در یک قدمی صلح؟

گروه جهان: پولیتیکو در گزارشی نوشت: با وجود جشن گرفتن «پیشرفت خوب» در مذاکرات ژنو، کشورهای اروپایی هنوز برای نجات اوکراین، حتی با وجود استفاده از محل دارایی‌های مسدود شده روسیه، بسیار ضعیف یا بسیار ترسو هستند.این رسانه آمریکایی افزود: مقامات اروپایی پس از مذاکرات آخر هفته در ژنو مبنی بر اینکه دونالد ترامپ به نگرانی‌های آنها در مورد تحمیل یک توافق صلح بد بر اوکراین گوش خواهد داد، به خود تبریک گفتند. اما این جشن و سرور به سرعت رنگ واقعیت به خود گرفت.

روز دوشنبه، کرملین پیشنهاد متقابل اروپا برای پایان دادن به جنگ را رد کرد و یکی از مشاوران ارشد سیاست خارجی ولادیمیر پوتین گفت که این پیشنهاد «به هیچ وجه با شرایط ما سازگار نیست.» خطری که اکنون اوکراین را تهدید می‌کند این است که پوتین، رئیس‌جمهوری آمریکا را به موضع اولیه‌اش بازگرداند یعنی توافق آتش‌بس ۲۸ ماده‌ای که باعث اختلاف نظر در میان مقامات بروکسل شد، زیرا کی‌یف را مجبور می‌کرد بخش‌هایی از خاک خود را به مسکو واگذار کند، امید به پیوستن به ناتو را از دست بدهد و تعداد نیروهای ارتش خود را از نزدیک به یک میلیون نفر به ۶۰۰ هزار نفر کاهش دهد. اگر چنین اتفاقی بیفتد، زلنسکی با یک انتخاب بد روبه‌رو خواهد شد: یا پیشنهادی را که ترامپ و پوتین آماده کرده‌اند بپذیرد، یا آینده کشورش را به امید روزی که از دوستان اروپایی‌اش کمک کافی دریافت کند، به خطر بیندازد.

به نوشته پولیتیکو، اینها همان دوستانی هستند که پس از تقریباً چهار سال جنگ، سربازان یا سلاح‌های مورد نیاز او را برایش نمی‌فرستند. از نظر برخی از جمهوری‌خواهان آمریکایی، اروپایی‌هایی که با توافق ترامپ و مصالحه‌ای که لازم دارد مخالفند، خودشان را فریب می‌دهند. در حقیقت، پیشنهاد اولیه ترامپ مقامات و دیپلمات‌ها را در بروکسل و فراتر از آن وحشت‌زده کرد، زیرا آنها می‌دانستند که زلنسکی نمی‌تواند به اروپا برای کمک به اوکراین به تنهایی تکیه کند.

در حالی که جنگ اوکراین وارد یکی از پرتنش‌ترین هفته‌های خود شده است، تلاش‌های دیپلماتیک برای دستیابی به یک توافق صلح نیز در جریان است. طی روزهای گذشته، واشنگتن، مسکو و کی‌یف در چند مسیر دیپلماتیک موازی در ژنو، ابوظبی و با تماس‌های مستقیم در حال مذاکره بر سر نسخه اصلاح‌شده طرح صلحی بوده‌اند که نخستین بار به عنوان یک سند ۲۸ ماده‌ای توسط دولت ترامپ ارائه شد و به دلیل مفاد بسیار نزدیک به خواسته‌های مسکو، با انتقادات گسترده‌ای روبه‌رو شد. اکنون همان طرح به حدود ۲۰ ماده کاهش یافته و برخی از بندهای حساس آن کنار گذاشته شده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که اوکراین به طور کلی با پیشنهاد صلح با میانجیگری ایالات متحده موافقت کرده است و تنها جزئیاتی برای نهایی شدن باقی مانده است.

به گفته مقام‌های آمریکایی، دن دریسکول وزیر ارتش آمریکا، در ابوظبی با هیأتی از روسیه دیدار کرده و گفت‌وگوها همچنان ادامه دارد. این نخستین مرحله از مذاکراتی است که قرار است به تعاملات سطح بالاتر ترامپ و ولادیمیر پوتین برسد. هیأت روسی با تأیید مستقیم پوتین در این نشست حضور یافته، هرچند ترکیب دقیق آن اعلام نشده است. کارولین لیویت سخنگوی کاخ سفید، گفته که ترامپ نسبت به «امکان رسیدن به توافق» خوش‌بین است؛ اما هنوز چندین بند مهم نیازمند مذاکره است.

ولادیمیر زلنسکی نیز تأیید کرده است که نسخه فعلی طرح، کوتاه‌تر از نسخه نخست است و «ملاحظات بیشتری» درباره منافع اوکراین در آن وارد شده است. هیأت اوکراینی پس از مذاکرات ژنو به کیف بازگشته و درباره نسخه تازه گزارش داده است. با وجود تعدیل‌ها، زلنسکی گفته است «مشکل اصلی» همچنان درخواست پوتین برای به‌رسمیت‌شناختن سرزمین‌های تصرف شده باقی مانده است.

اوکراین و آمریکا در ژنو به «درک مشترکی درباره مفاد کلیدی» رسیده‌اند و اکنون زلنسکی برای تکمیل توافق به دنبال سفر به آمریکا است؛ سفری که قرار است «در اولین تاریخ مناسب» انجام شود. روسیه نیز استقبال محتاطانه اما همراه با بی‌اعتمادی نسبت به این طرح در پیش گرفت. به گزارش فایننشال تایمز، روسیه اعلام کرده است که ممکن است طرح صلح اصلاح‌شده آمریکا برای پایان دادن به جنگ در اوکراین را رد کند اگر این طرح نتواند خواسته‌های دیرینه مسکو را برآورده سازد، حتی در حالی که کی‌یف نشان داده است که با چهارچوب طرح آمریکا موافقت کرده است.

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه، روز سه‌شنبه گفت اگر این طرح «درک‌های کلیدی» را که رئیس‌جمهوری روسیه ولادیمیر پوتین فکر می‌کرد با  دونالد ترامپ در اجلاس آلاسکا به آن رسیده، «حذف کند»، «وضعیت به طور بنیادی متفاوت خواهد بود». لاوروف به طرح صلح ۱۹ بندی اصلاح‌شده‌ای اشاره داشت که با مقامات اوکراینی و اروپایی در ژنو توافق شده بود و پس از پیشنهاد ۲۸ بندی آمریکا که با مشارکت روسیه تهیه و روز پنجشنبه به  ولودیمیر زلنسکی ارائه شده بود، مطرح شد.
 
شب‌های سنگین حملات هوایی
اما همه این گفت‌وگوها در شرایطی در جریان است که میدان جنگ یکی از خونین‌ترین شب‌های ماه‌های اخیر را پشت سر گذاشت. مقامات اوکراین ادعا کردند روسیه در حمله‌ای گسترده ۲۲ موشک و بیش از ۴۶۰ پهپاد را در یک شب شلیک کرد و مناطق مختلف کی‌یف از جمله دنیپروسکی و سویاتوشینسکی، هدف حملات سنگین قرار گرفت. دست‌کم شش نفر کشته و ۱۳ نفر زخمی شدند و ده‌ها ساختمان مسکونی، تأسیسات انرژی و زیرساخت‌های شهری آسیب دیدند.

اوکراین نیز در پاسخ حملاتی سنگین انجام داد و به گفته مقام‌های روسی، سه نفر در منطقه روستوف کشته شدند و حداقل 8 تا 10 نفر زخمی شدند. روسیه همچنین اعلام کرد که ۲۴۹ پهپاد اوکراینی را طی یک شب رهگیری و منهدم کرده است. در جنوب روسیه نیز فرماندار کرای کراسنودار، حملات پهپادی اوکراین را «پایدارترین و گسترده‌ترین» حمله ماه‌های اخیر توصیف کرد. این سطح از تبادل آتش در حالی رخ می‌دهد که هر دو طرف هم‌زمان در حال مذاکره درباره یک توافق بالقوه صلح هستند.