۳۵ سال با لذت گالری‌داری کردم

سعیده احسانی‌راد - گروه فرهنگی روزنامه ایران: زمانی که کشور در شرایط جنگی به سر می‌برد، او با ایجاد محیطی منحصربه‌فرد، هنرمندان نوظهور و خلاق را در کنار آثار برجسته‌تر گرد‌هم آورد و بستری فراهم کرد که هنر معاصر ایران بتواند رشد کند و به جهان معرفی شود. تأثیر «لیلی گلستان» بر هنرهای تجسمی ایران، بویژه در شکل‌گیری بازار و فرهنگ گالری‌داری، غیرقابل انکار است. او نه‌تنها پل ارتباطی میان هنرمندان و مخاطبان بود بلکه به عنوان حامی و مشوق هنر معاصر، به رشد جریان‌های تازه و خلاقانه کمک کرد. این نگاه نوآورانه باعث شد که هنر تجسمی ایران به مرزهای تازه‌ای دست یابد و در بستر جهانی مطرح شود. امروز که صحبت از هنر معاصر و فضای گالری‌داری می‌شود، نمی‌توان از نقش بی‌بدیل «لیلی گلستان»غافل شد؛ زنی از یک خانواده بنام هنری که با دیدی وسیع و عمیق، گالری‌داری را به مثابه یک پدیده فرهنگی و اجتماعی تعریف کرد و مسیر هنرمندان زیادی را در ایران و فراتر از آن هموار ساخت. گفت‌و‌گوی پیش رو فرصتی است برای شنیدن روایت او از روزهای آغازین، چالش‌ها و موفقیت‌هایش و فعالیت‌های آنلاین گالری گلستان بعد از بسته شدن.

«گالری گلستان» به عنوان نگارخانه‌ای در تهران، از مشهورترین فضاهای نمایش آثار تجسمی در ایران بود که از ۱۳۶۷ تا ۱۴۰۲ به مدت ۳۵ سال در شمال تهران فعالیت می‌کرد. خانم گلستان از روزی که تصمیم گرفتید گالری را افتتاح کنید، بگویید. گالری گلستان با نمایشگاه کدام هنرمند آغاز به کار کرد؟
در سال ۶۰ گاراژ خانه را که حدود ۶۰ متر بود با اجازه شهرداری به کتابفروشی تبدیل کردم، تا سال ۶۶ این کتابفروشی «کتاب ایران» برقرار بود، کارش هم گرفته بود، اول اهالی محل آمدند و بعد از جاهای دیگر. در آن دوران مردم خیلی کتاب می‌خریدند، نظارت‌های ارشاد هنوز خیلی جدی نشده بود و کتاب راحت و بدون ممیزی منتشر می‌شد. در آن زمان کتاب‌های جلد سفید داشتیم، از کارم خیلی راضی بودم و بعد هم نویسندگان معروف مثل احمد محمود، محمود دولت‌آبادی و شاملو و... به من سر می‌زدند. اما یواش‌یواش شروع به جمع‌آوری بعضی از کتاب‌ها کردند و ما به دردسر افتادیم و تصمیم گرفتیم آنجا را تعطیل کنیم و در نهایت سال ۶۷ کتابفروشی را به گالری هنری تبدیل کردم، البته دوستان و نزدیکانم با این کار خیلی مخالفت کردند که الان جنگ و بمباران است و موقع گالری رفتن و نقاشی خریدن نیست، اما من مصمم بودم و به آنها گفتم کارم را بلدم، پدرم مجموعه‌دار بوده و با همه نقاش‌ها آشناست، خودم هم که هنر خوانده‌ام و دلم می‌خواهد گالری داشته باشم.
گالری را با نمایش آثار سهراب سپهری با تابلوهایی از مجموعه خودمان و مجموعه‌دارهای دیگر برپا کردم، در ابتدای انقلاب مردم نمی‌دانستند که سهراب سپهری نقاشی هم می‌کرده، بیشتر او را با شعرهایش می‌شناختند تا نقاشی. چون رادیو شعرهای سهراب سپهری را دائم پخش می‌کرد و مردم کنجکاو بودند تا نقاشی‌هایش را ببینند. من شب افتتاحیه یادم نمی‌رود، از شلوغی محله دروس بند آمده بود و جمعیت در داخل خیابان بودند و نمی‌توانستند وارد گالری شوند و این شلوغی دو هفته ادامه داشت.
 
در آن سال ها گالری داری یک شغل زنانه محسوب نمی شد. از سختی هایی که در این مسیر متحمل شدید، بگویید.
خیلی سختی کشیدم، این سختی‌ها یکی دو تا نبود. در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی به مهاجرانی وزیر فرهنگ و ارشاد وقت نامه نوشتم چون قبلاً قانون این بود که باید عکس کارها را به ارشاد بفرستیم، در آن زمان سی‌دی نبود تا ارشاد تأیید و ممیزی کند، در نامه خواستم این قانون را لغو کنند.
برای مهاجرانی نوشتم که  به ما اعتماد کنند چون دانش هنرهای تجسمی را داریم چرا باید برای هر نمایشگاهی از ارشاد مجوز بگیریم، عطاءالله مهاجرانی به نامه جواب مثبت داد، در آن مدت برای نمایشگاه‌ها مجوز نمی‌گرفتیم و این معضل حل شد و عالی هم بود.
 
دوران طلایی گالری گلستان چه زمانی بود؟
سرتاسر این ۳۵ سال واقعاً دوران طلایی بود و در تمام این سال‌ها کیف کردم، تلاشم این بود رفتارم طوری باشد که اعتماد هنرمند و خریدار را جلب کنم. خوشبختانه به هدفم رسیدم، شاهدش هم نمایشگاه‌های آنلاین است. خریدار بدون اینکه اثر را ببیند با قیمت بالا می‌خرد، فقط به اعتماد نام گالری گلستان. برای من خیلی خوشحال‌کننده است و خستگی ۳۵ ساله از تنم بیرون می‌رود، اعتماد اعتبار می‌آورد و افتخار می‌کنم که مورد اعتماد خریدارها و هنرمندان هستم.

چه هنرمندان مشهوری در حوزه تجسمی در گالری گلستان نمایشگاه برپا کردند؟
هنرمندانی نظیر عربشاهی، علی‌اکبر صادقی، جلال شباهنگی، غلامحسین نامی، محمدابراهیم جعفری، شیده تامی، ثمیلا امیرابراهیمی، احصایی، رضا مافی و مسعود کیمیایی نیز در گالری گلستان نمایشگاه داشتند. این هنرمندان جزو نامداران تاریخ هنرهای تجسمی هستند.
خاطره‌ای از نمایشگاه مسعود کیمیایی دارم، دوران کرونا بود، خیلی شلوغ شد و دروس بند آمد. مأمور کلانتری آمد که چه خبر است؟ وقتی گفتم نمایشگاه مسعود کیمیایی است با خوشحالی و صدای بلند گفت وای... قیصر؟! به‌به خودش هم هست و گفتم بله هستند. 

الان گالری به صورت آنلاین فعالیت می‌کند، از تجربه‌های موفقی که در برپایی نمایشگاه‌های آنلاین داشتید، بگویید؟
بله، نمایشگاه‌های آنلاین را به صورت دائم داریم، قصه برپایی نمایشگاه آنلاین گالری گلستان در کرونا بسیار جالب است.
از بچه‌های زیر ۸ سال خواستم نقاشی بکشند با عنوان کرونا، نقاشی‌ها از طریق واتس‌آپ به دستم رسید و خیلی استقبال شد، چون بچه‌ها در آن دوران تعطیل بودند. از شهرداری تهران زنگ زدند که می‌خواهیم به شما در مسابقه نقاشی کرونا کمک کنیم، پرسیدم چه کمکی؟ گفتند جایزه‌ها را می‌دهیم، درباره نقاشی‌های برگزیده کتاب چاپ می‌کنیم و دیواری در شهر برای سه نقاشی اول که جایزه بردند اختصاص خواهیم داد، خیلی خوشحال شدم.

گفت‌وگوی کامل را اینجا بخوانید