نخست وزیری یا ریاست جمهوری؛ کدام گره زودتر در عراق گشوده می‌شود؟
عراق بعد از ششمین دوره انتخابات پارلمانی در برابر دو گره پست نخست وزیری و پست ریاست جمهوری قرار گرفته، یکی اردوگاه سیاسی شیعیان را درگیر خود کرده و دیگری محل اختلاف بین اردوگاه اهل سنت با جبهه کردها است.
ایران آنلاین: ائتلاف بزرگ چارچوب هماهنگی (ائتلاف بزرگ شیعیان در پارلمان) اواسط هفته جاری نخستین نشست خود را با حضور همه اعضای خود برگزار و در نخستین گام برای تعیین نامزد نخست وزیری، خود را به عنوان بزرگترین فراکسیون با ۱۸۷ کرسی از مجموع ۳۲۹ کرسی پارلمان، معرفی کرد.
به گزارش ایرنا،این ائتلاف همچنین دو کمیته تشکیل داد که یکی متولی مصاحبه با نامزدهای نخست وزیری در داخل ائتلاف چارچوب هماهنگی است و دیگری مسئول ارتباط با دیگر گروه های بزرگ اعم از اهل سنت و کردهاست تا با آنها بر سر روند تشکیل نخستین جلسه پارلمان و نامگذاری رئیس جمهور و دولت آینده و خط مشی عمومی که باید دولت در مرحله پیشرو اتخاذ کند، به تفاهم و توافق برسد.
رسانه های عراق روز پنجشنبه اعلام کردند که کمیته اول متشکل از سه تن از رهبران صف اول ائتلاف چارچوب هماهنگی برای تصمیم گیری درباره نامزد مناسب نخست وزیری هستند که شامل «نوری المالکی» نخست وزیر سابق، «همام حمودی» رییس مجلس اعلای اسلامی و «فالح الفیاض» (رییس جنبش العطاء و رییس فعلی سازمان الحشدالشعبی) است.
براساس گزارش های منتشر شده، بعد از تایید نهائی نتایج ششمین دوره انتخابات پارلمانی عراق توسط دادگاه عالی مرکزی این کشور، ائتلاف چارچوب هماهنگی نامزد پست نخست وزیری را اعلام می کند، بدون اینکه به اسامی نامزدهای مطرح برای این پست اشاره کرده باشد.
ائتلاف چارچوب هماهنگی در این مرحله برای ایجاد اعتماد سازی در داخل بیت سیاسی شیعی، در نظر دارد که نام نامزد نخست وزیری را به مرجعیت عالی دینی عراق و همچنین رهبر جریان صدر - که در این دوره از انتخابات ترجیح داد از رقابت انتخاباتی انصراف دهد - ارائه و بعد از کسب نظر مثبت آنها، نام او را علنی کند.
برخی رسانه های عراق به نقل از منابع نزدیک به چارچوب هماهنگی امروز نوشتند که ائتلاف چارچوب هماهنگی ویژگی های نامزد نخست وزیری را تعیین کرده که شامل حسن سیره و سلوک و دارای مناسبات خوب با آمریکا و ایران باشد و اینکه تعهد دهد اقدام به تشکیل یک گروه سیاسی نمی کند.
آخرین ویژگی تعریف شده این است که نخست وزیر جدید اجازه دهد که ائتلاف چارچوب هماهنگی اعضای دفتر ویژه نخست وزیر را برگزیند.
برخی صاحب نظران منتقد رویکرد سیاسی ائتلاف چارچوب هماهنگی به این شروط ایراد گرفته و گفته اند که ائتلاف چارچوب هماهنگی می خواهد نامزد نخست وزیری، زیر دست او باشد تا بتواند او را مدیریت کند.
بسیاری از صاحب نظران معتقدند که نتایج ششمین انتخابات پارلمان عراق بر خلاف آنچه آمریکا انتظار داشت، رقم خورد و اغلب گروه های سیاسی منتقد سیاست های این کشور در عراق و منطقه در این دوره به پارلمان راه یافته اند.
همزمان با بحث و مناقشه های سیاسی در داخل عراق برای نامگذاری نخست وزیر و تشکیل کابینه جدید، رسانه های عراق به نقل از منابع دیپلماتیک که نامشان فاش نشده گفتند که کاخ سفید درصدد ارسال یک هیات به عراق برای بحث و گفت وگو درباره دولت آینده عراق است.
آمریکا پیشتر از طریق «مارک ساوایا» فرستاده ویژه رئیس جمهوری آمریکا در عراق پیام های تهدید آمیز خود را روانه عراق کرده بود که مهمترین این پیام ها، بحث ادعایی کاخ سفید درباره خلع سلاح آنچه «شبه نظامیان شیعه» می نامید و همچنین انحلال حشدالشعبی بوده است.
عضو برجسته «ائتلاف سازندگی و توسعه» به رهبری «محمد شیاع السودانی» امروز پنجشنبه در اظهاراتی به یکی از شبکه های تلویزیونی عراق گفته که انتظارات آمریکا درقبال عراق بیشتر حول این قضیه است که بغداد همسو با سیاست های واشنگتن در منطقه باشد و در مقابل آن نایستد.
«فالح الجزائری» افزود که عراق به نوبه خود، رویکرد کلی آمریکا را می داند و می کوشد در مرحله پیشرو، متناسب با آن حرکت کند در عین حال عراق از حیث بافت اجتماعی و رویکردهای سیاسی با کشورهای منطقه از جمله عموم کشورهای عربی خط مشی و دیدگاه متفاوتی دارد و آمریکا این تمایز را درک کرده است.
استاندار سابق بغداد تاکید کرد که منافع عراق به گونه ای است که بی شک با پاره ای از سیاست های آمریکا در منطقه تعارض یا ملاحظات خواهد داشت.
وی درباره ملاحظات آمریکا نسبت به گروه های مقاومت اسلامی در عراق هم گفت که اغلب این گروه های سیاسی در این مرحله، وارد کارزار سیاسی شده اند و اینک در پارلمان حضور دارند و می کوشند تا در ساخت دولت و کشور همکاری کنند و عملا سلاح را کنار گداشته اند.
الجزائری رویکرد دولت جدید را بیشتر معطوف به داخل و اعتماد سازی دانست و پیش بینی کرد که نخست وزیر آتی عراق بتواند در میان مردم اعتماد سازی و در عین حال هم در داخل و هم خارج انتظارات را برآورده کند و بتواند چرخه سازندگیرا که آغاز شده ادامه دهد.
پست ریاست جمهوری و جدال اهل سنت و کردها
یکی از گره های سیاسی جدید که در دوره های سابق وجود نداشت، اختلاف اردوگاه سیاسی اهل سنت با جبهه سیاسی کردها بر سر سهمیه پست ریاست جمهوری است.
در طول ۲۰ سال گذشته (پنج دوره انتخابات پارلمانی) پست ریاست جمهوری همواره سهمیه کردها و پست ریاست پارلمان سهمیه اهل سنت بود، اما حزب «تقدم» به رهبری «محمد الحلبوسی» رئیس سابق پارلمان عراق در این دوره خواهان پست ریاست جمهوری شده است.
حزب تقدم در حال حاضر بیشترین آراء را در میان اهل سنت و کردها به دست آورده به نحوی که ۲۷ کرسی به دست آورده و رقیب نزدیک او از کردها، حزب دمکرات کردستان عراق با ۲۶ رای در پشت سر او قرار گرفته است.
رهبران حزب دمکرات کردستان عراق از «مسعود بارزانی» رهبر این حزب یا «مسرور بارزانی» (پسر مسعود بارزانی و نخست وزیر دولت ملی اقلیم کردستان عراق) تا «فواد حسین» (عضو برجسته حزب دمکرات و وزیر خارجه فعلی عراق) همگی تاکید کرده اند که پست ریاست جمهوری، سهمیه کردها است و هرگز حاضر نیستند از این پست صرف نظر کنند.
این گره کور سیاسی حتی اگر بین اردوگاه اهل سنت و جبهه سیاسی کردها حل و فصل شود، بازهم پست ریاست جمهوری یک گره کور دیگری دارد و آن اختلاف بین دو حزب عمده حاکم در اقلیم کردستان عراق، بر سر اینکه در این مرحله کدام حزب باید متصدی پست ریاست جمهوری شود.
از نخستین انتخابات پارلمانی در ۲۰۰۶، رهبران وقت حزب دمکرات (حزب خانواده بارزانی) و حزب اتحادیه میهنی (حزب خانواده طالبانی ها) با هم توافق کردند که پست ریاست جمهوری سهمیه حزب اتحادیه میهنی باشد و در مقابل پست ریاست اقلیم کردستان عراق سهم حزب دمکرات کردستان عراق بماند.
اختلاف نسبتا زیاد نتایج انتخاباتی که در دو انتخابات اخیر (۲۰۲۱ و ۲۰۲۵) بین دو حزب دمکرات و حزب اتحادیه میهنی ( اختلاف ۱۴ و ۹ کرسی) ایجاد شد، باعث شده که حزب دمکرات درصدد اخذ پست ریاست جمهوری از حزب اتحادیه میهنی برآید.
برخی رسانه های نزدیک به حزب دمکرات کردستان عراق از هم اکنون بستر سازی رسانه ای به راه انداخته اند که رئیس جمهور آینده عراق، نیچروان بارزانی (برادرزاده مسعود بارزانی) خواهد بود، در عین حال حزب اتحادیه میهنی همچنان ریاست جمهوری را سهم خود می داند.
در حالی که در دوره های سابق همواره اختلاف بر سر نامزد پست نخست وزیری، به عنوان گره کور سیاسی در عراق از آن یاد می شد، به اعتقاد ناظران در مرحله جدید، اختلاف مضاعف بر سر اینکه پست ریاست جمهوری سهمیه کدام گروه باشد، گره مضاعفی است که اگر برای حل و فصل نهایی آن معیاری قانونی تعریف نشود ، حتی اگر هم در این مرحله حل شود، در سال های آتی و انتخابات آینده می تواند به گره کوری تبدیل شود.
پس از اعلام نتایج انتخابات ائتلاف چارچوب هماهنگی (ائتلاف بزرگ شیعیان در پارلمان جدید) که دوشنبه شب با حضور همه اعضای خود در بغداد تشکیل جلسه داده بود، در بیانیه ای خود را به عنوان بزرگترین فراکسیون در پارلمان جدید عراق اعلام کرد.
انتهای پیام/