وضعیت اماکن ورزشی مناطق کم‌برخوردار در سند ملی آمایش بررسی شد
سرمایه‌گذاری جدید براساس «منطق سرزمینی»
زیرساخت‌ها در توسعه ورزش قهرمانی حرف اول را می‌زند. شاید قبلاً قهرمانانی بودند که بدون هیچ امکاناتی، با دست خالی، تنها با تعصب و غیرت مدال می‌گرفتند، اما حالا تعصب تنها جواب نمی‌دهد. حتی در ورزش همگانی هم سلامت عمومی مردم در مناطق کم برخوردار کمتر از بقیه مناطق است و میزان فعالیت زنان و دختران مناطق کم برخوردار هم در ورزش کمتر می‌شود. در حالی که همه کارشناسان معتقدند سرمایه‌گذاری در ورزش، سرانه سلامت را افزایش می‌دهد و در مقابل هزینه درمان را کمتر می‌کند.
مهری رنجبر_ گروه ورزشی: بنابراین یکی از برنامه‌های مهم وزارت ورزش برای شناسایی استعداد‌های جدید، تأمین امکانات ورزشی است، حتی در مناطق کم برخوردار تلاش بر اجرای سند ملی آمایش سرزمینی ورزش است. سندی که تلاشی آگاهانه برای توزیع عادلانه زیرساخت‌ها و استعدادیابی ورزشی در سراسر ایران است. چرا زیرساخت‌های ورزشی تنها با نوسازی سالن‌ها محقق نمی‌شود و نیازمند نگاه جامع به توسعه اجتماعی و فرهنگی است. محمدرضا عابدی محزون، مدیر دفتر برنامه‌ریزی و نظارت ورزش قهرمانی در مصاحبه با «ایران» در این باره می‌گوید:
چرا زیرساخت‌های ورزشی در مناطق کم برخوردار نامتعادل توزیع شده است؟
سال‌هاست که نظام تصمیم‌گیری در حوزه ورزش کشور، بیش از آن‌که بر پایه شواهد و ظرفیت‌های جغرافیایی و اجتماعی استوار باشد، به اقتضائات مقطعی،نفوذ محلی یا پیگیری‌های موردی متکی بوده است. نتیجه این رویکرد، انباشت زیرساخت در برخی استان‌ها و محرومیت پایدار در مناطق مرزی و کم‌برخوردار است.
چه برنامه‌ای برای توازن آن دارید؟
سند ملی آمایش سرزمینی ورزش، که حاصل همگرایی مطالعات میدانی، داده‌های آماری و ظرفیت‌های طبیعی کشور است، تلاشی آگاهانه برای‌گذار از این وضعیت به نظام تصمیم‌گیری متوازن و علمی محسوب می‌شود. سند ملی آمایش سرزمینی ورزش کشور، اولین نقشه جامع برای توزیع عادلانه زیرساخت‌ها و استعدادیابی ورزشی در سراسر ایران است؛ سندی که می‌کوشد تصمیم‌های ورزشی را از سطح سلیقه‌ای و پروژه‌ای به سطح علمی، سرزمینی و آینده‌نگر ارتقا دهد. این سند، نقطه آغاز حکمرانی مبتنی بر داده و عدالت ورزشی است.
سند ملی آمایش چه کارکردی در مناطق کم‌برخوردار دارد؟
در این سند، برای اولین بار، نقش و کارکرد هر استان در زنجیره ورزش کشور تعریف شده است: از استان‌های دارای مزیت قهرمانی تا استان‌های طبیعت‌محور و مرزی. بر اساس این نقش‌گذاری، هر استان مأموریت ویژه‌ای در توسعه رشته‌های مشخص، میزبانی رویدادهای خاص و تربیت نیروی انسانی دارد. چنین تفکیکی سبب می‌شود سرمایه‌گذاری‌های جدید، نه بر مبنای درخواست‌های فردی بلکه بر اساس «منطق سرزمینی» انجام گیرد. در مناطق کم‌برخوردار کشور، نگاه آمایش بر جبران شکاف تاریخی متمرکز است.
چطور؟
بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که در دهه گذشته، سهم این مناطق از زیرساخت‌های ورزشی کمتر از میانگین ملی بوده است؛ اما با اجرای سند آمایش، روند توزیع منابع به‌گونه‌ای بازطراحی شده که اولویت تخصیص فضاهای جدید و تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام به استان‌های مرزی و کم‌برخوردار اختصاص یابد.
در این چهارچوب، افزایش سرانه فضای ورزشی در استان‌هایی چون سیستان و بلوچستان، خوزستان، کردستان، کرمان، خراسان جنوبی و ایلام در دستور کار قرار گرفته و بیش از نیمی از پروژه‌های مصوب جدید در این مناطق متمرکز شده است.
چند درصد سرانه و امکانات ورزشی سهم مناطق کم برخوردار است؟
بر اساس داده‌های رسمی وزارت ورزش و جوانان، از مجموع ۱۱هزار و۱۵ مکان ورزشی تحت مالکیت وزارت، ۱۶۰۳ مکان معادل ۱۴ درصد در بافت‌های روستایی مستقر است. از این میزان، بیش از ۷۳ درصد به زمین‌های ورزشی روباز اختصاص دارد و بیشترین رشته‌های تحت پوشش آن، فوتبال، والیبال، بسکتبال و هندبال هستند. این آمار نشان می‌دهد که سیاست راهبردی ما در اجرای سند، توسعه زیرساخت‌های پایه و در دسترس در مناطق کم‌برخوردار و روستایی است؛ زیرا ورزش زمانی عدالت‌محور می‌شود که دسترسی عمومی به فضاهای ورزشی در سراسر جغرافیای کشور برقرار باشد.
زیر ساخت‌های مناطق کم‌برخوردار مختص چه رشته‌های ورزشی است؟
زیرساخت‌های ورزشی در این پهنه‌ها، متناسب با ویژگی‌های اقلیمی و فرهنگی طراحی شده‌اند؛ از فضاهای روباز و چندمنظوره برای ورزش‌های بومی، تا سالن‌های سبک و کم‌هزینه برای رشته‌های پایه‌ای مانند کشتی، وزنه‌برداری، دوومیدانی، فوتسال و کاراته که بیشترین مزیت نسبی و پشتوانه مردمی را در این مناطق دارند. به بیان دیگر، سیاست‌گذاری آمایشی به‌دنبال تکرار الگوی گران‌قیمت ساخت مجموعه‌های شهری نیست، بلکه بر توسعه زیرساخت‌های قابل دسترس، کم‌هزینه و مردمی تمرکز دارد.
هدف از ساخت امکانات ورزشی در مناطق کم‌برخوردار توسعه ورزش همگانی است یا حرفه‌ای؟
هدف اصلی از گسترش این امکانات در مناطق کم‌برخوردار، صرفاً پرورش قهرمان نیست؛ بلکه ترویج فرهنگ تحرک، نشاط اجتماعی و مشارکت همگانی در فعالیت‌های ورزشی است. سند تأکید می‌کند که توسعه ورزش قهرمانی بدون گسترش ورزش همگانی پایدار نخواهد بود، ازاین‌رو سیاست غالب در مناطق مرزی و کم‌برخوردار، «همگانی‌سازی ورزش با رویکرد قهرمان‌پروری از بطن جامعه» است؛ مدلی که هم امکان بروز استعدادها را فراهم می‌کند و هم سلامت عمومی را بهبود می‌بخشد.
چقدر بودجه صرف احداث مجموعه‌های ورزشی در مناطق کم‌برخوردارشده است؟
از حیث منابع مالی، در سال‌های اخیر بخش قابل توجهی از اعتبارات ملی عمرانی و استانی به تکمیل و احداث مجموعه‌های ورزشی در این مناطق اختصاص یافته است. هرچند عدد دقیق به‌صورت سالانه متغیر است، اما برآوردهای برنامه‌ریزی نشان می‌دهد سهم این پهنه‌ها در بودجه عمرانی ورزشی کشور به‌صورت تدریجی در حال افزایش است و در افق سند آمایش، باید به تراز عادلانه نسبت به جمعیت و مساحت برسد.
از اماکن ورزشی مناطق کم‌برخوردار، قهرمان هم معرفی شده است؟
نکته امیدبخش این است که از دل همین اماکن تازه‌ساز یا بازسازی‌شده در مناطق کم‌برخوردار، چهره‌های شاخصی در رشته‌هایی چون کشتی، کاراته، تکواندو و وزنه‌برداری و … معرفی شده‌اند؛ اتفاقی که مؤید آن است که سرمایه‌گذاری در این مناطق، نه‌تنها از منظر عدالت اجتماعی، بلکه از حیث بازدهی ورزشی نیز توجیه‌پذیر است.
حرفی مانده؟
در نگاه کلان، سند آمایش سرزمینی ورزش نه صرفاً یک نقشه فیزیکی، بلکه چهارچوبی برای حکمرانی داده‌محور است. پیش‌بینی سامانه اطلاعات مکانی (GIS) و الزام دستگاه‌ها و فدراسیون‌ها به هم‌راستاسازی پروژه‌ها با نقشه آمایش، به‌تدریج می‌تواند به شکل‌گیری «داشبورد ملی ورزش» منجر شود؛ سامانه‌ای که رصد عدالت، بهره‌وری و عملکرد مدیران را ممکن می‌سازد. توسعه ورزش، دیگر تنها به افزایش مدال‌ها یا ساخت ورزشگاه‌ها خلاصه نمی‌شود؛ بلکه به‌معنای استفاده از ظرفیت سرزمین برای پرورش انسان‌های سالم، بانشاط و کارآمد است.
از این منظر، آمایش سرزمینی ورزش بخشی از پروژه بزرگ‌تر «سلامت اجتماعی و هویت ملی» است و موفقیت آن زمانی تحقق می‌یابد که تصمیم‌گیری‌ها بر پایه داده، عدالت و آینده‌نگری استوار باشد.
با چنین رویکردی، ورزش می‌تواند همان نقشی را در انسجام و نشاط اجتماعی ایران ایفا کند که آمایش صنعتی و کشاورزی در رشد اقتصادی کشور برعهده داشتند: عبور از پراکندگی، به‌سوی حکمرانی هوشمند.
انتهای پیام/