هزینه رفع آلودگی بیشتر است یا ایجاد آلودگی؟

گروه اقتصادی: در تحلیل منشأ انتشار باید گفت که برخلاف تصور رایج، حدود ۷۰ درصد از انتشار CO₂ در تهران و شهرهای بزرگ ناشی از مصرف گاز طبیعی در بخش‌‌های خانگی، تجاری و نیروگاهی است و سهم خودرو‌ها در کنار دیگر منابع، حدود ۳۰ درصد است. این یعنی گاز طبیعی که به‌ عنوان سوختی پاک‌‌تر شناخته می‌‌‌شود، به ‌دلیل حجم بالای مصرف نقش اصلی را در تولید این گاز گلخانه‌‌ای ایفا می‌‌کند. در مورد عامل اصلی انتشار ذرات معلق وضعیت متفاوت است. در این زمینه هم منابع گازسوز (مانند موتورخانه‌ها، پکیج‌ها و بخاری‌‌های قدیمی) و حتی خودرو‌ها سهم قابل‌ توجهی دارند. وجود حدود ۲۱ میلیون بخاری قدیمی با راندمان پایین در کشور که احتراق ناقصی دارند سهم بزرگی در تولید این ذرات خطرناک ایفا می‌‌‌کنند.
راهکار خروج از این بحران یک اقدام دو وجهی است. به طوری که اول کاهش سهم گاز در گرمایش ساختمان‌‌ها در کلانشهر‌هایی مانند تهران که به ‌دلیل اقلیم خاص و وارونگی دما، ظرفیت تحمل این حجم از آلاینده را ندارند. بنابراین پیشنهاد می‌‌کنم که طی یک برنامه ۳ تا ۵ ساله سهم گاز در گرمایش خانه‌‌ها به زیر ۵۰ درصد کاهش پیدا کند و با هیترهای برقی با راندمان بالا جایگزین شود. زیرساخت برق کشور در زمستان به ‌دلیل ظرفیت مازاد توان پشتیبانی از این انتقال را دارد. این هشدار در قالب «طرح توازن گاز کشور» که حدود ۲۰ سال پیش ارائه شد، داده شده بود اما مورد توجه قرار نگرفت.
دومین و اساسی‌‌ترین راهکار از نظر من، مدیریت مصرف و جلوگیری از هدررفت عظیم انرژی در ساختمان‌‌هاست. مشکل اصلی اتلاف گرماست. به‌ عنوان مثال، یک خانه ۱۰۰ متری با عایق‌‌بندی مناسب، با حداقل انرژی گرم می‌‌‌ماند. راه‌‌های ساده و کم‌ هزینه‌‌ای مانند نصب درزگیر برای پنجره‌‌ها، استفاده از پرده‌‌های ضخیم و بستن دریچه‌‌های کولر می‌‌تواند تا ۴۰ درصد از اتلاف انرژی کم کند. هزینه واقعی رفع آلودگی، نه بعد از تولید آن، بلکه در جلوگیری از مصرف بی‌ رویه و هدررفت انرژی است.
علاوه بر آن در کنار این دو محور اعمال قوانین سختگیرانه بر وسایل نقلیه امری ضروری است و خودروها و کامیون‌های فرسوده و فاقد معاینه فنی استاندارد که دودزایی می‌‌‌کنند، نباید کوچک‌‌ترین مجوزی برای تردد در مراکز شهری مانند تهران داشته باشند. مقابله با آلودگی نیازمند قطع ریشه‌‌ها در سرمنشأ است.
در نتیجه هزینه پیشگیری و کاهش مصرف (که همان رفع آلودگی از مبدأ است) همواره به ‌مراتب کمتر و مؤثرتر از هزینه‌های مادی و بهداشتی ناشی از ایجاد و گسترش آلودگی است.