صعود محتاطانه بورس در روز پرفشار

گروه بورس: شاخص هم‌وزن نیز که نماگر بهتری از وضعیت عمومی شرکت‌ها محسوب می‌شود، رشد ملایم‌تری را تجربه کرد و با افزایش ۰.۴ درصدی به سطح ۹۲۶ هزار واحد رسید. اگرچه اعداد کلی بازار حاکی از رشد شاخص‌ها بود، اما در عمق معاملات نشانه‌هایی از احتیاط سنگین و رفتار دوگانه فعالان بازار دیده می‌شود. دیروز ارزش کل معاملات خرد سهام کمی بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان بود که نسبت به میانگین هفته گذشته حدود ۳۰ درصد افت نشان می‌دهد. چنین افتی در حجم معاملات معمولاً به معنای کاهش انگیزه خرید و افزایش تردید در میان سرمایه‌گذاران است. به رغم رشد شاخص، توزیع نمادهای مثبت و منفی تقریباً برابر بود؛ حدود ۵۱ درصد از نمادها با رشد و ۴۹ درصد با افت قیمت بسته شدند. این تعادل شکننده نشان می‌دهد رشد شاخص عمدتاً ناشی از نمادهای شاخص‌ساز و نه یک روند فراگیر در کل بازار بوده است. در مقابل، ارزش صف‌های خرید نسبتاً قوی‌تر بود و حدود ۹۲۵ میلیارد تومان سفارش خرید بدون عرضه تا پایان معاملات باقی ماند که از حفظ بخشی از امیدها در بازار حکایت دارد.

ورود سرمایه‌های خرد، اما با رویکرد محافظه‌کارانه
ورود بیش از ۳۱۲ میلیارد تومان پول حقیقی به بازار از نکات مثبت روز گذشته بود، اما ترکیب این ورود نشان داد که سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند در شرایط فعلی به سمت گزینه‌های کم‌ریسک‌تر حرکت کنند. بر اساس آمار منتشرشده، صندوق‌های درآمد ثابت و صندوق‌های مبتنی بر طلا بیشترین جذب نقدینگی حقیقی را داشتند؛ به ترتیب با ورود ۹۱۲ و ۷۵۵ میلیارد تومان سرمایه جدید.
این الگو نشان می‌دهد که هرچند جریان پول همچنان در بازار فعال است، اما بخش عمده آن به سوی ابزارهای پوشش‌دهنده ریسک و دارایی‌های امن‌تر متمایل شده است. در واقع، فعالان بازار هنوز نسبت به پایداری رشد بورس اطمینان ندارند و رفتار سرمایه‌گذاران بیشتر رنگ و بوی «انتظار و رصد» دارد تا «خرید تهاجمی».

افزایش فشار فروش در پایان معاملات
در نیمه دوم معاملات، بویژه در دقایق پایانی، موجی از فشار فروش در بسیاری از نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز به چشم می‌خورد. تحلیلگران این اتفاق را نشانه‌ای از احتیاط فزاینده در آستانه روزهای پرابهام پیش‌رو می‌دانند. با وجود آنکه بازار در آغاز هفته توانست رشد مثبت خود را حفظ کند، اما تداوم این وضعیت منوط به افزایش ارزش معاملات و بازگشت اعتماد فعالان به روند سودآوری شرکت‌هاست.
برخی کارشناسان معتقدند اگر متغیر ارزش معاملات در روزهای آینده نتواند از محدوده فعلی فراتر رود، احتمال «استراحت شاخص» یا اصلاح محدود در کوتاه‌مدت وجود دارد. در عین حال، با توجه به تداوم ورود سرمایه‌های خرد و نبود صف‌های سنگین فروش، بازار هنوز در موقعیت شکننده‌ای میان امید و تردید قرار دارد.

سه منبع اصلی احتیاط در بورس
به باور تحلیلگران، رفتار محتاطانه بازار سهام از سه جبهه اصلی تغذیه می‌شود: دغدغه‌های بودجه‌ای، ابهام در اصلاحات اقتصادی و ریسک‌های غیراقتصادی. در حال حاضر، مهم‌ترین موضوعی که ذهن فعالان بازار سرمایه را درگیر کرده، نحوه تدوین و تصویب بودجه سال آینده است. جزئیاتی نظیر چگونگی تأمین کسری بودجه، احتمال تغییر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، افزایش نرخ حامل‌های انرژی و مبنای تسعیر ارز از جمله مسائلی هستند که می‌توانند مستقیماً بر سودآوری شرکت‌های بورسی تأثیر بگذارند. از سوی دیگر، بحث افزایش پایه‌های مالیاتی نیز نگرانی‌هایی را در میان شرکت‌ها و سهام‌داران ایجاد کرده است.
در کنار موضوع بودجه، چشم فعالان بازار به سمت وعده‌های دولت درباره اصلاحات ساختاری دوخته شده است. حذف رانت‌های ارزی، اصلاح نظام بانکی، پایان قیمت‌گذاری دستوری و تسهیل فضای کسب‌وکار از جمله محورهایی است که تحقق آن می‌تواند رونق پایداری را برای بورس رقم بزند.
با این حال، تجربه سال‌های اخیر باعث شده سرمایه‌گذاران تا زمانی که این وعده‌ها در قالب اقدامات اجرایی و مقررات مشخص بروز نیابد، با احتیاط به آن نگاه کنند. در نتیجه، بخش مهمی از سرمایه‌ها در حالت انتظار باقی مانده و موج‌های صعودی بازار به سرعت با عرضه و شناسایی سود مواجه می‌شود.
در کنار چالش‌های اقتصادی، متغیرهای سیاسی و ژئوپلیتیکی نیز همچنان در محاسبات سرمایه‌گذاران نقش‌آفرین است. تحریم‌های بین‌المللی، تحولات خاورمیانه و تنش‌های منطقه‌ای مهم‌ترین این محورهاست. هرچند این ریسک‌ها همواره در بازار ایران وجود داشته، اما شدت گرفتن آنها در ماه‌های اخیر سطح نااطمینانی را افزایش داده است.

چشم‌انداز کوتاه‌مدت؛ نیاز به رشد معاملات و شفافیت سیاست‌ها
کارشناسان معتقدند مسیر آتی بورس تهران تا حد زیادی به دو عامل بستگی دارد: یکی تحرک دوباره نقدینگی در معاملات و دیگری شفاف‌تر شدن چشم‌انداز سیاست‌های اقتصادی دولت. در صورت افزایش ارزش معاملات و انتشار جزئیات قابل‌اعتماد از بودجه و سیاست‌های ارزی و انرژی، احتمال بازگشت روند صعودی در هفته‌های آتی وجود دارد. اما در غیر این صورت، بازار احتمالاً وارد فاز استراحتی کوتاه‌مدت می‌شود تا متغیرهای بنیادی روشن‌تر شود.