موسیقی ما شاهراهی است به شناخت ادبیات پارسی

ندا سیجانی - گروه فرهنگی:  به گفته محمدرضا صفوی؛ «شکل‌گیری ارکستر میترا به سال ۱۴۰۲ برمی‌گردد و مهرماه همان سال نخستین کنسرت خود را به روی صحنه برد. هدف از تشکیل این ارکستر، گسترش موسیقی ارکسترال در ایران است و تاکنون کنسرت‌های متعددی همچون «شب موسیقی روسیه»، اجرای رپرتوارهای مختلف آهنگسازان بزرگ ایرانی و خارجی از جمله یوهان سباستین باخ، موتزارت، چایکوفسکی، شوستاکوویچ، کورساکف، گریک، سن سان، راخمانینف، حسین دهلوی و مهران روحانی را برگزار کرده‌ایم و همچنان هر ۴۰ یا ۵۰ روز اجراهای این ارکستر برقرار است.»

در کنسرت دو شب گذشته «ارکستر میترا» با گروه زهی «شب شاهنامه» را به اجرا گذاشت، صفوی در این باره بیان داشت: «چیدمان ارکستر و سازبندی آن با توجه به رپرتوار انجام می‌‌گیرد، اما پایه اصلی ارکستر روی گروه زهی است.»

این رهبر ارکستر درباره تأثیرگذاری «ارکستر میترا» در معرفی و اجرای آثار آهنگسازان ایرانی و خارجی که شاید کمتر با ارکسترهای ملی یا سمفونیک اجرا شده باشند اظهار کرد: «از نگاه من «ارکستر میترا» در این زمینه به نسبت همه ارکسترها پیشروتر بوده است. به این دلیل که هدف ما از ابتدای کار، اجرای حداقل یک یا دو اثر از آثار آهنگسازان ایرانی در هر کنسرت بوده است و در ادامه فعالیت‌هایمان، دو شب از کنسرت‌هایمان را به نام «شب آهنگسازان ایرانی» برگزار کردیم که بسیار مورد استقبال قرار گرفت. به گونه‌ای که به لطف و اعتماد آهنگسازان، پارتیتور‌های خود را در اختیار ما می‌‌گذاشتند و این اتفاق بسیار مسرت‌بخش بوده است. البته به همین نسبت وظیفه ما را هم سنگین‌تر می‌کند. امیدوارم دیگر ارکسترها هم در این زمینه فعالیت بیشتری داشته باشند به این دلیل که طی این سال‌ها آهنگسازان ایرانی بسیار مهجور مانده‌اند.»

 امیدواری به نسل جوان آهنگساز

 او درادامه درباره رپرتوارهای ارکستر بیان کرد: «رپرتوارهای موسیقی کلاسیک ایرانی آنقدر بسیار است که بتوانیم سال‌ها از آثار آهنگسازان بزرگی چون حسین دهلوی، تقی مسعودیه، مصطفی کمال پورتراب و... بهره ببریم و به اجرا بگذاریم و شاید طی این سال‌ها آن طور که باید، اجرا نشده‌اند. مانند سوئیت «بیژن و منیژه» اثر آقای دهلوی که برای ارکستر زهی تنظیم شده است. نکته دیگر اینکه خوشبختانه آهنگسازان نسل جوان در این زمینه بسیار پیشرو شده‌اند و آثارشان چه به لحاظ ارکستراسیون و چه ‌هارمونی بسیار غنی است و آن رشدی که می‌‌بایست طی این سال‌ها اتفاق می‌‌افتاد، به نظر من انجام شده و امیدواریم که هر روز بهتر شود. درواقع وجود فضاهای آموزشی مناسب در دانشگاه‌های ایران که در آن رشته آهنگسازی هم تدریس می‌‌شود و همچنین جوان‌هایی که برای ادامه تحصیل در این زمینه به خارج از ایران سفر کردند، بیانگر این است که نسل جدید مسیر را به درستی انتخاب کرده است.»

این رهبر ارکستر درباره اعضای ارکستر که همگی از نوازندگان جوان هستند، بیان کرد: «فضاهای آموزشی در انتخاب نوازندگان کاربلد یک ارکستر تأثیرگذار است؛ البته بی‌تردید یک سری مباحث برای جای‌گیری دقیق نیاز به زمان دارد، بخصوص بحث ارکستر و گروه که در ایران با مشکلاتی همراه است. یک دلیل آن جدای از مباحث فنی موسیقی، اخلاق کار گروهی است که در فرهنگ ما بسیار ضعیف است و به نظرم نیاز است در جامعه ترویج و تقویت شود. با تمامی این تفاسیر، باید بگویم اگر به نسل جوان اعتماد شود و بستر مناسبی برای آنها فراهم آید، قطعاً پیشرفت خواهند کرد و ما در «ارکستر میترا» طی این دو سال این موضوع را نشان دادیم که نفرات به تنهایی مهم نیستند و انسجام یک گروه در اولویت است.»

در این‌ کنسرت، «بیژن و منیژه» با نویسندگی طاها افشین و آهنگسازی حسین دهلوی، «رقص سیاوش» ساخته پوریا خادم و «خنده‌ گردآفرید» با نویسندگی ویلیام نیکلسون و آهنگسازی فرهاد پوپل اجرا شد.

او درباره رپرتوار این کنسرت گفت: «هدف ما در این کنسرت اجرای آثاری براساس شاهنامه فردوسی بود. مانند «خنده گردآفرید» که از ابتدا با راوی همراه بود. «بیژن و منیژه» که البته از خانواده استاد دهلوی خواهش کردیم اجازه بدهند از آثار آن استاد فقید استفاده کنیم و متنی به کار اضافه کنیم که خوشبختانه قبول کردند. «رقص سیاوش» هم که بدون راوی اجرا شد.

استقبال خوب نویسنده معروف دنیا از شاهنامه

جالب است بدانید متن «خنده‌ گردآفرید» به قلم ویلیام نیکلسون است و ایشان شهرت جهانی دارد و ویدیویی هم برای من فرستاد که به زودی منتشر می‌‌کنیم. در این ویدئو ایشان از احساساتش نسبت به شاهنامه سخن گفت و این موضوع بیانگر این است که برای آن که فرهنگ ما به دنیا شناخته شود همچنان نیاز به فعالیت‌های بیشتر است.»

همان طور که اشاره شد، یکی از اتفاقات خوب این کنسرت همراهی شاهنامه و موسیقی است. البته در کنسرت‌های مختلف هم به این موضوع پرداخته شده است. محمدرضا صفوی درباره تأثیرگذاری موسیقی در معرفی شعر و مفاخر ادبی ایران بیان کرد: «بی تردید موسیقی بر شناخت بیشتر اشعار و متون فارسی بسیار تأثیرگذار است و به عقیده من نیاز است در این زمینه یک سری پژوهش‌های بین رشته‌ای برای افرادی که فرصت کمتری دارند شکل بگیرد. این موضوع کمک بسیاری به پیوند بیشتر بین موزیسین‌ها و اهالی شعر و ادب خواهد بود.»

 به گفته او، برنامه آتی «ارکستر میترا» دی و اسفندماه خواهد بود.

برش

گلاب آدینه، کارگردان و بازیگر پیشکسوت تئاتر و سینما در گفت‌وگو با «ایران» مطرح کرد

توجه صِرف به بازار کیفیت را از کار موسیقایی می گیرد

فعالیت بانو گلاب آدینه در عرصه هنر به دهه ۵۰ بازمی‌گردد؛ از نقش‌آفرینی در تئاتر‌هاى قبل از انقلاب تا بازى در سریال «افسانه سلطان و شبان» و فیلم‌های «روسری آبی»، «زرد قناری»، «مهمان مامان»، «وقتی همه خواب بودند» و... و دریافت جوایز داخلى و خارجى، تا سال‌ها تبحر و تجربه در هنرهای نمایشی که هر یک آثاری مانا و ماندگار در کارنامه هنری این هنرمند محسوب می‌‌شوند و همچنین هنرنمایی در عرصه موسیقی. در واقع باید گفت علاقه او به دنیای هنر تنها به سینما، تلویزیون و تئاتر خلاصه نمی‌شود و او در بازه‌های زمانی مختلف دوره‌های آواز و نواختن سه‌تار، تنبک و پیانو را آموزش مى‌بیند به این دلیل که عقیده دارد ممکن است روزى در جایی لازم باشد سازى بنوازد و آوازى بخواند و بنابراین لازم است اصول اولیه را بداند تا بتواند روى آن تمرین کند.
بی‌تردید همین علاقه‌مندی‌ها موجب شده در این چند سال اخیر در کارهای موزیکال همراهی و همکاری داشته باشد و حتی چندین کار مانند «بانوی محبوب من» که یک کار موزیکال است، نمایش «پرده خانه» اثر استاد بیضایی و کنسرت – نمایش «داستان شهریار» به آهنگسازی علی قمصری که در هر یک به نوعی موسیقی در جریان است، کارگردانی کند. البته پیش‌تر در نمایش‌هاى«سه‌گانه اورنگ» یا نمایش موزیکال «شیرهای خان بابا سلطنه» ایفاى نقش داشته که در این نمایش از چندین ترانه در گام‌ها و دستگاه‌های مختلف استفاده شده. یا کار تازه او کنسرت «میترا» که به عنوان راوی همراه این ارکستر است. درواقع بایستی گفت تمامی این فعالیت‌ها بیانگر همان عرق و علاقه‌ای است که از دوران خردسالی با او همراه بوده و  هست و امروز که دهه ۷۰ زندگی‌اش را سپری می‌‌کند، همچنان موسیقی با او عجین است و به گفته خودش به هرگونه موسیقی که او را با خود همراه کند، علاقه‌مند است و هیچ گاه از موسیقی جدا نبوده و نیست.
این هنرمند بر این نظر است که «درحرفه ما (بازیگری و کارگردانی)، آشنایی با موسیقی یک نیاز است و درواقع از ملزومات شغل ما بوده است. »
 
در دنیای امروز همه چیز لحظه‌ای می‌‌گذرد
 

در کنسرت «میترا» با عنوان «شب شاهنامه»، بار دیگر همنشینی موسیقی و ادبیات با زبان موسیقایی به اجرا درآمد که بسیار مورد استقبال قرار گرفت. بانو گلاب آدینه درباره اثرگذاری موسیقی در معرفی شعر و ادبیات فارسی ایران بیان کرد: «اتفاقاتی از این دست قطعاً بسیار کمک کننده است. به این دلیل که در زمانه حاضر، حوصله‌ها کمتر شده و شاید فرصت کمتری برای خواندن متن‌های کلاسیک داشته باشیم چرا که همه چیز به قول معروف فست فودی شده و اکثریت، اغلب زمان خود را در دنیای مجازی و صفحات شخصی خود می‌‌گذرانیم و همه چیز لحظه‌ای می‌‌گذرد. بنابراین اجرای این گونه آثار در جذب مخاطب، بویژه برای نسل جوان بسیار تأثیرگذار است و از نگاه من همنشینی موسیقی و ادبیات مانند شاهنامه‌خوانی یا اجرای آثار نظامی و دیگر شاعران بزرگ ایران ایده بسیار خوبی است و بیشتر باید به این موضوعات توجه شود.»
این هنرمند پیشکسوت درباره اجراهای موسیقی و نمایش که چندین سال است در قالب‌های کنسرت - نمایش، یا نمایش موزیکال تعریف شده است، اظهار کرد: «موسیقی و نمایش مکمل یکدیگرند و اگر به درستی مورد استفاده قرار گیرند، علاوه بر دلپذیر و دلنشین بودن آن، بی تردید برای علاقه‌مندان موسیقی و مخاطبان نمایش هم بسیار جذاب خواهد بود و طرفداران بیشماری را جذب خود می‌‌کند.»

 تهیه خوراک خوب موسیقایی برای نسل امروز

بانو گلاب آدینه احتمال عدم ماندگاری بسیارى از آثار امروز را تمرکز تهیه‌کنندگان و گروه‌هاى موسیقى روى بازار (به قول خودشان مارکتینگ) مى‌داند. این نوع گروه‌ها هم به هنر فست فودى نگاه مى‌کنند و همین امر متأسفانه ذائقه‌ها را تغییر مى‌دهد: «از نگاه من مهم‌ترین حرکت این است که شاید بهتر باشد کمتر به بازار توجه شود. هنرمند در ذائقه‌سازی مخاطب نقش بسیار مهمی دارد اما اگر نگاه خود را به فروش آن اثر متمرکز کند، از محتوای خوب و ذائقه‌سازی درست و اصولی فاصله خواهد گرفت. وظیفه هنرمند تهیه خوراک خوب موسیقایی برای نسل امروز است تا بدین طریق سلیقه مخاطب را ارتقا بدهد.»

 موسیقی‌های آسان هضم امروزی، نیاز زمانه پر شتاب ماست

این کارگردان و بازیگر نام‌آشنای ایران بر این نظر است: «موسیقی‌های آسان هضم امروزی نیاز زمانه پرشتاب ماست، اما برخی از این کارهای زرد مى‌تواند خیانت به نسل‌های بعدى باشد و هر چه بیشتر آنها را از فرهنگ و هنر اصیل دور کند. وقتى از بعضى از دوستان دست‌اندرکار مى پرسیم چرا سطح برخى کارها تا این حد نازل است، پاسخ مى‌دهند بازار همین را مى‌خواهد. بنابراین اینکه هنرمندان چه میزان بتوانند هم پا به پاى زمانه پیش بروند و هم آثار باارزش ارائه بدهند، دیگر بستگی به هنرمندی‌شان و آرمان‌هایشان دارد.»
 
نقش اول ترویج آثار خوب به دست مسئولان است

او درباره تکرار آثار خوانندگان قدیمی برای نسل امروز بیان کرد: «شاید بیش از یک دهه است که آثار خوانندگان قدیمی با صدای خوانندگان امروزی بازخوانی و اجرا مى‌شود که مى‌تواند مفید باشد. به طور مثال وقتی آقای همایون شجریان بعضی آهنگ‌های‌ قدیمی را خواندند، گویا دوباره آن موسیقی و ترانه‌ها با حال و هوای نوستالژیکی که دارند، زنده می‌شوند. جوانان هم بسیار استقبال مى‌کنند. بنابراین باز هم تأکید می‌‌کنم اگر کمتر به بازار فکر کنیم شاید چاره‌ساز باشد و صد البته که وظیفه مسئولان را نباید نادیده گرفت که شاید نقش اول ترویج آثار خوب را آنها بر عهده دارند.»