جنگ تجاری شعله ور شد

ایران آنلاین: دونالد ترامپ روز جمعه اعلام کرد که عوارض گمرکی بر کالاهای چینی را افزایش داده و کنترل‌ صادراتی جدیدی را بر «هرگونه نرم‌افزار حیاتی» اعمال خواهد کرد، اقدامی که به نظر می‌رسد بخش فناوری چین را هدف قرار داده است. اعلام این خبر از سوی رئیس جمهوری آمریکا  با تشدید کنترل صادرات روی عناصر خاکی کمیاب حیاتی پکن که برای تولید بسیاری از لوازم الکترونیکی مورد نیاز است، مرتبط است.

رویترز گزارش داد به نظر می‌رسد ترامپ با این اقدامات دیدار با شی جین‌پینگ رئیس ‌جمهوری چین را که قرار بود اواخر این ماه در کره جنوبی برگزار شود، لغو کرده است. ترامپ بعدازظهر طی پستی در شبکه اجتماعی تروث سوشیال نوشت: «بر اساس این واقعیت که چین این موضع بی‌سابقه را اتخاذ کرده است، ایالات متحده آمریکا تعرفه ۱۰۰ درصدی بر کالاهای چینی اعمال خواهد کرد، فراتر از هر تعرفه‌ای که در حال حاضر پرداخت می‌کنند. همچنین در اول نوامبر، ما کنترل صادرات را بر هر نرم‌افزار حیاتی اعمال خواهیم کرد.»

چرا تعرفه‌ها بازگشت؟

به نوشته خبرگزاری انگلیسی رویترز، این گام‌های تجاری جدید واکنش ترامپ به چین بود که به طور چشمگیری کنترل صادرات عناصر خاکی کمیاب خود را گسترش می‌دهد. چین بر بازار چنین عناصری که برای تولید فناوری ضروری هستند، تسلط دارد. این اقدامات نشان‌دهنده بزرگترین گسست در روابط بین پکن و واشنگتن در شش ماه گذشته بود. بسیاری این سؤال را مطرح کردند که آیا تنش‌زدایی اقتصادی که در تابستان به دست آمد، می‌تواند دوام بیاورد یا خیر؟
این یک واکنش سریع و چشمگیر از سوی ترامپ است که تعرفه‌ها را علیه دوستان و دشمنان اعمال کرده است. این می‌تواند جنگ تجاری را که واشنگتن و پکن اوایل امسال پس از دیپلماسی طاقت‌فرسا متوقف کردند، تشدید کند. به عقیده کارشناسان، محدودیت‌های اعمال شده بر ارسال نرم‌افزارهای آمریکایی به چین می‌تواند ضربه بزرگی به صنعت فناوری این کشور، از جمله سیستم ابری و هوش مصنوعی باشد. ترامپ همچنین تهدید به اعمال کنترل‌های جدید بر صادرات هواپیماها و قطعات هواپیما کرد و یک فرد آگاه به این موضوع گفت که دولت در حال طراحی اهداف احتمالی دیگری است. پکن مدت‌هاست که از واشنگتن خواسته است محدودیت‌های تجاری یکجانبه را که به گفته چین تجارت جهانی را تضعیف می‌کند، کنار بگذارد.

تاثیر تعرفه‌ها بر اقتصاد

این اقدامات باعث شده تا بازارها در پی تهدیدهای جدید بشدت تحت فشار قرار گیرند و روابط بین بزرگترین اقتصادهای جهان را به ورطه‌ای بحرانی بکشاند. در این زمینه گاردین گزارش داد، پس از آنکه رئیس‌جمهوری ایالات متحده تنش‌های عمومی با دولت چین را دوباره شعله‌ور کرد و احتمال جنگ تجاری شدید دیگری بین دو اقتصاد بزرگ جهان را افزایش داد، بازار سهام وال استریت بشدت سقوط کرد.

آخرین حمله آنلاین ترامپ به پکن در روز جمعه سرمایه‌گذاران را نگران کرد. شاخص S&P با ۲.۷ درصد کاهش، بدترین روز خود را از ماه آوریل تجربه کرد و داو جونز در نیویورک ۱.۹ درصد کاهش یافت، در حالی که سهام نزدک که بر فناوری متمرکز است، ۳.۶ درصد سقوط کرد. سهام غول فناوری انویدیا، بزرگترین شرکت سهامی عام جهان نیز با ارزش بازار تقریباً ۲.۵ تریلیون دلار بشدت آسیب دید و تقریباً ۵ درصد کاهش یافت. سایر بازارهای جهانی پیشرو نیز تحت فشار قرار گرفتند. شاخص FTSE 100 در لندن ۰.۹ درصد کاهش یافت.

چین بزرگترین تولیدکننده عناصر خاکی کمیاب در جهان است و بیش از ۹۰ درصد از عناصر خاکی کمیاب فرآوری شده را تولید می‌کند. این عناصر شامل  ۱۷ عنصر کمیاب برای تولیدکنندگان همه چیز از خودروهای برقی گرفته تا موتورهای هواپیما حیاتی هستند.

اوایل این هفته، پکن کنترل صادرات عناصر خاکی کمیاب را به طور قابل توجهی گسترش داد و پنج ماده جدید را به لیست کنترل خود اضافه کرد. آخرین اقدام کنترلی چین در ماه آپریل، باعث کمبود عرضه در سراسر جهان شد.

استراتژی تعرفه‌ای تهاجمی ترامپ ستون اصلی دستور کار سیاست اوست. او ادعا کرده که مالیات بیشتر بر واردات از سراسر جهان اقتصاد ایالات متحده را تقویت کرده و تریلیون‌ها دلار برای دولت فدرال درآمد کسب می‌کند.

اما پیامد این تعرفه‌ها اغلب مصرف‌کنندگان را تحت تأثیر قرار داده و منجر به افزایش قیمت‌ها می‌شوند. پس از سال‌ها تورم شدید، ترامپ بارها ادعا کرده است که اکنون هیچ تورمی در ایالات متحده وجود ندارد اما رشد قیمت‌ها رو به افزایش بوده است.

شبکه سی‌ان‌ان در گزارشی با تأکید بر وابستگی دو اقتصاد بزرگ جهان نوشت: آمریکا برای تأمین صدها میلیارد دلار کالا به چین وابسته است. در همین حال، چین یکی از بازارهای صادراتی برتر آمریکا است. ترامپ مدیران عامل حوزه فناوری را به انتقال تولید به ایالات متحده تحت فشار قرار داده است، اما او در ماه‌های اخیر رویکرد خود را نرم‌تر کرده زیرا رهبران تجاری با اعلام صدها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در تولیدات ایالات متحده، رئیس‌ جمهوری را راضی کرده‌اند همچنان بخش عمده‌ای از محصولات خود را در خارج از کشور تولید کنند.

تقابل تجاری چین و آمریکا

پایگاه خبری شبکه الجزیره پیش‌بینی کرد، تحلیلگران مالی و سرمایه‌گذاران در سراسر جهان، احتمال یک جنگ تجاری تمام‌عیار بین ایالات متحده و چین را با نگرانی مشاهده کرده‌اند و هشدار می‌دهند که رویارویی بین این دو قدرت می‌تواند بازارهای جهانی را آشفته کرده و باعث رکود اقتصادی شود. رابطه بین ترامپ و همتای چینی‌اش پرتنش بوده و هر دو اقدامات جدیدی را با هدف مقابله با یکدیگر در حوزه‌هایی که برای نفوذ رقابت می‌کنند، مانند توسعه فناوری، وضع کرده‌اند.

فلزات خاکی کمیاب برای چنین توسعه‌ای حیاتی هستند و چین در پالایش فلزات برای استفاده در دستگاه‌هایی مانند رایانه، تلفن‌های هوشمند و تسلیحات نظامی در جهان پیشرو است. فناوری‌های دخیل در فرآوری فلزات نیز با الزامات صدور مجوز جدید روبه‌رو خواهند شد. در میان این اقدامات، یک فرآیند تأیید ویژه برای شرکت‌های خارجی که عناصر فلزی را به خارج از کشور ارسال می‌کنند نیز وجود دارد. چین قوانین جدید را برای محافظت از منافع امنیت ملی خود ضروری توصیف کرد اما ترامپ این کشور را به خاطر تلاش برای محدود کردن صنعت عناصر خاکی کمیاب مورد انتقاد شدید قرار داد. رئیس ‌جمهوری آمریکا هشدار داد که با اقدامات حمایت‌گرایانه خود با تصمیمات چین مقابله خواهد کرد و به دنبال محدود کردن دسترسی چین به صنایعی است که ایالات متحده بر آنها تسلط دارد.

ایالات متحده پیش از این گام‌های تهاجمی را با هدف محدود کردن بخش فناوری چین که آن را رقیب اصلی خود می‌داند، برداشته است.

نزاع بر سر دسترسی به فلزات خاکی کمیاب تنها یکی از جبهه‌های تشدید تنش‌های اقتصادی بود. روز جمعه، چین در واکنش به اقدام ترامپ اعلام کرد که «هزینه‌های ویژه بندری» را بر کشتی‌های ساخته شده یا اداره شده توسط ایالات متحده اعمال خواهد کرد که منعکس کننده هزینه‌های مشابهی است که واشنگتن در ماه آوریل اعمال کرد. طبق بیانیه وزارت حمل‌و‌نقل چین، این کشور از ۱۴ اکتبر اجرای عوارض خود را آغاز خواهد کرد. کشتی‌های آمریکایی که از بنادر چین عبور می‌کنند، ۴۰۰ یوان (تقریباً ۵۶ دلار) به ازای هر تن خالص پرداخت خواهند کرد و این مبلغ تا آوریل آینده به ۶۴۰ یوان یا ۹۰ دلار افزایش می‌یابد.