آیین بزرگداشت استاد محمود فرشچیان در تالار وحدت

ایران آنلاین: آیین بزرگداشت استاد فرشچیان، هنرمند فقید کشورمان در تالار وحدت برگزار شد.

سیمایی صراف وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در این مراسم اظهار کرد: «چیزی که برای من از نوجوانی جذاب بود، تعلق خاطر استاد فرشچیان به ایران بود. می‌دانستم او به دلایلی در ایران نیست اما مشخص بود که وطن برایش عزیز است. استاد در خارج از ایران زندگی می‌کرد اما همچنان ایرانی ماند. تعلق خاطر استاد فرشچیان به آداب و عرف مردم ایران در آثارش دیده می‌شود.»

وزیر علوم ادامه داد: «کشور ما در فرهنگ و تمدن پرسابقه است. ایرانی‌ها با هنر زیسته‌اند و با آن شناخته می‌شوند. نگارگری، خوشنویسی، تذهیب و موسیقی ایرانی شناخته شده است. تمدن را جدای از مفاخر نمی‌توان شناخت و آقای فرشچیان از مفاخر ایرانی است. مفاخر فرهنگ و هنر، تمدن‌ساز هستند. به نظر می‌رسد در عصر جدید به هنر بیشتر از قبل نیاز داریم، زیرا فناوری توحش جنگ را بیشتر کرده ولی هنر می‌تواند زشتی تجاوز و تحریم را بهتر نشان دهد و به انسان‌ها آگاهی دهد.»

سیمایی صراف تاکید کرد: «به هنر بیش از گذشته نیاز داریم چون همه ما تحت تاثیر هژمونی فناوری قرار گرفته‌ایم. هنر این قدرت را دارد که به ما معنا می‌بخشد و زندگی را از پوچی درمی‌آورد و به انسان آرامش می‌دهد و او را به عالم خیال می‌برد. آثار آقای فرشچیان این قدرت را دارند و مدت مدیدی مخاطب پای تابلوهای او قفل می‌شود و آنجاست که به عظمت انسان پی می‌بریم.»

در ادامه مراسم محمدرضا فرشچیان عنوان کرد: امروز احساس کردم که چگونه یک انسان می‌تواند با سرمایه‌گذاری دوست داشتن در قلب انسان‌ها جا بگیرد او ایرانی و انسان بود، ۴۵ سال در آمریکا زندگی کرد ولی پاسپورت آمریکایی نگرفت و فقط یک پاسپورت داشت آن هم پاسپورت ایرانی بود. هر بار از او می‌پرسیدند چرا پاسپورت آمریکایی نمی‌گیری می‌گفت من ایرانی هستم و فقط هم یک پاسپورت ایرانی دارم ممنونم که به ایرانی بودن او اشاره کردید چون دل و روح او برای ایران می‌تپید.

استاد فرشچیان نیازی به تعریف‌های اغراق‌آمیز ندارد

همچنین، بهمن نامور مطلق عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، رئیس سابق فرهنگستان هنر و نخستین رئیس دانشگاه استاد فرشچیان در این مراسم گفت:

استاد فرشچیان نیازی به تعریف‌های اغراق‌آمیز ندارد. اگر بتوانیم موضوع را به یک مسئله مشخص تبدیل کنیم، شاید بتوانیم شخصیت و آثار ایشان را بهتر معرفی و در جامعه هنری جاری کنیم. برخی محققان درباره شخصیت و آثار ایشان صحبت کرده‌اند و پرسش‌هایی درباره ویژگی‌های شخصیتی ایشان مطرح شده است. 

مثلاً گفته می‌شود این شخصیت چه ویژگی‌هایی داشته که به نماد مهر، دوستی و وفاق تبدیل شده است؟ کسانی که در مراسم خاکسپاری ایشان حضور داشتند، می‌دانند که آنجا به‌معنای واقعی کلمه یک گلستان بود. همه اقشار جامعه، بدون هیچ تمایزی، آنجا حضور داشتند: پیر و جوان، زن و مرد، همه و همه. ما به این جمع گلستان می‌گوییم، به تعبیری، «مجمع مرغان». دیگران هرچه می‌خواهند بگویند، اما این تنوع و گوناگونی همان چیزی است که به «سیمرغ» تشبیه می‌شود.

فرشچیان هنر را با حکمت درآمیخت

همچنین حجت الاسلام خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در این مراسم گفت: امروز برای تکریم روح بلند استادی گرد هم آمده‌ایم که هنر را با حکمت درآمیخت و در گردش قلمش، صلابت ایمان و لطافت عرفان به‌گونه‌ای بی‌نظیر متجلی بود. عروج ملکوتی حکیم هنرمند و هنرمند حکیم، استاد محمود فرشچیان، ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر بر پیکره فرهنگ و هنر این مرزوبوم است.

او از تبار نوابغی بود که شاید سال‌ها زمان نیاز باشد تا این خاک تمدن‌خیز بار دیگر چنین گوهر نادری را در دامان خود بپروراند.

غوغای تابلوی «شمس و مولانا»ی فرشچیان، به خاطر ضربه‌قلم‌های استادانه‌ و انرژی پویایی است

طاها بهبهانی، استاد دانشگاه و هنرمند پیشکسوت و برجسته، نقاش و مجسمه‌ساز نیز در ادامه گفت: در تابلوی «شمس و مولانا»ی فرشچیان، غوغایی که این اثر به پا کرده، به‌خاطر ضربه‌قلم‌های استادانه‌ و انرژی پویایی است که بین دو شخصیت در جریان است. انگار یک اثر اپتیکال و سینتیک خلق شده؛ درست مثل کارهایی که امپرسیونیست‌ها انجام دادند، با رابطه‌ای پر از حرکت و زندگی بین شمس و مولانا.

استاد فرشچیان نه‌تنها نقاشی چیره‌دست، بلکه نقاش دل‌ها بود

در ادامه، پریسا شادقزوینی، عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا (س) و رئیس اسبق هیات مدیره انجمن علمی هنرهای تجسمی ایران گفت: هنگامی که مراسم تشییع استاد را دیدم، شگفتی‌ام برانگیخته شد. چنین تشییع باشکوهی معمولاً برای علما و بزرگان دینی برپا می‌شود، نه برای یک هنرمند. این حقیقت گواهی می‌دهد که استاد فرشچیان نه‌تنها نقاشی چیره‌دست، بلکه نقاش دل‌ها بود؛ نه صرفاً طراح خطوط. این ادعا را با قاطعیت می‌گویم و می‌توانم در آثار جاودانه‌اش برایتان به اثبات برسانم.

روح فرشچیان در میان وجود همه ما ایرانیان نشسته است

محمدحسین حلیمی، عضو پیوسته فرهنگستان علوم، چهره ماندگار عرصه هنرهای تجسمی و از دوستان زنده‌یاد استاد محمود فرشچیان گفت: در انتهای سالن نشسته بودم تا جمعیت را بهتر ببینم و برایم بسیار جالب بود، چرا که دیدم اینجا یک نفر دیگری حضور دارد به تعداد تک تک افراد حاضر در سالن؛ او در کنار همه ما و در وجود ما نشسته، او کسی نیست جز محمود فرشچیان.

درست است که جسمش از میان ما رفته، اما روحش در میان وجود همه ما ایرانیان نشسته است. 

فرشچیان هنرمندی جهانی بود با شناسنانه‌ای ایرانی

احمد مسجدجامعی، قائم‌مقام رئیس مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی و وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی

آقای فرشچیان، شما گفته‌اید که از میان هزار اثرتان، تنها بیست اثر مضمون مذهبی دارند. اما وقتی به این آثار نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که تنها تعداد محدودی از آن‌ها به نمایش گذاشته می‌شوند، چه آثار مذهبی و چه غیرمذهبی. 

ما اغلب به ظاهر آثار توجه می‌کنیم و شاید به همین دلیل، عمق و معنای نهفته در آن‌ها را کمتر می‌بینیم. اما در همه آثار شما، مهر، محبت، عشق، لطافت، زندگی و تواضع موج می‌زند و این ویژگی‌ها در تک‌تک آن‌ها قابل مشاهده است.

در اصفهان می‌گویند نی آقای کسایی، تار جلیل شهناز؛ در واقع محمود فرشچیان، محصول این جامعه فرهنگی‌است؛ نه جامعه نخبگان قراردادی، نه جامعه نخبگان گلخانه‌ای.

امکان ندارد از این کارگاه‌های نخبه‌پروری، نخبه بیرون بیاید! تمام راه‌هایی که در این زمینه مطرح شد، بروکراسی‌هایی است که مانع علم و هنر در این کشور می‌شود.

باید به جامعه هنری احترام گذاشت و اتکا کرد. مگر اقای فرشچیان محصول چه کارگاهی بود؟ کارگاهی که ایشان می‌رفت و به قول خودش شاگردی می‌کرد، مگر مدرک دانشگاهی و غیردانشگاهی می‌داد؟ مگر هیچ نهاد دولتی از آن حمایت می‌کرد؟ یا مگر برای اینکه آنجا مشغول شود، گزینش می‌کرد؟

خانواده استاد فرشچیان، سیدعباس صالحی، محمدجواد ظریف، احمد مسجدجامعی، حسام‌الدین سراج و جمعی از اهالی فرهنگ و هنر به همراه معاونان و مشاوران وزیر فرهنگ و رؤسای سازمان‌های وابسته، از جمله میهمانان حاضر در این مراسم بودند.