رئیس‌جمهوری پس از سفر به ارمنستان راهی بلاروس شد
دیدار پزشکیان و «لوکاشنکو» در کاخ «استقلال»
مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری پس از حضور در ارمنستان به عنوان مقصد اول سفر چند‌روزه‌اش به منطقه، راهی بلاروس شد؛ سفری که گرچه امتداد مسیر دیپلماسی منطقه‌ای است اما در بطن سیاست خارجی دولت چهاردهم نشانه‌ای از پیوند خوردن منافع تهران با جغرافیای سیاسی و اقتصادی گسترده‌‌تری است که از قفقاز جنوبی آغاز شده و تا قلب اروپای شرقی امتداد می‌یابد.
ایران آنلاین: پزشکیان در «مینسک» میهمان رسمی «الکساندر لوکاشنکو» است و می‌کوشد عزم ایران را برای تعمیق روابطی نشان دهد که سعی دارد دیگر در سطح مراودات محدود باقی نمانده و به عرصه شراکت راهبردی قدم بگذارد.
«لوکاشنکو» سه سال پیش با حضور در تهران با مقامات ایران بر سر گشودن فصلی تازه در روابط دو کشور به توافق رسیده بود. در آن مقطع تصمیم گرفته شد مناسبات تهران و «مینسک» به میدان‌های عملی‌تری همچون اقتصاد، فناوری و صنعت کشانده شود. این حضور نقطه عزیمت یک همکاری متفاوت بود و امروز حرکت پزشکیان به سمت پایتخت بلاروس را باید ادامه طبیعی همان مسیری دانست که اولین نشانه‌هایش در تهران ترسیم شد. پزشکیان و «لوکاشنکو» در شرایطی قرار است در کاخ «استقلال» مینسک پشت میز مذاکره بنشینند که بنا بر آنچه تاکنون اعلام شده، این گفتوگو به امضای چند سند رسمی یا توافقنامه محدود نخواهد شد بلکه در افق گسترده‌‌تری تعریف شده است که هدف آن ترسیم یک نقشه‌راه جامع و بلندمدت برای ساماندهی روابط دو کشور در سطوحی فراتر از همکاری‌های متعارف است.
در همین زمینه مقامات دو کشور تأکید دارند که شراکت میان دو پایتخت نباید تنها در قالب مناسبات سیاسی و اقتصادی سنتی باقی بماند، بلکه باید در پیوند با نهادها و سازوکارهای منطقه‌ای و بین‌المللی معنای عمیق‌تری پیدا کند.
از همین رو موضوعاتی همچون هماهنگی در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، هم‌افزایی در سازمان همکاری شانگهای، حضور همسویانه در چهارچوب «بریکس» و حتی اتخاذ مواضع مشترک در مجامعی نظیر سازمان ملل به عنوان محورهای اصلی گفت‌وگوها مطرح خواهد شد؛ رویکردی که نشان می‌دهد ایران و «بلاروس» می‌کوشند نه صرفاً در قامت دو متحد بلکه در قامت بازیگرانی هماهنگ و مکمل، جایگاه خود را در نظمی نوظهور و در حال شکل‌‌گیری در سطح منطقه‌ای و جهانی بازتعریف و تثبیت کنند.
اقتصاد، ستون اصلی همکاری
با وجود آنکه روابط سیاسی تهران و «مینسک» همواره یکی از محورهای مهم تعاملات دو کشور بوده، اما واقعیت این است که بار اصلی این همکاری‌ها بر دوش اقتصاد سنگینی میکند. نگاه دو پایتخت نشان می‌دهد که مذاکرات فراتر از بیانیه‌های سیاسی بر بستر واقعیات اقتصادی متمرکز شده است؛ جایی که افزایش حجم مبادلات تجاری، جذب سرمایه‌گذاری متقابل، توسعه صنایع تبدیلی و پیشبرد پروژه‌های مشترک در حوزه‌های دانش‌بنیان و فناوری‌‌های نوین به‌عنوان محورهای کلیدی همکاری تعریف شده‌اند.
بلاروس با اتکا به زیرساخت‌های صنعتی پیشرفته و تجربه قابل‌توجه در زمینه تولید ماشین‌آلات سنگین، صنایع پتروشیمی و کشاورزی مکانیزه، ظرفیت‌هایی را در اختیار دارد که می‌تواند به‌خوبی در کنار مزیت‌های ایران در بخش انرژی، معادن و بازار گسترده مصرف قرار گیرد. حاصل چنین ترکیبی، ایجاد زنجیره‌های تولیدی مشترک و حتی شکل‌‌گیری مسیرهایی برای صادرات کالاهای مشترک به بازارهای آسیایی و اروپایی خواهد بود؛ مسیری که عملاً می‌تواند جایگاه دو کشور را در معادلات اقتصادی منطقه ارتقا دهد.
از سوی دیگر بهرهگیری از بسترهای نهادی همچون اتحادیه اقتصادی اوراسیا، سازمان همکاری شانگهای و گروه بریکس به تهران و «مینسک» امکان می‌دهد تا تعاملات اقتصادی خود را از محدودیت‌های ناشی از نظام مالی غربی رها سازند. در همین ارتباط بلاروس که خود سال‌هاست در مواجهه مستقیم با تحریم‌های اروپا قرار دارد، به طور طبیعی به شریکی استراتژیک برای ایران بدل شده است. تداوم این همگرایی اقتصادی نه‌تنها می‌تواند سپری مؤثر در برابر فشارهای غرب ایجاد کند بلکه شرایط را برای افزایش استقلال دو کشور از ساختار تک‌‌قطبی موجود فراهم می‌سازد؛ مسیری که می‌تواند معادلات ژئو‌اقتصادی منطقه را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
چشم‌انداز نوین همکاری‌های دوجانبه تهران- مینسک
علی اصغر باقرزاده، رئیس گروه دوستی ایران و بلاروس: سفر رئیس‌جمهوری ایران، آقای مسعود پزشکیان به بلاروس گامی مهم در راستای سیاست‌های کلی نظام برای توسعه و تقویت دیپلماسی با کشورهای دوست و همسو به شمار می‌رود. این سفر که با هدف گسترش همکاری‌های دوجانبه در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، تجاری، فرهنگی و حتی نظامی صورت می‌گیرد نشان‌دهنده عزم جدی ایران برای بهرهگیری از ظرفیت‌های کشورهای همسو در منطقه و جهان است. در شرایطی که ایران و بلاروس هر دو تحت تحریم‌های کشورهای غربی قرار دارند، تقویت روابط با کشوری مانند بلاروس که مواضع سیاسی مشترکی با ایران دارد، می‌تواند به موازنه در سیاست خارجی و پیشبرد منافع ملی کمک کند.
روابط ایران و بلاروس از سال‌ها پیش بر پایه اشتراکات سیاسی و اقتصادی شکل گرفته است. هر دو کشور در برابر یک‌جانبه‌گرایی آمریکا و کشورهای غربی مواضع مشترکی دارند و این همسویی، بستری مناسب برای همکاری‌های دوجانبه فراهم کرده است. به عنوان مثال، بلاروس در مسائل بین‌المللی، مانند جنگ ۱۲ روزه و گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از ایران حمایت کرده و به عنوان یکی از اعضای کلیدی اتحادیه اقتصادی اوراسیا، شریکی استراتژیک برای ایران محسوب می‌شود. عضویت ناظر ایران در این اتحادیه و حذف تعرفه‌های تجاری، فرصت‌های بی‌نظیری برای گسترش تعاملات اقتصادی ایجاد کرده است. این پیشینه روابط، زمینه‌ساز سفر رئیس‌جمهوری به مینسک شده و انتظار می‌رود این سفر، نقطه عطفی در روابط دو کشور باشد.
یکی از مهم‌ترین اهداف این سفر، تقویت همکاری‌های اقتصادی و تجاری است. بلاروس در زمینه تولید ماشین‌آلات سنگین، اتوبوس، قطعات صنعتی و کودهای کشاورزی مانند پتاس و اوره از توانمندی‌های قابل‌توجهی برخوردار است. ایران نیز با ظرفیت‌های گسترده در حوزه محصولات کشاورزی، پتروشیمی و صنایع مختلف، می‌تواند شریکی مکمل برای بلاروس باشد.
مقامات بلاروسی بارها علاقه‌مندی خود را به توسعه این همکاری‌ها ابراز کرده‌اند و انتظار می‌رود در جریان این سفر، توافقنامه‌هایی برای عملیاتی شدن این ظرفیت‌ها امضا شود. علاوه بر اقتصاد، توسعه گردشگری نیز از دیگر زمینه‌های همکاری مورد توجه در این سفر است. بلاروس علاقه‌مند است تا گردشگران ایرانی را به جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی خود جذب کند. در مقابل، ایران با تاریخ و فرهنگ غنی خود، مقصدی جذاب برای گردشگران بلاروسی به شمار می‌رود. با این حال، یکی از موانع اصلی در این مسیر، نبود پروازهای مستقیم بین دو کشور است. رفع این مشکل می‌تواند به افزایش تعاملات فرهنگی و گردشگری کمک کند.
یکی دیگر از محورهای کلیدی این سفر، بهرهگیری از ظرفیت‌های ترانزیتی ایران است. موقعیت استراتژیک ایران به‌عنوان یک کریدور ترانزیتی، فرصتی بی‌نظیر برای بلاروس فراهم میکند تا به بازارهای خاورمیانه، کشورهای حاشیه خلیج فارس، هند و حتی آفریقا دسترسی پیدا کند. مقامات بلاروسی علاقه‌مندی زیادی به استفاده از این کریدور برای توسعه تجارت خود نشان داده‌اند. ایران با زیرساخت‌های ترانزیتی مناسب، می‌تواند به‌عنوان پلی برای اتصال بلاروس به این مناطق عمل کند. این موضوع نه‌تنها برای بلاروس، بلکه برای ایران نیز از نظر اقتصادی و ژئوپلیتیکی اهمیت بسزایی دارد، زیرا می‌تواند جایگاه ایران را به‌عنوان یک هاب ترانزیتی در منطقه تقویت کند.
همچنین، ظرفیت‌هایی برای همکاری در حوزه دفاعی وجود دارد که می‌تواند در مذاکرات مورد بحث قرار گیرد. این همکاری‌ها می‌تواند به تقویت جایگاه هر دو کشور در برابر فشارهای خارجی کمک کند و نشان‌دهنده عزم مشترک آنها برای حفظ استقلال و حاکمیت ملی است.
سفر رئیس‌جمهوری پزشکیان به بلاروس و ارمنستان در این مقطع زمانی، نشانه‌ای از فعال بودن ایران در عرصه سیاست خارجی و منطقه‌ای است. انتظار می‌رود این سفر زمینه‌ساز عملیاتی شدن تفاهمنامه‌های پیشین و انعقاد توافقنامه‌های جدید در حوزه‌های مختلف باشد. با پیگیری جدی دو طرف، می‌توان به رشد چشمگیر تبادلات تجاری، اقتصادی، فرهنگی و حتی نظامی امیدوار بود. رفع موانع موجود، مانند نبود پروازهای مستقیم و بهرهگیری از ظرفیت‌های ترانزیتی ایران، می‌تواند به تحقق این چشم‌انداز کمک کند. این سفر نه‌تنها به تقویت روابط دوجانبه منجر خواهد شد، بلکه جایگاه ایران را به‌عنوان بازیگری فعال در دیپلماسی منطقه‌ای و جهانی تثبیت خواهد کرد. امید است که با پیگیری‌های لازم، تفاهمنامه‌های امضاشده در این سفر به سرعت عملیاتی شوند و دو کشور بتوانند از ظرفیت‌های یکدیگر برای توسعه و پیشرفت بهره‌مند شوند.
انتهای پیام/