روایت امروز از آبان ۵۸

گروه سیاسی: بر این قرار، تسخیر سفارت آمریکا در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ رویدادی اتفاقی و کاملاً تصادفی نبود، از زمینه‌ای طولانی برخوردار بود و از حافظه تاریخی ملت ایران نشأت می‌گرفت.

 

این زمینه تاریخی، با توجه به رویدادهایی چون دخالت‌ دولت‌های غربی در امور داخلی ایران از مشروطه تا ملی شدن صنعت نفت و نیز دخالت‌های مستقیم آمریکا در امور داخلی ایران از نهضت ملی شدن صنعت نفت تا آخرین روزهای قبل از تسخیر سفارت آمریکا، توضیح می‌دهد که چرا دانشجویان پیرو خط امام چنین تصمیم گرفتند و چرا آن تصمیم از یک رویداد اعتراضی، به یک نقطه‌عطف تاریخی تبدیل شد.

 

یکی از بهترین تفسیرها درباره تأثیر آن زمینه تاریخی، از سوی معصومه ابتکار، از دانشجویان پیرو خط امام عنوان شد. وی در گفتارهای خود، با اشاره به اینکه از فردای انقلاب، هم انقلابیون و هم مردم نگران دخالت‌های آمریکا بودند، اظهار می‌کند که پس از پذیرش شاه از سوی دولت آمریکا، نگرانی انقلابیون فزونی گرفت.

 

انقلابیون تجربه کودتای ۲۸ مرداد و سرکوب جنبش‌های اجتماعی دهه ۴۰ را داشتند که با حمایت آمریکا، به ضد ملت ایران و به تقویت دیکتاتوری شاه انجامید.

 

به دیگر سخن، آنطور که معصومه ابتکار در تحلیل تاریخی خود عنوان می‌کند، نگرانی از مداخله آمریکا برای سرنگونی نظام نوپای انقلابی ایران بود که سبب‌ساز اقدام خود جوش دانشجویان شد و امام (ره) هم آن را « انقلاب دوم» خواندند.

 

پس از تشکیل یک به یک نهادهای نظام جدید، اعم از تصویب قانون اساسی، تشکیل مجلس شورای ملی و برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری که عملاً «جمهوری اسلامی» شکل یافت و پا گرفت، دیپلمات های آمریکایی هم آزاد شدند و به کشور خود بازگشتند.

 

در حقیقت این اقدام دانشجویان با توجه به تجربیات گذشته تاریخ معاصر، حفظ و تداوم انقلاب را بیمه کرد. عبدالحسین روح‌الامینی و فروز رجایی‌فر، از دانشجویان حاضر در آن واقعه، همین تفسیر را از این حرکت تاریخی به «ایران» ارائه کردند.

 

 

 

۱۳ آبان 1358روزی نمادین در تاریخ معاصر ایران است، روزی که دانشجویان پیرو خط امام سفارت آمریکا را تسخیر کردند.

 

اقدام دانشجویان در ابتدا یک حرکت اعتراضی کوتاه‌مدت با هدف صدور پیام سیاسی و رسانه‌ای ملت انقلابی ایران بود. در آن مقطع ما دانشجویان قصد داشتیم در سالگرد شهادت دانشجویان در ۱۳ آبان ۱۳۳۲، اعتراض خود را به پذیرش شاه از سوی آمریکا اعلام کنیم.

 

در تلاش بودیم بیانیه‌ای صادر کنیم مبنی بر اینکه ایالات متحده نباید مانند ۲۸ مرداد در امور داخلی ایران مداخله کند.

 

همچنین خواستار بازگرداندن اموال ملت ایران نیز بودیم. در آن سال‌ها در کشورهای مختلف جهان تسخیر یا اشغال موقت سفارتخانه‌ها به‌عنوان شکل تازه‌ای از اعتراض سیاسی و رسانه‌ای رواج داشت. دانشجویان انقلابی ایران نیز چنین اقدامی را در قالب یک حرکت نمادین طراحی کردند.

 

در واقع برنامه‌ریزی قبلی هنگام تسخیر سفارت برای طولانی شدن ماجرا وجود نداشت. برای همین تدارکات دانشجویان نیز بسیار ابتدایی بود؛ مثلاً چند قفل و زنجیر، دو بلندگو و چند کارتن خرما برای پذیرایی ساده از شرکت‌کنندگان که این اقلام را من یک روز قبل از تسخیر سفارت خریده بودم.

 

آنچه به‌سرعت این حرکت اعتراضی را به جریانی ملی و تاریخی تبدیل کرد، دو حرکت دیگر بود؛ موج حمایت مردمی و پشتیبانی رهبر انقلاب.

 

از روزهای دوم و سوم تسخیر لانه جاسوسی آمریکا، آنجا به محل حضور و همبستگی اقشار مردم تبدیل شد، مردمی که از سیاست‌ها و دخالت‌های آمریکا در امور داخلی ایران منزجر و خشمگین بودند.

 

در سوی دیگر سیاست، دولت موقت قرار داشت که قبلاً چند بار استعفا داده و با مشکلات مدیریتی و سیاسی روبه‌رو بود.

 

پس از این واقعه دولت موقت استعفای خود را تقدیم رهبر انقلاب کرد که پذیرفته شد. بنابراین حمایت رهبر انقلاب از اقدام دانشجویان و اعلام آن به‌عنوان «انقلاب دوم»، مسیر جدیدی را در سیاست داخلی و خارجی جمهوری اسلامی رقم زد.

 

هماهنگی‌های دانشجویان برای تسخیر لانه جاسوسی آمریکا، میان دانشجویان پنج دانشگاه اصلی تهران، شهید بهشتی، امیرکبیر، شریف، تربیت معلم و چند دانشکده کوچک‌تر انجام شد.

 

برنامه‌ریزی دانشجویان، فقط چند روز ماندن در سفارت بود و تصمیم اولیه این نبود که این اقدام ۴۴۴ روز طول بکشد.

 

اما حمایت مردمی، فضای انقلابی جامعه و موضع امام خمینی(ره)، این رویداد را به واقعه‌ای ۴۴۴روزه بدل کرد که در حافظه تاریخی ملت ایران به‌عنوان یک رویداد مهم پس از انقلاب ثبت شد.

 

 

 

  تسخیر سفارت آمریکا که امام خمینی(ره) آن را «انقلاب دوم» خواندند، فراتر از یک اقدام سیاسی معمول بود. زمینه‌ها، حوادث و فرآیندهای منجر به تسخیر سفارت آمریکا در سال 1358 را باید در پیشینه تاریخی و هویتی مبارزه ایرانیان با نظام جهانی سلطه و در راستای حمایت از استقلال و ارزش‌های انقلابی ایران تفسیر کرد.

 

از این منظر، تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در سال 1358 پاسخی به ظلم و دخالت‌های ایالات متحده در امور داخلی ایران و دیگر ملت‌ها بود. با توجه به شناخت ملت ایران و دانشجویان به عنوان فرزندان ملت از تاریخچه جنایات آمریکا، بویژه دخالت‌های سیاسی و نظامی در ایران و دیگر کشورها، این اقدام به مثابه مقابله با این ظلم جهانی بود که در زمینه محدودتری به نام ایران و تاریخ استقلال‌خواهی‌اش، حرکتی مشروع برای دفاع از انقلاب اسلامی به شمار می‌آمد.

 

اسناد محرمانه افشاشده سفارت این واقعیت‌ها را اثبات می‌کرد و نشان داد حرکت دانشجویان پیرو خط امام، گامی اساسی و تاریخی در راستای خنثی‌سازی توطئه‌های آمریکا نسبت به انقلاب نوپای مردم ایران بود.

 

مستندات کشف‌شده از سفارت آمریکا از سوی دانشجویان، سند محکمی در اثبات دخالت‌های آمریکا بود که درعین حال جهان را نسبت به واقعیت‌های پشت پرده سیاست‌های این دولت آگاه کرد.

 

جلسات و مباحثات دانشجویان قبل از آغاز فرآیند تسخیر سفارت آمریکا، از سوی سران انجمن اسلامی چهار دانشگاه‌ مهم تهران برگزار شد.

 

تشکیلات انجمن اسلامی آن زمان با تشکیلات آیین‌نامه‌ای امروزی دانشجویان قابل مقایسه نیست، بویژه اینکه فعالیت انجمن‌های اسلامی دانشجویان در آن سال‌ها به مثابه فعالیت بچه‌مسجدی‌های قبل از انقلاب بود.

 

تفکر بچه‌مسجدی‌ها نیز بر اساس مطالعه اندیشه‌های طیفی از متفکران و اندیشمندان چون دکتر علی شریعتی و پدر فاضلشان محمدتقی شریعتی، استاد مرتضی مطهری، مهندس مهدی بازرگان، دکتر یدالله سحابی، آیت‌الله طالقانی، جلال آل‌احمد، گلزاده غفوری، جلال‌الدین فارسی و دیگران شکل گرفته بود.

 

براساس مذاکرات، دانشجویان ابتدا با سردادن شعارهای انقلابی وارد سفارت شدند و سپس از طریق زیرزمین و استفاده ازنقاط ضعف امنیتی ساختمان، موفق به ورود به سفارت شدند.

 

دانشجویان با قیچی بزرگی در‌های سفارت را باز کردند و پس از حدود سه ساعت، از راه زیرزمین وارد ساختمان شدند؛ جایی‌که تفنگداران آمریکایی تلاش می‌کردند از ورود آنان جلوگیری کنند.

 

من که در آن زمان دانشجوی دانشگاه امیرکبیر بودم، به دلیل تسلط به زبان انگلیسی، نقشم در میان دانشجویان در مرحله اطلاع‌رسانی، تماس با رسانه‌های خارجی و انتشار اخبار تسخیر سفارت بود. آن روز، فضای پرتنشی حاکم بود اما توانمندی ‌روحی و سیاسی دانشجویان پیرو خط امام برای حفظ وحدت و آرامش بسیار قابل ستایش بود.

 

خط‌کشی‌ها و منازعات در جریان حضور دانشجویان در لانه وجود داشت، اما همه آنها حول هدف مشترک بود. نگرانی عمده دانشجویان از احتمال حمله نظامی آمریکا بود. 

 

اما بعد از تأیید امام خمینی(ره) مبنی بر اینکه آمریکا جسارت حمله ندارد و باید اعتماد داشت، این ترس از میان رفت و دانشجویان با قوت بیشتری در سفارت حضور یافتند. به طور کلی، تصمیم به تسخیر لانه جاسوسی آمریکا، حرکتی دانشجویی و کوتاه‌مدت بود که پس از تأیید حضرت امام(ره) به «حرکتی ملی و تاریخی» تبدیل شد.

 

خبر حمایت امام(ره) از حرکت دانشجویان در همان شب اول تسخیر سفارت به گوش دانشجویان رسید و موجب شور و هیجان فراوانی شد. عبارت معروف «خوب جایی را گرفته‌اید، همان‌جا بمانید» همان شب از سوی امام(ره) بیان شده و موج حمایت مردمی پس از آن شکل گرفت.