ارکسترسمفونیک تهران امشب «نامیرا» را به روی صحنه می‌برد
عرض ارادت موسیقایی به عاشورا
تازه‌ترین برنامه ارکستر سمفونیک تهران با عنوان «نامیرا» امشب و فرداشب در تالار وحدت به روی صحنه می‌رود. روایتی موسیقایی از حماسه کربلا برگرفته از مثنوی «نیر تبریزی» (آتشکده نیّر) به آهنگسازی «بهزاد عبدی» و رهبری «نصیر حیدریان».
نداسیجانی - خبرنگار فرهنگی روزنامه ایران: این کنسرت ۲۸ و ۲۹ مردادماه با هنرنمایی هنرمندان برجسته‌ای چون وحید تاج، حسین علیشاپور، مجتبی عسگری،هادی فیض‌آبادی، محمود صالحی، بهناز نادری، حسین میرزاییان و محسن زرآبادی‌پور برگزار می‌شود. «نامیرا» با بهره‌گیری از قالب اوراتوریو و ارکستراسیون برای ارکستر بزرگ، گروه کر و گروه خوانندگان، به روایت موسیقایی آزادگی و جاودانگی عاشورا می‌پردازد. اجرایی به همت بنیاد رودکی و مرکز مأوا و با مشارکت مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر و صندوق اعتباری هنر.
عزاداری با زبان موسیقی
نصیر حیدریان، رهبر ارکستر سمفونیک تهران در گفت‌وگو با «ایران» درباره تازه‌ترین اجرای این ارکستر بیان کرد: «این کنسرت نخستین تجربه اجرای آیینی ارکستر سمفونیک تهران است که با حضور ۷۵ نفر از اعضای ارکستر با همراهی ۶ سولیست و یک راوی و سه بازیگر به مدت ۹۰ دقیقه به روی صحنه می‌رود. کنسرتی که متناسب با این ایام اجرا می‌شود.»این رهبر ارکستر در ادامه صحبت‌هایش گفت: «۱۰ سال پیش (سال ۱۳۹۴) با همراهی ارکستر سمفونیک تهران «اپرای عاشورا» ساخته آقای بهزاد عبدی را رهبری کردم و این بار اجرایی دیگر در قالب «اوراتوریو» که به نوعی مرثیه‌خوانی است را به روی صحنه می‌بریم. از نگاه من، مهم‌ترین اتفاق این اجرا این است که با زبان موسیقی بتوانیم عزاداری کنیم تا معنویت حقیقی انسان با زبان هنر بازگو شود. جالب است بدانید در تمامی‌کشورهای دنیا هم آثار موسیقایی آیینی اجرا می‌شود و این ارتباط معنوی وجود دارد مانند آثار باخ، بتهوون و موتزارت که از آهنگسازان برجسته جهان هستند. به عنوان مثال «باخ سه اثر بزرگ مذهبی دارد که برگرفته از انجیل عهد عتیق است و هر کدام حدود ۲ ساعت است یا رکوئیم‌های موتسارت که هر ساله اجرا می‌شوند و مورد استقبال مخاطبان هم قرار می‌گیرند.»، محتوای روحانی دارند.
دیگر آهنگسازان بزرگ جهان مانند مندلسون بروکنر، هایدن، شومان و... هم آثار مذهبی ساخته اند.
ارتقای سطح دانش مخاطب با آثار فاخر
این رهبر ارکستر در ادامه صحبت‌هایش به استقبال مخاطب ا زکارهای ارکسترال اشاره و اظهار کرد: «به یاد دارم سال‌ها قبل آقای شاملو به سمیناری پژوهشی در آمریکا دعوت شده بود و در آن برنامه دانشجویی از ایشان سؤال کرد که چرا شعرهایتان سخت است و شاید برای همه مردم قابل فهم و درک نباشد! آقای شاملو در پاسخ به آن دانشجو گفت هرگاه شعری می‌نویسم، گویا دیگر خودم نیستم. این موضوع بیان می‌کند، هنرمند علاوه بر بودن درکنار مردم، بایستی سطح دانش جامعه را هم بالا ببرد. یعنی ما به عنوان نوازنده‌های ارکستر سمفونیک تهران وظیفه داریم با اجرای آثار آهنگسازان بزرگ دنیا، سلیقه موسیقایی مردم را ارتقا دهیم تا مردم علاقه‌مندی بیشتری به شنیدن آثار کلاسیک دنیا داشته باشند. اما در مقابل، تبلیغات هم بسیار تأثیرگذار است. به عنوان مثال وقتی ارکستر سمفونیک تهران اجرای برنامه دارد، بهتر است در سطح شهر این موضوع دیده شود. نصیر حیدریان در پایان صحبت‌هایش به اجراهای پیش روی ارکستر سمفونیک تهران اشاره کرد و گفت: «تا پایان سال برنامه‌های ارکستر برنامه‌ریزی شده و قرار است طی برنامه ویژه‌ای شهریورماه قطعاتی از شومان، موتزارت و همچنین کنسرتو شماره ۲ راخمانینف را برای اولین بار اجرا کنیم. در آذرماه هم اجرای متفاوتی خواهیم داشت که مختص بانوان آهنگساز است با رهبری یک بانو.»
«نامیرا» مفهومی‌برگرفته از «کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا»
بهزاد عبدی، آهنگساز این اثر در گفت‌وگو با «ایران» درباره انتخاب عنوان این کنسرت بیان کرد: «این واژه زمانی در موسیقی تجربه خواهد شد که بتوانیم با ارکستراسیون و ملودی آن را نشان بدهیم و معنا کنیم. البته هر اثری ممکن است هر عنوانی داشته باشد اما زمانی که نامیرا بر پدیده‌ای اطلاق می‌کنیم، اثر به همان شکل شناخته می‌شود. در واقع ماجرای موسیقی برگرفته از شعر و مفهوم شاعرانه است مانند انتخاب «نامیرا» که از مفهوم «کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا» است و این مفهوم در ذات خودش هیچ گاه مرگی نخواهد داشت.»
این آهنگساز در ادامه صحبت‌هایش گفت: «در این اثر از مثنوی نیر تبریزی، از شاعران دوران قاجار بهره برده‌ام. این مثنوی در ۱۰ بخش حماسه کربلا را روایت می‌کند که به صورت اوراتوریو نوشته‌ام. البته بعدها می‌تواند به صورت اپرا هم اجرا شود. ناگفته نماند هدفم این بود به صورت اپرا اجرا شود اما به دلیل کمبود زمان به اوراتوریو تبدیل کردیم.»به گفته این آهنگساز «اوراتوریو»: «اوراتوریو اپرایی است که به‌صورت کنسرت اجرا می‌شود مانند اوراتوریو حضرت مسیح که هندل ساخته است. در واقع اوراتوریو یک روایت و قصه از داستانی است که به صورت موسیقی بیان می‌شود.»
بهزاد عبدی درباره انتخاب خواننده‌ها بیان کرد: «براساس شناختی که از ویژگی‌های صدا و توانایی‌های خوانندگان داشتم، آنان را انتخاب کردم، چه بسا خوانندگان دیگری هم چنین توانایی‌هایی دارند اما شناختی از آنان ندارم. براین اساس به این گونه نبود که نقشی را برای خواننده خاصی بنویسم.»
بهزاد عبدی درباره نگاه مخاطب امروز به آثار آیینی بیان کرد: «سال ۱۳۸۷ اُپرای «عاشورا» را به نویسندگی و کارگردانی بهروز غریب‌پور ساختم. نگاه من به تعزیه، نگاه به اُپرای ملی است، در این اُپرا نقش‌های مثبت، اولیاخوان هستند که آواز می‌خوانند و نقش‌های منفی برای اشقیاخوان که اشتلم‌خوانی است و تلاشم این بود در «نامیرا» این ویژگی‌ها را رعایت کنم و بر مبنای تعزیه پیش بروم.»
ادای دینی با زبان موسیقایی
مجتبی عسگری، از خوانندگان نام آشنای موسیقی ایران است و پیش‌تر تجربه همکاری کارهای آیینی را داشته است مانند اجرای «سوگ شفق» که در آنجا نقش امام حسین(ع) را می‌خواند. همکاری با کنسرت «نامیرا» هم دومین تجربه کاری او با ارکستر سمفونیک است و در این اجرا نقش حضرت عباس(ع) را می‌خواند.او در گفت‌وگو با «ایران» درباره این اجرا بیان کرد: «از نگاه من با توجه به مشکلات و موانعی که هنر موسیقی همیشه در کشور ما تجربه کرده، اجرای این کنسرت در این ایام اتفاق بسیار خوبی است. البته قطعات متناسب با این ایام اجرا می‌شود که به نوعی بهانه خوبی برای ادای دین ما به اعتقادات مذهبی است که از کودکی با آن آشنا هستیم.»
به گفته این خواننده «موسیقی جزء لاینفک زندگی مردم است و جزئی از اتفاقات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و هنری هر مملکتی است و هیچ گاه نباید تعطیل شود حتی در ایام سوگواری. جالب است بدانید ۲ سال پیش هم یک کار آیینی اجرا کردم. باید بگویم ما با همین اعتقادات بزرگ شده‌ایم و گوش‌مان از کودکی با صدای قرآن و زیارت عاشورا آشنا بوده است و این نوع اجراها هم موجب می‌شود بار دیگر همان حال و هوای خاص معنویت برای ما تکرار شود و شخصاً از این اتفاق بسیار خوشحال هستم. باید بگویم موسیقی در هر مضمون و موضوعی تأثیرگذار است. چه شادیانه و چه سوگ و چه آیینی و بهترین ابزاری است که موجب می‌شود بار دیگر باورها و اعتقادات‌مان را یادآور شویم.»
موسیقی‌های آیینی ریشه در اعتقادات ما دارد
هادی فیض‌آبادی، از خوانندگان کنسرت «نامیرا» است و در این اجرا نقش حضرت علی اکبر(ع) را می‌خواند.
او در گفت‌وگو با «ایران» در این باره گفت: «پیش‌تر و در «اپرای عاشورا» با آقای بهزاد عبدی همکاری داشتم و در آنجا نقش امام حسین(ع) را می‌خواندم و در واقع دومین تجربه همکاری من با آقای عبدی و آقای حیدریان است. البته دو سال گذشته در اجرای آیینی «سوگ شفق» هم اجرا داشتم.»
این خواننده در ادامه صحبت‌هایش به اجرای موسیقی در ایام محرم و صفر اشاره کرد و گفت: «اجرای موسیقی در این ایام اتفاق بسیار ارزشمندی است و چه خوب است که بتوانیم در هر فرصت و شرایطی به زبان موسیقی با مخاطب ارتباط بگیریم. امیدوارم این جریان ادامه داشته باشد؛ چرا که موسیقی‌های آیینی ریشه در اعتقادات ما دارد و بخش قابل توجهی از جامعه با این موسیقی‌ها مأنوس هستند و از کودکی با آن آشنا هستند. براین اساس، بیان واقعه عاشورا با زبان موسیقی بسیار تأثیرگذار است و کسانی که علاقه‌مند به موسیقی یا شعر و ادبیات هستند با این جریان آشنا خواهند شد.»
انتهای پیام/