سرمایه‌گذاری ۵ میلیون دلاری معاونت علمی در زیرساخت‌های کوانتوم/ رمزنگاری پسا-کوانتوم

ایران آنلاین: حسین افشین در  نشست خبری امروز با عنوان اقدامات شبکه آزمایشگاهی کشور در سالی که گذشت و برنامه‌های پیش‌رو در آستانه برگزاری نخستین دوره جایزه شبکه آزمایشگاهی کشور، به تشریح نقشه راه کشور در حوزه کوانتوم پرداخت.

به گزارش ایسنا، معاون علمی رئیس‌جمهور با تأکید بر اینکه پیش‌زمینه دستیابی به هر فناوری جدید، آماده‌سازی زیرساخت‌های آزمایشگاهی آن است، اظهار کرد: ما در حوزه کوانتوم تمرکز خود را بر روی سه محور اصلی شامل «ارتباطات»، «حسگرها» و «محاسبات کوانتومی» قرار داده‌ایم.

وی افزود: در بخش ارتباطات کوانتومی در حال تأمین زیرساخت‌های آزمایشگاهی هستیم. تمایل ما این است که میزبانی این بخش در پژوهشگاه وزارت ارتباطات صورت گیرد که منتظر پاسخ نهایی آن‌ها هستیم، اما در صورت عدم مشارکت، معاونت علمی خود به تنهایی اجرای آن را بر عهده خواهد گرفت.

افشین با اشاره به مدل اقتصادی توسعه این فناوری گفت: از آنجا که بازار محصولات کوانتومی هنوز به بلوغ نرسیده و محصولات آن تجاری‌سازی نشده‌اند، دولت باید نقش پیشران را ایفا کند. ما باید زیرساخت را ایجاد کنیم، علم و محصول را توسعه دهیم و در نهایت خودِ دولت خریدار محصولات باشد تا زنجیره ارزش شکل بگیرد.

وی در خصوص حجم سرمایه‌گذاری‌های انجام شده تصریح کرد: تاکنون معاونت علمی بالغ بر ۵ میلیون دلار تجهیزات در حوزه کوانتوم خریداری کرده و تحویل داده است. ما از سیاست اهرمی استفاده کرده‌ایم؛ به طوری که در یک پروژه با سرمایه‌گذاری ۲.۵ میلیون دلاری ما، بخش خصوصی نیز ۲.۵ میلیون دلار آورده داشته است. در پروژه‌ای دیگر، در قبال سرمایه‌گذاری ۲.۵ میلیون دلاری معاونت، بخش خصوصی ۹ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده است که نشان‌دهنده حجم سرمایه‌گذاری اولیه مناسبی در این حوزه است.

معاون علمی رئیس‌جمهور با اشاره به اهمیت راهبردی حسگرهای کوانتومی گفت: یکی از مهم‌ترین پروژه‌های در حال اجرا، بحث «ساعت‌های اتمی» است. اهمیت این موضوع به قدری است که کوچکترین مصاحبه ما بازتاب‌های گسترده‌ای در سایت‌های تخصصی کوانتوم جهان داشته است.

وی توضیح داد: وقتی از ساعت اتمی صحبت می‌کنیم، از دقتی در مقیاس ثانیه حرف می‌زنیم. این فناوری تحولی بنیادین در سیستم‌های ناوبری (GPS و موقعیت‌یابی) ایجاد خواهد کرد و تمام موقعیت‌های مکانی و زمانی دقیق در آینده وابسته به تکنولوژی کوانتوم خواهد بود.

افشین با بیان اینکه دنیای کوانتوم تمام معادلات فناوری و محاسبات را جابه‌جا خواهد کرد، هشدار داد: اگر امروز صحبت از هوش مصنوعی است، باید بدانیم که کوانتوم زیرساخت آینده است. ما نیازمند رمزنگاری پسا-کوانتوم (Post-Quantum Cryptography) هستیم. تحولات این حوزه تمامی بخش‌های نظامی و غیرنظامی را تحت تأثیر قرار خواهد داد و باید تا پایان دولت چهاردهم زیرساخت‌های لازم را تکمیل کنیم.

تدریس۱۶ سرفصل درسی

وی یکی از چالش‌های اصلی این حوزه را کمبود نیروی متخصص دانست و گفت: به دلیل نبود بازار، نیروی انسانی کمی در این حوزه داریم. برای رفع این چالش، از اول مهرماه امسال در ۱۲ دانشگاه کشور، ۱۶ سرفصل درسی مرتبط با کوانتوم با حمایت معاونت علمی تدریس می‌شود.

وی توضیح داد: وقتی از ساعت اتمی صحبت می‌کنیم، از دقتی در مقیاس ثانیه حرف می‌زنیم. این فناوری تحولی بنیادین در سیستم‌های ناوبری (GPS و موقعیت‌یابی) ایجاد خواهد کرد و تمام موقعیت‌های مکانی و زمانی دقیق در آینده وابسته به تکنولوژی کوانتوم خواهد بود.

کوانتوم؛ تحول‌گر دنیای محاسبات و امنیت

دکتر افشین با بیان اینکه دنیای کوانتوم تمام معادلات فناوری و محاسبات را جابه‌جا خواهد کرد، هشدار داد: اگر امروز صحبت از هوش مصنوعی است، باید بدانیم که کوانتوم زیرساخت آینده است. ما نیازمند رمزنگاری پسا-کوانتوم (Post-Quantum Cryptography) هستیم. تحولات این حوزه تمامی بخش‌های نظامی و غیرنظامی را تحت تأثیر قرار خواهد داد و باید تا پایان دولت چهاردهم زیرساخت‌های لازم را تکمیل کنیم.

تربیت نیروی انسانی و ترویج علم؛ مأموریت جدید دانشگاه‌ها و رسانه‌ها

وی یکی از چالش‌های اصلی این حوزه را کمبود نیروی متخصص دانست و گفت: به دلیل نبود بازار، نیروی انسانی کمی در این حوزه داریم. برای رفع این چالش، از اول مهرماه امسال در ۱۲ دانشگاه کشور، ۱۶ سرفصل درسی مرتبط با کوانتوم با حمایت معاونت علمی تدریس می‌شود.

معاون علمی رئیس‌جمهور خطاب به رسانه‌ها بر لزوم «ترویج علم به زبان ساده» تأکید کرد و گفت: ما تولیدات محتوایی ساده‌سازی شده (مانند انیمیشن‌های یک دقیقه‌ای) برای معرفی مفاهیم کوانتوم آماده کرده‌ایم. از رسانه‌ها می‌خواهم که کوانتوم را به یک گفتمان عمومی تبدیل کنند، چرا که سهم داشتن در ترویج این فناوری، نقش‌آفرینی در آینده علمی کشور است.