جادوی هوش مصنوعی در مدرسه «آلفا»

آرزو کیهان_ گروه علم و فناوری: وب‌سایت این مدرسه هم تصویری از آینده آموزش ترسیم کرده که در آن، فناوری نه‌تنها ابزار، بلکه ستون اصلی فلسفه آموزشی است.

یک مدرسه دو ساعته
مدرسه آلفا، بخشی از شبکه‌ متشکل از ۱۴ مدرسه خصوصی در آمریکاست که با شعار «یادگیری به کمک هوش مصنوعی» پا به میدان گذاشته است. دانش‌آموزان در این مدرسه دروس اصلی مانند ریاضی و تاریخ را با کمک نرم‌افزارهای هوشمند آموزش می‌بینند و روزانه تنها ۲ ساعت بر آموزش کلاسیک متمرکز هستند. با این حال مشخص شده سرعت یادگیری آنها دو برابر همتایان خود در مدارس سنتی و معمولی است که محققان آن را جادوی هوش مصنوعی می‌دانند. این دانش‌آموزان، بقیه ساعات روز را به فعالیت‌هایی برای آموزش مهارت‌های زندگی، از طراحی و کار تیمی گرفته تا سواد مالی و حتی راه‌اندازی یک کسب‌وکار اختصاص می‌دهند. در کلاس‌های آلفا، معلمان رفتار سنتی ندارند و تنها با عنوان «راهنما» بر روند یادگیری کودکان نظارت دارند و مسیر یادگیری را هموار می‌کنند.
«کریس اگنیو»، مدیر مرکز «هوش مصنوعی مولد در آموزش» دانشگاه استنفورد، توضیح می‌دهد برخی از نرم‌افزارهایی که مدرسه آلفا استفاده می‌کند، سال‌هاست به طور گسترده در محیط‌های آموزشی دولتی و خصوصی، برای ایجاد مسیرهای یادگیری شخصی‌سازی‌شده مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین از IXL به عنوان محبوب‌ترین سایت آموزشی مبتنی بر اشتراک در جهان استفاده می‌شود که برای کودکان تا ۱۲ سال طراحی شده است. در مدرسه آلفا، دانش‌آموزان از Math Academy هم که یک برنامه ریاضی کارآمد و مبتنی بر هوش مصنوعی است، بهره می‌گیرند.
این سیستم‌ها سرعت یادگیری هر دانش‌آموز را می‌سنجند و با شناسایی ضعف‌های آنان، محتوای درسی را متناسب با نیاز آنان تنظیم می‌کنند. برخلاف تصور رایج، در این کلاس‌ها خبری از گفت‌وگوی مداوم کودک با چت‌بات نیست، بلکه تعامل چهره‌به‌چهره با مربیان انسانی، همچنان بخش ضروری از فرآیند یادگیری است.

تیغ تیز منتقدان
با وجود موفقیت‌های آموزش با محوریت هوش مصنوعی، منتقدان هشدار می‌دهند تکیه بیش از حد بر فناوری ممکن است به تضعیف تفکر انتقادی و مهارت‌های اجتماعی کودکان منجر شود؛ چراکه در دوران شکل‌گیری مهارت‌هایی مانند خواندن، نوشتن و ریاضیات، تعامل انسانی قابل جایگزین‌ شدن نیست. «رندی واینگارتن»، رئیس فدراسیون معلمان آمریکا، با نگاهی انتقادی درباره آلفا می‌گوید:«در مدرسه کاملاً مبتنی بر هوش مصنوعی، دانش‌آموزان تعامل بسیار کمی با همنوعان خود و اجتماع دارند. مدل «یادگیری دو ساعته» مدرسه آلفا، کودکان را جلوی صفحه نمایش قرار می‌دهد و در مقابل، توانایی تفکر انتقادی آنها را سرکوب می‌کند.»
علاوه بر این، برخی با اشاره به گران بودن شهریه چنین مدارسی، عملاً آن را باعث ایجاد شکاف آموزشی می‌دانند و به آن روی خوش نشان نمی‌دهند. پشتیبان مدرسه آلفا، میلیاردرها و اشخاص سرشناس و صاحب نفوذ همچون «بیل آکمن»، چهره سرشناس وال‌استریت هستند و شهریه این مدرسه بالاتر از هر مدرسه خصوصی دیگری در سانفرانسیسکو است. بنابراین فقط افرادی از طبقه مرفه می‌توانند فرزندان خود را در این مدرسه ثبت‌نام کنند، به گونه‌ای که در سال اول، تنها ۱۰ دانش‌آموز در این مدرسه ثبت‌نام کرده‌اند. وب‌سایت آلفا مدعی است دانش‌آموزانش در رتبه‌ ۱ تا ۲ درصد برتر ملی قرار دارند و ۹۰ درصدشان از آمدن به مدرسه لذت می‌برند اما در مقابل، پژوهشگران هشدار می‌دهند این آمار نمی‌تواند لزوماً نشانگر موفقیت روش آلفا باشد، زیرا پیش‌زمینه اقتصادی و فرهنگی خانواده‌ها نقشی تعیین‌کننده در موفقیت تحصیلی دارد.
با وجود همه این دغدغه‌ها، برخی دیگر از کارشناسان تأکید می‌کنند، نوآوری در آموزش نباید قربانی ترس از تغییر شود. حامیان مدرسه آلفا معتقدند رویکرد هوش مصنوعی به تطبیق آموزش با مهارت‌ها و علایق دانش‌آموزان کمک می‌کند. به اعتقاد آنان، کلاس‌های درس، «میدان نبرد جهانی بعدی» هستند و امیدوارند آلفا بتواند الگویی برای اصلاح نظام آموزشی باشد.