معاون وزیر راه و شهرسازی در گفت‌و‌گو با «ایران» خبر داد
بازنگری در اجرای «طرح ویژه ساماندهی بافت پیرامون حرم رضوی»
معاون وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد: «طرح نوسازی پیرامون حرم در مشهد با هدف دسترسی تمام زائران به خدمات، بازنگری می‌شود.»
سهیلا یادگاری_ گروه اقتصادی: عبدالرضا گلپایگانی، مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری گفت: «برنامه اقدام ویژه‌ای در دست تهیه است که برای نوسازی اطراف حرم امام رضا(ع) و برای مناطق حاشیه‌نشین مشهد اجرا می‌شود. این اقدام ویژه مدیریت زمین، رعایت ضوابط شهرسازی و تقویت طرح‌های بازآفرینی شهری در استان خراسان رضوی را در برنامه دارد.»
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به بافت پیرامون حرم مطهر رضوی گفت: «این طرح با هدف تقویت مفهوم زیارت و اقامت مجاورین، کاهش ارتفاعات ساختمانی اطراف حرم و ایجاد فضاهای خدماتی و فرهنگی تدوین شده است. طرح جدید عمدتاً بر پایدارکردن زندگی مجاورین، رویکرد محله‌محوری و احیای محله‌های قدیمی و پیرامونی حرم، احیای محورها و گذرهای تشرف، سروسامان دادن به فضای ترافیکی و تأمین پارکینگ خارج از محورهای تشرف به حرم، استوار است.»
گلپایگانی تأکید کرد: «اجرای دقیق این طرح با همکاری دستگاه‌های مسئول در دستورکار قرار دارد و با اجرای آن فضاهای پیرامونی حرم از غلبه صرف کاربری‌های تجاری و هتل‌داری فاصله می‌گیرد.»
ویژگی طرح ساماندهی جدید
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: «طرح ویژه پیرامون حرم امام‌رضا (ع) دهه ۸۰ به تصویب رسید و بر اساس آن طرح اقداماتی پیرامون حرم رخ داد. رویکرد کلی طرح، معاصرسازی فضای پیرامون حرم بود. این معاصرسازی نتایج مثبت و منفی داشت. بخش مثبت و مزیت طرح این بود که تا حدودی دسترسی‌ها در اطراف حرم باز شد و پروژه‌های ساخت‌وساز، اقامتگاه و مجموعه‌های تجاری نوساز احداث و سرمایه قابل‌توجهی وارد محدوده پیرامونی حرم شد.»
گلپایگانی با اشاره به وجه منفی نوسازی پیرامون حرم رضوی گفت: «اجرای این طرح بشدت فضا را برای مجاورین حرم تنگ کرد و محلات ریشه‌دار و قدیمی مشهد که پیرامون حرم قدسی امام رضا (ع) بودند آسیب دیدند و با غلبه فضاهای تجاری و اقامت موقت، بخش قابل‌توجهی از مردم از اجرای نوسازی پیرامون حرم ناراضی بودند.»
وی افزود: «از اوایل دهه ۹۰ مزایا و معایب طرح نوسازی اطراف حرم که به طرح «تاش» معروف شد، مورد بررسی قرار گرفت. طرح قبلی ۴ قطعه را تعریف کرده که شامل رینگی به عنوان «شارستان» بود و در این رینگ ۸ «ره باغ» به سمت حرم تعریف کرده بودند، اما مجموع طرح به نوعی مداخله حداکثری در بافت بود.» گلپایگانی افزود: «این مداخله‌های حداکثری تبعاتی دارد اما استدلال این بود که باید فضا برای چند میلیون زائر یا رویداد خیلی بزرگ فراهم شود و برای آن، هتل‌های لوکس استقرار پیدا کرد. برای مردمی که با نوسازی از اطراف حرم رانده می‌شدند اعلام شد زائر سرا احداث می‌شود ولی عملاً واقعیتی که اتفاق افتاد این بود که ساختار اجتماعی محلات آسیب جدی دید و در بحث کالبدی، تقریباً بناهای قدیمی و تاریخی پیرامون حرم از بین رفتند و تخریب شدند که در نهایت منجر به بازنگری در طرح شد.»
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: «طرح بازنگری در دو مرحله اتفاق افتاد و طرح فعلی که الان مصوب شورای عالی معماری و شهرسازی است سعی دارد تسلط کالبد بر محیط را کاهش دهد، افزایش فضای زندگی و در مقیاس خرد و تثبیت، تقویت سکونت فضایی را که مختص مجاورین است، در دستورکار قرار داد، بحث پیاده‌محوری و اینکه دسترسی‌های پیاده‌روی یا با وسایل نقلیه در اولویت قرار گرفت و تعداد طبقات در فضای پیرامون حرم کاهش یافت، فضاهای حجیمی با ارتفاع بالا حرم را محاصره کرده و تسلط فضای کالبدی را تشدید کرده است. طرح جدید سعی کرد توسعه بافت اطراف حرم را خرد مقیاس‌تر و از تجمیع‌های بزرگ جلوگیری کند تا ساختمان‌های هیکلمند سیطره کالبدی فضای معنوی را تحت تأثیر قرار ندهد و ساختار اجتماعی اطراف حرم ترمیم شود.»
گلپایگانی با اشاره به مجموع مساحت بافت پیرامون حرم گفت: «این بافت ۳۶۰ هکتار است، کمتر از ۸۰ هکتار محدوده حریم قدسی است که مسئولیت مستقیم ساماندهی آن با آستان قدس است. بقیه بافت باید توسط نهادهای شهری و شهرسازی ساماندهی شود تا با احیای سازوکار اجرایی، نوسازی پیرامون بافت سرعت بیشتری بگیرد. شاخص اصلی برای ساماندهی بافت پیرامون حرم رضوی؛ اول، بحث زیارت و دوم، بحث جمعیت برای سکونت است.»
معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: «سکونت در طرح‌های مختلف تقریباً باید به سقف ۵۰ هزار نفر در ۳۰۰ هکتار برسد. اما با اقداماتی که شده، حدود ۲۰ درصد از برنامه سکونت جمعیت در بافت پیرامون حرم تحقق پیدا کرده است. در حوزه زیارت نیز، تعداد زائران متغیر است، به طور کلی ۹۰ روز زیارتی در مشهد داریم که اوج حضور زائران در حرم است؛ مثلاً در ایام عاشورا و تاسوعا، یا ایام شهادت یا ولادت امام هشتم، تعداد زائران به ۶ میلیون نفر هم می‌رسد. حضور این تعداد زائر، مستلزم توسعه زیرساخت‌ها و زیربناهای شهری و تأمین خدمات است. یکی از خدمات مورد نظر، ساخت یا تکمیل زائرسراهای ارزانقیمت بود. برای ساخت این زائرسراها مجموعه سازمان مجری و شهرداری در تأمین زمین رایگان یا صدور پروانه رایگان اقدام می‌کرد، با این حال تحقق این برنامه نیز حدود ۲۷ درصد است.» به گفته گلپایگانی، «در سال‌های اخیر نظام حاکمیت، سهم خود برای ساماندهی بافت پیرامون حرم رضوی را پرداخت کرده، اما بخش‌های دیگر که منتفع هستند، آورده خود را تکمیل نکردند. طبق طرح تفصیلی ساماندهی بافت پیرامون حرم رضوی، قرار بود طی سه سال، طرح تحول با ۸ اقدام اجرا شود اما اقدامات عملاً متوقف شد و سرعت نوسازی به کندی پیش رفت. در دهه ۹۰ بازنگری در مصوبات نوسازی بافت پیرامون حرم تصویب شد و این بازنگری اکنون ملاک عمل نوسازی بافت اطراف حرم رضوی قرار گرفته است.»
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری افزود: «بازنگری در طرح توسعه اطراف حرم رضوی ۴ سال است که ابلاغ شده و اقداماتی هم در جهت اجرا صورت گرفته است. برای اجرای طرح قبلی، نهاد مشترکی شامل شهرداری، وزارت راه و شهرسازی و آستان قدس تشکیل شده بود. این نهاد متولی توسعه بود اما به خاطر اختلافاتی تعطیل شد. در حال حاضر با همکاری دستگاه‌ها، نهاد در حال احیا است. تأمین فضای سبز، دسترسی‌های پیاده‌رو و مرمت بناهای تاریخی در اطراف حرم، مهم‌ترین محور برنامه‌های بازنگری در طرح نوسازی پیرامون حرم است. تلاش ما این است که نوسازی بافت‌های فرسوده، توسعه شهری و تأمین مسکن محرومین با حفظ حقوق مردم و هماهنگی با میراث فرهنگی استان پیش برود.»
بر اساس این گزارش، در استان خراسان رضوی حدود ۱۷ هزار هکتار بافت فرسوده، سکونتگاه غیررسمی و بافت تاریخی وجود دارد که حدود نیمی از آن در مشهد مقدس واقع شده است. طی سه سال گذشته بیش از ۳۶ هزار پروانه ساختمانی در این مناطق صادر شده، اما محدودیت‌های قانونی و شرایط دشوار وام‌ها باعث شده است مردم نتوانند به‌راحتی اقدام به نوسازی کنند. نوسازی بافت‌های فرسوده یکی از محورهای برنامه‌های بالادستی حوزه مسکن است. بر اساس برنامه هفتم، نیم میلیون واحد مسکونی در دستور اقدام برای نوسازی قرار دارد که در صورت اجرا می‌تواند به کاهش سالانه ۲۰ درصد از وسعت بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری منجر شود.
انتهای پیام/