بیشترین تماس‌ها مربوط به خشونت‌های خانگی است

سمیه افشین فر - گروه اجتماعی: کودک‌آزاری، همسرآزاری و افکار اقدام به خودکشی هم در مراحل بعدی قرار گرفته است. تخصصی بودن، به‌موقع بودن و در دسترس بودن از ویژگی‌های مهم اورژانس اجتماعی است به این معنا که همه افراد می‌توانند بدون محدودیت زمانی و مکانی از این خدمات بهره‌مند شوند. از سال ۷۸ که کلید اورژانس اجتماعی زده شده تا امروز که حدود ۲۶ سال از ایجاد آن می‌گذرد، راه درازی طی شده است، اما انگار هنوز بسیاری از افراد نمی‌دانند در صورت مواجه با خطر اولین قدم تماس با ۱۲۳ است.

سیدحسن موسوی چلک معاون سلامت اجتماعی بهزیستی کشور به «ایران»می‌گوید: «اورژانس اجتماعی در ۳۸۶ شهر کشور فعال است. در بیشتر مراکز استان‌ها اورژانس سطح یک داریم، یعنی هم مرکز روزانه و سرپایی و هم مرکز قرنطینه دایر است. در کنار مراکز اورژانس اجتماعی، سازمان بهزیستی مراکز دیگری را هم در حوزه آسیب‌های اجتماعی دارد. مراکزی از قبیل خانه سلامت، مراکز کودکان خیابانی، مرکز بازپروری زنان یا خانه‌های تلاش، خانه‌های امن برای حمایت از زنان و دختران آسیب‌دیده و در معرض آسیب و....هم وجود دارد. البته خدمات ۱۲۳ سیار هم هست، به این معنا که اگر در شهری اورژانس اجتماعی نبود، مرکز استان به نیاز آن شهر پاسخ می‌دهد.»

به اعتقاد چلک بخش مهمی از فعالیت‌های این اورژانس به خشونت‌های خانگی مربوط می‌شود و موضوعاتی مثل خودکشی، فرار، کودکان کار، کودکان خیابان، زنان و دختران در معرض آسیب و آسیب دیده اجتماعی و به طور کلی افراد در شرایط بحرانی گروه‌های دیگری هستند که می‌توانند از خدمات حمایتی اورژانس اجتماعی استفاده کنند.

او می‌گوید: «در زمان وقوع جرائم اورژانس اجازه مداخله ندارد زیرا در زمان وقوع جرم مسئولیت بر عهده پلیس و مرجع قضایی است. اما اگر مسأله مربوط به گروه‌های هدف اورژانس باشد، مداخلاتی انجام می‌دهیم.»

گاهی مسأله به گروه هدف اورژانس اجتماعی ارتباط دارد، اما محیط برای مداخله نیروهای اورژانس امن نیست، در این مواقع به گفته معاون سلامت اجتماعی بهزیستی بر اساس قانون حمایت از اطفال و نوجوانان که در سال ۹۹ به تصویب رسیده و بعد از حدود ۱۶ سال به سرانجامی رسیده است، پلیس و نیروی انتظامی موظف به همکاری با مددکاران اورژانس هستند که با همکاری پلیس و گرفتن احکام قضایی مداخلات انجام می‌شود.

معاون سلامت اجتماعی بهزیستی توضیح می‌دهد: «موضوع منابع و توسعه زیرساخت یکی دیگر از محدودیت‌هاست. از سال ۹۱ تاکنون خودروی جدیدی به اورژانس اجتماعی اضافه نشده است. به‌رغم اینکه طبق ماده ۸۰ قانون برنامه ششم تقریباً در بیش از ۱۵۰ تا ۲۰۰ شهر اورژانس توسعه پیدا کرده است اما خودرو نداریم و بدون خودرو امکان ارائه خدمات مطلوب فراهم نیست.»

لزوم تهیه روایتگری‌های مستند از مداخلات اورژانس اجتماعی

چلک بر نقش محوری مددکاران اورژانس اجتماعی در بحران‌ها تأکید می‌کند و می‌گوید: «در همه بحران‌ها از بحران‌های طبیعی و خانوادگی تا همین جنگ اخیر، حضور اورژانس اجتماعی برای حمایت روانی و عاطفی مردم بسیار مهم و اعتمادآفرین بوده است.»

او می‌گوید: «باید روایتگری‌های مستندی از مداخلات اورژانس اجتماعی انجام شود و با ساخت سریال‌هایی مثل پرستاران-سریال استرالیایی که چند سال پیش از تلویزیون پخش می‌شد- مردم با مداخلات اورژانس آشنا شوند البته یک نگرانی در این مورد وجود دارد اینکه اگر اطلاع‌رسانی را گسترده‌تر کنیم شاید نتوانیم پاسخگوی نیازها و مطالبات مردم باشیم. اما به نظرم ترس نباید مانعی باشد که مردم اورژانس اجتماعی را بشناسند. مردم باید ۱۲۳ را بر ۱۱۰ ترجیح بدهند، اگر اورژانس اجتماعی بر کلانتری و دادگستری مقدم باشد، حتماً آثار مثبت بسیاری خواهد داشت، هر چه به سمت اورژانس اجتماعی می‌رویم، آمار تشکیل پرونده‌های قضایی کمتر می‌شود. همچنین پذیرش افراد آسیب‌دیده در خانواده، جامعه و محیط‌های اجتماعی هم بهتر خواهد بود. اورژانس اجتماعی حد فاصل بین خانه و کلانتری است.»

چلک در مورد سرنوشت افراد بعد از مداخلات اولیه می‌گوید: «بعد از مداخلات اولیه افراد به مراکز مختلف درون سازمانی یا برون سازمانی ارجاع داده می‌شوند. برای هیچ فردی پرونده قضایی تشکیل نمی‌شود، یعنی حضور او در اورژانس جرمی برای فرد نیست.»

*متن کامل این گفت‌وگو را اینجا بخوانید.