چالش‌ها، فرصت‌ها و مسیر حرفه‌ای شدن فوتبال ایران بررسی شد
دربی استقلال و پرسپولیس در بورس
ناکارآمدی دو باشگاه محبوب ایران حتی با بورسی شدن آنها بهبود نیافته و همچنان چالش‌های متعددی گریبان‌گیر استقلال و پرسپولیس است.
سامان صحرایی_ گروه بورس: الگوی جهانی باشگاه‌داری نشان می‌دهد تیم‌های فوتبال با مدیریت حرفه‌ای مشابه یک کسب‌وکار واقعی فعالیت اقتصادی می‌کنند. آنچه در اقتصاد ایران مغفول مانده و ترکیبی از چالش‌ها نه تنها زیان انباشته باشگاه‌های فوتبال در ایران را افزایش داده، بلکه با وجود هزینه‌های بالا مانع توسعه‌یافتگی معنادار آنها شده است. یک چالش مهم باشگاه‌های فوتبال در ایران مسأله درآمدزایی و نبود شفافیت در ساختار مالی آنهاست که محور اصلی آن نداشتن حق پخش است. مطالبات باشگاه‌ها از سهامدار عمده قبلی و وضعیت املاک و دارایی‌های آنها از دیگر چالش‌هایی است که نیازمند رسیدگی و آزادسازی ظرفیت‌های توسعه‌ای فوتبال کشور است. حضور این باشگاه‌ها در بازار سرمایه و شفافیت می‌تواند این مسیر را باز کند و مطالبات سرمایه‌گذاران و هواداران در بستری شفاف به تعالی آنها کمک کند. پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا) در برنامه «کلینیک بورس» این هفته خود با حضور پیمان حدادی و دکتر رضا محمد کاظمی به بررسی این مسأله پرداخت که چکیده آن را در ادامه می‌خوانید.
مطالبات باشگاه‌ها از سهامدار عمده پیشین
وضعیت املاک و دارایی‌های باشگاه‌ها
• چالش اول: درآمدزایی و شفافیت مالی
حدادی درباره چالش درآمدزایی باشگاه‌ها گفت: «بزرگ‌ترین چالش ما درآمدزایی، بویژه از تبلیغات محیطی و حق پخش تلویزیونی است.»
وی توضیح داد که باشگاه‌های فوتبال دارای سه سرفصل اصلی درآمدی هستند: بلیت فروشی، تبلیغات محیطی و حق پخش تلویزیونی. این سه محور درآمدی، ستون مالی و اقتصادی باشگاه‌ها را تشکیل می‌دهند و هرگونه عدم شفافیت در آنها می‌تواند به طور مستقیم بر برنامه‌ریزی، توسعه و پایدارسازی باشگاه اثر بگذارد.
حدادی با اشاره به محدودیت‌ها و مشکلات موجود افزود: «در حال حاضر تنها پنجاه درصد درآمد حاصل از فروش بلیت به خود باشگاه تعلق می‌گیرد و مابقی سهم سازمان لیگ، فدراسیون فوتبال و یگان ویژه است. این در حالی است که هزینه‌های مربوط به نیروی انتظامی و یگان ویژه توسط خود باشگاه پرداخت می‌شود. وقتی باشگاه باید این هزینه‌ها را جداگانه پوشش دهد، چرا همچنان سهمی از درآمد بلیت به دیگر نهادها اختصاص می‌یابد؟ این مسأله شفافیت مالی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و برنامه‌ریزی برای توسعه درآمدی باشگاه را محدود می‌کند.»
حدادی سپس به درآمد تبلیغات محیطی اشاره کرد و افزود: «سازمان لیگ هنوز نحوه محاسبه و توزیع درآمدهای تبلیغاتی را به صورت شفاف اعلام نکرده است. مکاتبات متعدد باشگاه‌ها نیز تاکنون نتیجه‌ای ملموس نداشته است. اگر صورت‌های مالی دو باشگاه را بررسی کنید، خواهید دید که بندهای حسابرسی با ابهامات جدی مواجه هستند و این ابهامات، تصمیم‌گیری‌های مدیریتی را مختل می‌کند.» وی تأکید کرد که عدم شفافیت، نه تنها مانع درآمدزایی می‌شود، بلکه اعتماد سهامداران و هواداران را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث ایجاد فشار روانی و عدم اطمینان در تصمیمات اقتصادی می‌شود. حدادی نکته‌ای مهم را نیز مطرح کرد: «باشگاه پرسپولیس تلاش کرده است تا در بازی‌هایی که میزبان هستیم، تبلیغات محیطی را خودمان بفروشیم، اما سازمان لیگ اجازه این کار را نمی‌دهد. این مسأله باعث از دست رفتن فرصت‌های درآمدزایی و محدود شدن برنامه‌های توسعه‌ای باشگاه‌ها در بلندمدت می‌شود.»
• چالش دوم: مطالبات از سهامدار عمده پیشین
یکی دیگر از مسائل اساسی، مطالبات باشگاه‌ها از سهامدار عمده پیشین، یعنی وزارت ورزش و جوانان بود. حدادی در این خصوص گفت: «بر اساس صورت‌های مالی رسمی، بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان از وزارت ورزش‌طلب داریم. این مطالبات از زمان وزیر پیشین تاکنون پیگیری شده است، اما هنوز نتیجه‌ای ملموس حاصل نشده است.» وی افزود: «این موضوع نه تنها حقوق سهامداران را تهدید می‌کند، بلکه مانع تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری جدید و توسعه‌ای باشگاه‌ها شده است. ما حتی مکاتباتی با وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه داشته‌ایم، اما تاکنون راهکار عملی ارائه نشده است.» حدادی با انتقاد از عملکرد دولت‌ها ادامه داد: «وزارت ورزش فعلی حاضر به پذیرش تعهدات قبلی نیست و گویا گذشته مالی باشگاه‌ها نادیده گرفته شده است. این بی‌توجهی به حقوق سهامداران، محدودیت‌های جدی برای سرمایه‌گذاری‌های آینده ایجاد می‌کند و توان مدیریتی هیأت مدیره را تحت فشار قرار می‌دهد.» وی همچنین اشاره کرد که پیگیری حقوق باشگاه‌ها گاهی با تهدید و فشارهای غیرمستقیم همراه بوده است: «وقتی ما دنبال حق و حقوق سهامداران هستیم، به جای حمایت، با فشار مواجه می‌شویم. این جای تأسف دارد، زیرا وظیفه مدیران باشگاه پیگیری حقوق سهامداران است و ما طبق تکلیف مجمع هیأت مدیره، این پیگیری‌ها را با دقت و جدیت انجام می‌دهیم.»
• چالش سوم: وضعیت املاک و دارایی‌های باشگاه‌ها
حدادی درباره وضعیت املاک باشگاه‌ها گفت: «ورزشگاه تمرین باشگاه به طور کامل از دولت به باشگاه پرسپولیس منتقل شده اما مجموع واگذاری‌ها هنوز کامل نشده است.»
الگوی جهانی بنگاهداری باشگاه‌های فوتبال
در بخش دوم برنامه، دکتر رضا محمد کاظمی، استاد دانشگاه تهران و کارشناس حوزه اقتصاد فوتبال، به بررسی ساختار و مدل‌های درآمدزایی باشگاه‌ها پرداخت. وی تأکید کرد: «باشگاه‌های فوتبال، بنگاه‌های اقتصادی هستند و باید همانند شرکت‌های حرفه‌ای مدیریت شوند. اداره سنتی باشگاه‌ها بدون برنامه اقتصادی، بازاریابی و مدل مدیریتی حرفه‌ای، نمی‌تواند پایدار باشد.» کاظمی با اشاره به تجربه بین‌المللی افزود: «در دنیا، فوتبال یک صنعت خدماتی با گردش مالی بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار است و سود خالص قابل توجهی دارد. اگر مدیران باشگاه‌ها با ابزارهای اقتصادی و مدل‌های مدرن آشنا نباشند، باشگاه نمی‌تواند به رشد پایدار برسد.» وی به نمونه‌های موفق خارجی اشاره کرد: «باشگاه بایرن مونیخ متعلق به کمپانی بایرن است و سهامداران اصلی آن کارگران کارخانه هستند. باشگاه، ابزار برندسازی کارخانه است و ارزش سهام سهامداران را افزایش می‌دهد. مشابه این مدل، منچستر یونایتد نیز سهام خود را به کارگران واگذار کرد و ارزش آن با گذشت سه نسل به طرز چشمگیری رشد کرده است.»
لزوم تخصص مدیریتی در هیأت مدیره
کاظمی بر حضور اقتصاددان‌ها، حقوق‌دان‌ها و متخصصان بازاریابی در هیأت مدیره تأکید کرد: «داشتن یک مدیر ورزشی کافی نیست؛ بدنه هیأت مدیره باید توانایی ایجاد درآمد واقعی، مدیریت مالی و شفافیت داشته باشد. اگر مدیران به جای تمرکز صرف بر خرید بازیکن و نتایج کوتاه‌مدت، به درآمد پایدار و برنامه اقتصادی فکر کنند، موفقیت مالی و ورزشی همزمان حاصل خواهد شد.»
حق پخش تلویزیونی و چالش‌های قانونی
دکتر کاظمی به اهمیت حق پخش تلویزیونی اشاره کرد: «درآمد حاصل از پخش بازی‌ها باید به باشگاه‌ها تعلق گیرد. این درآمد برای دریافت مجوز حرفه‌ای کنفدراسیون فوتبال آسیا و توسعه عملیاتی باشگاه ضروری است. عدم تحقق این درآمد در سال‌های آینده می‌تواند باشگاه‌ها را با محدودیت‌های قانونی و بین‌المللی مواجه کند.»
وی افزود: «با تغییر دولت‌ها، نگاه سیاسی غالب شده و مسائل اقتصادی و مدیریت حرفه‌ای کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. این امر باعث می‌شود حتی مدیران متخصص نتوانند تصمیمات درست اتخاذ کنند.»
تجربه نوآوری و درآمدهای جدید در باشگاه‌های خارجی
کاظمی توضیح داد که باشگاه‌های موفق دنیا، درآمد خود را محدود به فروش بلیت و حق پخش نمی‌کنند: «باشگاه بارسلونا با ایجاد مرکز نوآوری، استارتاپ‌های ورزشی، ورزش‌های الکترونیک و تورهای گردشگری مجازی، منابع درآمدی عظیمی ایجاد کرده است. بسیاری از مدیران باشگاه‌های ایرانی از این مدل‌ها بی‌اطلاع هستند و تمرکز آنها همچنان بر خرید بازیکن و هزینه‌های کوتاه‌مدت است.این مدل‌ها نه تنها درآمدزایی دارند، بلکه ارزش برند باشگاه را افزایش می‌دهند و هواداران را به سهامداران فعال تبدیل می‌کنند.»
انتهای پیام/