چند خط درباره رسانه‌های برخط

عزیزالله حاجی‌مشهدی، منتقد و مدرس سینما: برای این پرسش، پاسخ روشن من این بوده است که در سال‌های اخیر، «بسترهای نمایش برخط» یا همان سامانه‌های نوین پخش آثار تصویری، به فضایی تازه و پویا برای رشد و شناسایی استعدادهای جوان تبدیل شده‌اند. برخلاف تلویزیون که به شیوه معمول با ساختارهای سنگین و محدودکننده اداره می‌شود و مسیر ورود چهره‌های تازه را دشوار می‌سازد، این فضاهای نوپدید از انعطاف بیشتری برخوردارند و می‌توانند دل به دریا بزنند و خطر تجربه‌های نو را بپذیرند.
در این فضا، بسیاری از کارگردانان جوان یا بازیگران کمتر شناخته‌ شده، فرصت یافته‌اند تا در طرح‌هایی حضور یابند که ناگزیر به پیروی از قالب‌های سنتی تلویزیون یا معیارهای بازاری سینما نیستند. همین آزادی نسبی در گزینش موضوع، شکل روایت و ترکیب گروه سازنده، زمینه‌ساز ظهور استعدادهای تازه‌ای شده است که شاید در ساختار رسمی تلویزیون یا سینما، سال‌ها مجال بروز نمی‌یافتند.
از سوی دیگر، ماهیت «برخط» (Online) این سامانه‌ها موجب شده است تا بازخورد مخاطب نیز سریع‌تر و دقیق‌تر به سازندگان یک مجموعه منتقل شود و این ارتباط مستقیم، به چرخه یادگیری و رشد حرفه‌ای هنرمندان شتاب بیشتری داده است.
برای اینکه بدانیم عملکرد این فضاهای نمایش در رقابت با تلویزیون در زمینه استعداد‌یابی چگونه بوده و آیا نسبت به سینما بستری مناسب‌تر فراهم کرده‌اند نیز پاسخ من روشن است. اگر بخواهیم به‌صورت مقایسه‌ای به این موضوع بنگریم، باید گفت بسترهای نمایش برخط در دو زمینه از تلویزیون و حتی از بخشی از سینمای رسمی نیز پیشی گرفته‌اند: اول در جذب نیروی خلاق و نوآور و دوم در گشودن درهای تجربه برای نسل تازه.
تلویزیون امروز، به سبب قواعد سختگیرانه و نگاه محافظه‌کارانه، کمتر می‌تواند پذیرای دیدگاه‌های متفاوت یا نسل‌های تازه فیلمسازان باشد. در مقابل، بسترهای نمایش «برخط» که اغلب با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی اداره می‌شوند، به دنبال جذب فکرهای تازه و چهره‌های متمایز هستند تا در فضای رقابتی رسانه، جایگاه خود را حفظ  کنند. همین ویژگی، آنها را به کارگاه بزرگی برای آزمون و رشد استعدادهای جوان بدل کرده است.
در مقایسه با سینما نیز این فضاهای نوپدید چند امتیاز برجسته دارند: هزینه تولید و توزیع در آنها پایین‌تر است، زمان تولید کوتاه‌تر و بازخورد مخاطب بی‌واسطه‌تر دریافت می‌شود. این بدان معناست که برای فیلمسازانِ جوان، ورود به این عرصه نه‌تنها دست‌یافتنی‌تر است، بلکه امکان دیده‌شدن و ادامه مسیر حرفه‌ای نیز آسان‌تر فراهم می‌شود. به همین دلیل، امروز بسیاری از کارگردانان و بازیگران تازه‌نفس از مسیر این سامانه‌ها به سینما و حتی تلویزیون راه یافته‌اند؛ و این چرخه، اگر با برنامه‌ریزی و شناخت درست هدایت شود، می‌تواند به نوسازی طبیعی جریان تصویر در کشور بینجامد.
از نگاه من باید پذیرفت که فضاهای نوپدید نمایش، رقیب تلویزیون نبوده بلکه مکملی برای این رسانه به شمار می‌آیند. نسل نواندیش به رسانه‌هایی از جنس امروز نیاز دارد تا به اقتضای تغییر ذائقه و شیوه زیست فرهنگی جامعه، راهی تازه برای عرضه هنر تصویری پیدا کند. راهی که اگر با تدبیر و آینده‌نگری همراه شود، بی‌تردید به رشد خلاقیت و پرورش نسل تازه فیلمسازان و بازیگران خواهد انجامید.