حیات در سیارات بدون آب، ناممکن نیست

آرزو کیهان_ گروه علم و فناوری:  این دانشمندان هنگام تلاش برای جست‌و‌جوی نشانه‌های حیات در زهره، موفق به کشف شکل جدیدی از مایع به نام «مایع یونی»  (Ionic Liquid) شدند. این مایع یونی می‌تواند در شرایط محیطی شکل بگیرد که برای آب مایع مناسب نیست. مایع یونی برخلاف آب، به دلیل فشار بخار بسیار پایین، در دماهای بالاتر از ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد هم بخار نمی‌شود و می‌تواند بستر مناسبی برای برخی فرآیندهای زیستی باشد.
تیم تحقیقاتی MIT در آزمایشگاه دریافتند، ترکیب اسید سولفوریک با برخی ترکیبات آلی حاوی نیتروژن که انتظار می‌رود در سطح برخی از سیارات سنگی و قمر سیارات یافت شوند، می‌تواند مایع یونی تولید کند. مایعات یونی، نمک‌هایی هستند که به صورت مایع وجود دارند. در سیارات سنگی، اسید سولفوریک محصول جانبی فعالیت آتشفشانی است و ترکیبات حاوی نیتروژن هم در چندین سیارک و سیاره منظومه شمسی شناسایی شده‌اند. محققان در این مطالعه، بیش از ۳۰ ترکیب نیتروژنی مختلف با اسید سولفوریک را در دماها و فشارهای گوناگون آزمایش کردند. حتی این مواد روی سنگ‌های بازالتی مشابه سطح سیارات سنگی، مورد آزمایش قرار گرفت و درنهایت، نتیجه شگفت‌انگیز بود. مایعات یونی در دماهایی تا ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد و در فشارهایی بسیار کمتر از فشار جو زمین حتی زمانی که اسید سولفوریک درون سنگ نفوذ می‌کرد، شکل گرفت و همچنان باقی ‌ماند. دانشمندان معتقدند، حتی در سیارات بسیار گرم یا سیاراتی با اتمسفر کم‌فشار که امکان وجود آب به شکل مایع کم است، می‌توان توده‌هایی از مایع یونی را یافت. به اعتقاد محققان، مایع یونی می‌تواند محیطی مناسب برای برخی از مولکول‌های زیستی، مانند پروتئین‌های خاص باشد که می‌توانند در سیال پایدار بمانند، بنابراین امکان حیات وجود دارد. دکتر «راچانا آگراوال»، پژوهشگر دپارتمان علوم زمین، جو و سیارات MIT می‌گوید: «ما همیشه معتقد بودیم که برای حیات نیازمند آب هستیم، اما اگر از زاویه‌ای گسترده‌تر نگاه کنیم، می‌بینیم موضوع لازم، یک مایع به عنوان محیطی است که بتواند میزبان متابولیسم و فرآیندهای حیاتی باشد.» «سارا سیگر»، استاد علوم سیاره‌ای MIT که هدایت تیم مأموریت Morning Star مربوط به سیاره زهره و جست‌و‌جوی نشانه‌های حیات در این سیاره را به عهده دارد هم می‌گوید: «هنگام کار با سامانه‌ای ویژه برای تبخیر اسید سولفوریک به شکل تصادفی به مایع یونی دست یافتیم. طبق این تحقیقات، ابرهای سیاره زهره ممکن است حاوی نشانه‌هایی از حیات باشند؛ مفهومی که محققان قصد دارند در مأموریت‌های آینده به جو زهره، آن را آزمایش کنند.» این استاد دانشگاه می‌افزاید: «ما سیاره‌ای گرم‌تر از زمین را تصور می‌کنیم که فاقد آب است، اما اسید سولفوریک حاصل از آتشفشان‌ها روی سطح آن جریان یافته و با رسوبات آلی ترکیب می‌شود. نتیجه، ایجاد حفره‌های کوچکی از مایع یونی است که می‌توانند برای سال‌ها یا حتی هزاره‌ها باقی بمانند.»