حالا دیگر می‌توان صدای منتقدان ایرانی را در گلدن گلوب هشتاد و سوم شنید
از عباس آباد تا بورلی هیلز!
روند تغییر در ساختارها و قواعد جشنواره‌های سینمایی مختلف در سطح جهان چندین سال است که به شکل‌ها و صورت‌های مختلف کلید خورده است. به عنوان آخرین نمونه، می‌توان به گلدن گلوب اشاره کرد.
محمدعرفان صدیقیان - روزنامه نگار: مراسمی‌سالانه که از سال ۱۹۴۴ تاکنون، ۸۲ دوره از آن برگزار شده و برای اولین بار در سال گذشته اعلام شد که داوران بین‌المللی تازه‌ای از فرهنگ‌ها و ملیت‌های گوناگون به عضویت گروه ارزیابی کننده آثار درآمده‌اند. موضوعی که ریشه در گزارش نشریه «لس آنجلس تایمز» در سال ۲۰۲۱ داشت که در آن اشاره شده بود، فهرست داوران فاقد «تنوع نژادی» است و مدارکی دال بر نفوذپذیری و دریافت هدیه توسط تعدادی از ارزیابان وجود داشت. این موضوع باعث شد تا برخی از ستاره‌ها و کمپانی‌های قدرتمندی نظیر نتفلیکس، آمازون و ان بی‌سی این رویداد را تحریم کنند.
بازتعریف هیأت داوران؛ از ۹۰ به ۳۳۰ نفر
در سال ۲۰۲۳ گلدن گلوب تصمیم به تغییر در چینش داوران گرفت و بدین ترتیب فهرست ۹۰ نفری داوران به بیش از ۳۳۰ نفر افزایش پیدا کرد. گلدن گلوب اعلام کرده که برای انتخاب داوران تازه، معیارهای متفاوتی از جمله وجود سابقه مستند در روزنامه‌نگاری سینمایی و فرهنگی، عضویت در رسانه‌های معتبر بین‌المللی، انتشار آثار در سطح جهانی و به زبان انگلیسی، استقلال شغلی و بی‌طرفی و عدم ارتباط با پروژه‌های فیلمسازی را در نظر داشته است.
اضافه شدن چهرههای تازه به داوری گلدن گلوب می‌تواند تا حدودی قواعد تثبیت شده و کلیشه‌ای در روند اهدای جایزه را شکسته و شیوه‌ای غیرقابل پیش‌بینی بر رویکرد این مراسم پربیننده و مطرح حاکم کند.
البته بروز و ظهور این تغییر به سادگی امکان‌پذیر نیست، چراکه گلدن گلوب شیوه‌های اجرایی تثبیت شده‌ای دارد.
مانند الزام اکران چند هفته‌ای فیلم‌ها در ایالات متحده که باعث می‌شود بسیاری از فیلم‌های بین‌المللی که از پخش‌کننده‌های قدرتمندی برخوردار نیستند و امکان اکران در ایالات متحده نداشته اند، فرصت حضور در این رویداد را از دست بدهند. باید دید انجمن مطبوعات خارجی‌هالیوود (HFPA) که برگزارکننده گلدن گلوب است تمایلی به تغییر در ساختارها از خود نشان می‌دهد یا همچنان قواعد تجاری و مالی حاکم بر این رویداد سالانه، باعث نادیده گرفته شدن بسیاری از آثار باکیفیت از گوشه و کنار جهان خواهد شد.
تغییرهای ساختاری در داوری گلدن گلوب از دوره ۸۲
علی فرهمند، منتقد و پژوهشگر و مدرس سینما از جمله افراد تازه‌ای است که اخیراً به عضویت هیأت داوران مراسم سالانه گلدن گلوب درآمده است. فرهمند در خصوص اضافه شدن چهرههای تازه به داوری این رویداد سینمایی می‌گوید: «روند تغییر در ترکیب داوران گلدن گلوب در سال گذشته و از دوره هشتاد و دوم آن آغاز شد.
تاکنون هیچ داور ایرانی در این رویداد حضور نداشته و برای اولین بار است که از منتقدان ایرانی برای حضور در گلدن گلوب دعوت شده است.» او ادامه داد:« البته تغییر در چینش داوران این جوایز در سال گذشته به صورت محدود اتفاق افتاد و از میان کشورهای مختلف، تنها ۶ نفر به عضویت هیأت داوران آن درآمدند.»
پشت صحنه داوری؛ تماشای حدود ۴۰۰ اثر در طول یک سال!
فرهمند معتقد است: «بررسی آثار حاضر در گلدن گلوب کاری بسیار دشوار و طاقت فرساست و حدوداً یک سال به طول می‌انجامد. هر یک از داوران ملزم به تماشای حدود ۴۰۰ فیلم و سریال در طول یک سال هستند و این اتفاق، مدت زمان زیادی را طلب می‌کند.»
فرهمند در توضیح معیارهای درنظر گرفته شده برای انتخاب داوران جوایز گلدن گلوب گفت: «نگارش و به چاپ رسیدن نقد و تحلیل در نشریات معتبر بین‌المللی با چندین میلیون خواننده از جمله مهم‌ترین معیارهای بررسی افراد برای داوری است.
حدوداً ۲ سال است که همکاری خود را با نشریه «ایندی وایر» آغاز کرده‌ام و خوشبختانه مطالبی که در این مدت به نگارش درآوردم، توسط مخاطبان بسیاری دیده شد.
به علاوه چندین سال است که در نقد فیلم رویکردی فلسفی را در پیش گرفته‌ام و به عقیده گردانندگان این نشریه، جای خالی چنین موضوعی در «ایندی وایر» احساس می‌شد.
با اینکه داوران ایرانی دیگر این جوایز هر کدام با رسانه‌های مهمی‌در سطح بین‌المللی همکاری دارند.»
وقتی سیاست بر سینما سایه می‌اندازد
این منتقد باسابقه در خصوص اهمیت حضور افرادی با ملیت ایرانی در فهرست داوران رویدادهای مهم و بین‌المللی چون گلدن گلوب و اهمیت آن در معرفی ریشه‌های فرهنگ داخلی در سطح جهانی بیان کرد: «جوایز گلدن گلوب دارای قواعد و ساختارهای ویژه‌ای است و برای مثال تنها فیلم‌هایی می‌توانند در این رویداد مورد ارزیابی قرار بگیرند که حداقل به مدت ۲۰ هفته در ایالات متحده اکران شده باشند. سال گذشته تنها یک فیلم ایرانی به علاوه انیمیشن «در سایه سرو» از ایران توانستند در فهرست آثار این جشنواره قرار بگیرند.
نکته مهم این است که گلدن گلوب همچنان به قوانین سنتی خود پایبند است، در صورتی که نیاز است تا تغییراتی در ساختارهای آن اعمال شود. اگر گلدن گلوب را به مثابه جشنی درنظر بگیریم که در آن نظر منتقدان در انتخاب آثار برگزیده حائز اهمیت است، در نتیجه باید شرایطی فراهم شود تا هر فیلم خوب امکان ارزیابی در این رویداد را پیدا کند.»فرهمند گفت: «متأسفانه بسیاری از آثار باکیفیت سینمای ایران به دلیل اکران نشدن در این کشور نمی‌توانند به فهرست جوایز راه پیدا کنند. پارسال فیلمی‌در این جشنواره حاضر بود که متأسفانه هیچ نسبتی با سینمای ایران نداشت، در صورتی که سینمای ما در زمینه جنبه‌های تکنیکی و داستان پردازی دارای پتانسیل‌های بسیاری است، اما چنین آثاری به دلیل قواعد فعلی موجود نمی‌توانند در فهرست آثار گلدن گلوب قرار بگیرند.
در نتیجه بسیاری از مواقع شاهد حضور فیلم‌هایی در فهرست این جوایز هستیم که در آنها جنبه‌های سیاسی بر جنبه‌های سینمایی غالب است.»
اضافه شدن بخش پادکست؛ تحول تازه در گلدن گلوب ۲۰۲۵
فرهمند یادآور شد:« گلدن گلوب برآمده از رویدادی همچون جوایز سالانه اسکار است و تجربه نشان داده است بسیاری از ساختارهای موجود در این دو رویداد سینمایی، کارایی چندانی ندارند و بیش از هر چیز باعث می‌شوند تا فیلم‌های باکیفیت بسیاری از امکان داوری محروم شوند.»او درباره آخرین تغییرات صورت گرفته در هشتاد و سومین دوره مراسم سالانه جایزه گلدن گلوب گفت: «اخیراً ایمیلی را دریافت کردم که در آن عنوان شده بود بخش پادکست‌های سینمایی به فهرست جوایز اضافه شده است. اتفاقی که برای من بسیار هیجان انگیز است. این روزها تولید پادکست در دنیا رونق زیادی پیدا کرده است و حالا داوران ملزم هستند تا علاوه بر تماشای فیلم‌ها و سریال‌ها، شنونده پادکست‌های منتخب نیز باشند.»
تجربه‌ای منحصر به‌فرد برای داوران
فرهمند با اشاره به اینکه داوران گلدن گلوب بسیار زودتر از تاریخ اکران به تماشای فیلم‌ها می‌نشینند، گفت: «معمولاً هم زمان با رونمایی از آثار مطرح در جشنواره‌های جهانی، داوران گلدن گلوب با استفاده از تمهیدات امنیتی درنظر گرفته شده در جهت حفظ امنیت فیلم‌ها، به تماشای هر اثر می‌نشینند. این روند در خصوص داوری سریال‌ها نیز وجود دارد و پیش از پخش جهانی، هر یک از آثار با قید محرمانگی در اختیار داوران قرار می‌گیرند.»
فیلم‌ها بر مبنای اصول مشخصی شکل می‌گیرند
امیر گنجوی منتقد و نویسنده سینمایی ایرانی، سال‌هاست که با نشریات بین‌المللی مهم و معتبری همکاری دارد.
او در خصوص عضویت خود در گروه داوران جوایز گلدن گلوب می‌گوید: «من از طریق نشریات مختلفی که با آنها همکاری داشتم به گلدن گلوب معرفی شدم. در دو سال اخیر دست اندرکاران جشنواره تلاش کرده‌اند تا از داوران بین‌المللی بیشتر برای بررسی آثار بخش‌های مختلف استفاده کنند.
در نتیجه فرصتی به وجود آمد تا من هم به عنوان عضوی از هیأت داوران انتخاب شوم. در ابتدا دعوتنامه‌ای ارسال شد و از من خواستند تا مستندات خود را به آنها ارائه دهم و در ادامه به عضویت داوران این رویداد سینمایی درآمدم.»
گنجوی در خصوص معیارهای خود در ارزیابی فیلم‌های حاضر در گلدن گلوب می‌گوید: «برای من هر فیلم سینمایی یک پروژه است. بنابراین نحوه داوری ام بر اساس یک اصول مشخص شکل می‌گیرد.
من متناسب با معیارهای موجود به ارزیابی هر اثر می‌پردازم. بنابراین با وجود تفاوت‌های ساختاری فیلم‌ها، من هر یک را به مثابه پروژه‌ای درنظر می‌گیرم و با الگوهای ساختارمند موجود در هر ژانر مورد ارزیابی قرار می‌دهم. حال اگر فیلمی‌بتواند در مسیر ساختارمند خود الگوهای جدیدی را خلق کرده و مسیر تازه‌ای را طی کند، می‌توان آن را اثری موفق به شمار آورد.»او در پایان گفت: «برای من اهمیتی ندارد یک محصول سینمایی متعلق به کدام کشور است و تنها کیفیت یک اثر قضاوت نهایی مرا رقم می‌زند.
همچنین به عقیده من گلدن گلوب جایزه‌ای درباره سینمای آمریکا و هویت بومی‌آن منطقه است. به همین دلیل اگر یک فیلم در الگوها و ساختارهای معمول سینمای این کشور بتواند نقش متفاوتی را ایفا کند برای من موضوع مهمی‌خواهد بود و به آن اثر توجه ویژه‌ای نشان خواهم داد.»
انتهای پیام/