رویارویی فرهنگی در قلب جام جهانی / وقتی جام‌جهانی بازیچه دست سیاست می‌شود

ایران آنلاین: نامگذاری روز بازی ایران و مصر در جام جهانی ۲۰۲۶ از سوی کمیته محلی سیاتل و سکوت فیفا با وجود اعتراضات رسمی دو کشور به این تصمیم، به یک مسأله جنجالی و بحث‌برانگیز تبدیل شده است. این موضوع نه تنها در سطح ورزشی بلکه در حوزه‌های حقوقی، فرهنگی و سیاسی نیز چالش‌های بزرگی را به بار آورده است که موجب توجه گسترده رسانه‌های بین‌المللی، کارشناسان و صاحب‌نظران سیاسی و ورزشی به این مسأله شده است. این اقدام، ماهیت ورزشی مسابقه میان دو کشور مسلمان ایران و مصر را تحت تأثیر قرار داده و وارد حیطه حساسیت‌های ملی، مذهبی و فرهنگی کشورهای مورد نظر شده است.

اساسنامه فیفا در بندهای ۳ و ۴ خود به صراحت بر عدم دخالت سیاسی، مذهبی و فرهنگی در مسابقات تأکید دارد و همچنین بر لزوم احترام به هویت ملی و مذهبی کشورها تأکید می‌کند. بنابراین، نامگذاری تحمیلی این دیدار بدون رضایت طرفین، مغایر با روح و متن این اساسنامه است. از منظر حقوق بین‌الملل، نامگذاری رویدادهای ورزشی باید با رعایت قوانین داخلی و ارزش‌های فرهنگی کشورها همراه باشد و تحمیل ارزش‌های خاص بدون توافق طرفین، نه تنها از لحاظ قانونی غیرمنطقی است، بلکه به تضاد فرهنگی منجر می‌شود.

بر این اساس، قانونگذاران به کشورهای میزبان توصیه کرده‌اند از اتخاذ تصمیمات حساسیت‌برانگیز در این زمینه خودداری کنند، اما کمیته محلی سیاتل نه تنها از این توصیه‌ها پیروی نکرده، بلکه خلاف آن عمل کرده است. این وضعیت پیامدهای حقوقی، دیپلماتیک و فرهنگی قابل توجهی خواهد داشت. اعتراض رسمی و هماهنگ ایران و مصر می‌تواند موضوع را به کمیته اخلاق و کمیته انضباطی فیفا ارجاع دهد و احتمال اصلاح یا لغو نامگذاری را افزایش دهد. علاوه بر این، ورزش بین‌المللی باید همچنان محیطی برای اتحاد و احترام متقابل فرهنگی باشد و نه عرصه‌ای برای تحمیل ارزش‌های خاص. اقدام هماهنگ دو کشور و واکنش‌های حقوقی و دیپلماتیک در این زمینه می‌تواند فیفا را وادار کند تا به حاکمیت ملی و ارزش‌های فرهنگی کشورها احترام بگذارد و تعادلی بین حقوق بین‌المللی و اصول بنیادین ورزش برقرار کند. برای بررسی راهکارهای ممکن برای مخالفت با این نامگذاری، به سراغ کارشناسان و صاحب‌نظران رفته‌ایم.

سخنگوی فراکسیون ورزش مجلس در گفت‌و‌گو با «ایران»:

با تشکیل کمیته حقوقی موضوع را پیگیری می کنیم

 سینا حسینی/ سخنگوی فراکسیون ورزش مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «ایران» در واکنش به نامگذاری روز بازی ایران و مصر در رقابت‌های جام جهانی ۲۰۲۶ توسط کمیته محلی سیاتل گفت:«متأسفانه سلسله اتفاقاتی که از سوی میزبان رقابت‌های جام جهانی در حال وقوع است، نشان می‌دهد آمریکایی‌ها بر خلاف شعار جدایی سیاست از ورزش، به دنبال عقده‌گشایی هستند. طبیعتاً این رفتار در ماه‌های منتهی به شروع بازی‌های جام جهانی علیه تیم ملی فوتبال کشورمان شدت خواهد گرفت.» روح‌الله لک علی‌آبادی، سخنگوی فراکسیون مجلس شورای اسلامی در ادامه به سؤالات «ایران» در خصوص کارشکنی آمریکا و سکوت فیفا پاسخ داد که ادامه این گفت‌و‌گو را با هم مرور می‌کنیم.

تصمیم کمیته محلی سیاتل در نامگذاری روز بازی دو کشور مسلمان با سکوت فیفا مواجه شد، در حالی که این اتفاق با ماده سه و چهار اساسنامه فیفا کاملاً منافات دارد.
بی‌تفاوتی فیفا نباید برای کسی عجیب باشد. اینفانتینو و فیفا نشان داده‌اند بشدت تحت‌تأثیر قدرت‌های جهانی، بویژه ترامپ هستند. آنها استاد شعارهای پرطمطراق‌اند، اما آنچه در عمل رخ می‌دهد، نفوذ شدید سیاسیون در سیستم تصمیم‌گیری فیفاست. هر کدام از رفتارهای اینفانتینو را که تحلیل کنیم، به این واقعیت می‌رسیم که موضوع ورزش و روح ورزشی در آن نهفته نیست؛ بلکه همه چیز تحت‌تأثیر سیاست قدرت‌های جهانی است.
رفتار میزبان نشان داده آنها در قبال تیم‌ها از قوانین بین‌المللی پیروی نکرده، بلکه کاملاً سیاسی برخورد می‌کنند.
فراموش نکنید آنها درصددند آرامش روانی تیم ما را بگیرند. رفتار آنها نشان می‌دهد قانون و آیین‌نامه برایشان ملاک نیست؛ پس مطمئن باشید هر روز که به جام جهانی نزدیک‌تر می‌شویم، کارشکنی آمریکایی‌ها بیش از قبل خواهد شد. میزبان جام جهانی می‌خواهد روحیه تیم را از هر نظر تضعیف کند. از روز اول میزبانی آمریکا این حقیقت آشکار شد و تا روز آخر نیز ادامه خواهد داشت. آنها می‌خواهند در زمین فوتبال با ایران تسویه‌حساب کنند.
با این وضعیت چه راهکاری برای مقابله با این حاشیه‌سازی‌ها پیشنهاد می‌کنید؟
فراکسیون ورزش مجلس به دنبال راه‌اندازی کمیته حقوقی است تا پیگیری‌های لازم را انجام دهد و بابت این رفتارها به فیفا شکایت کند. اما حقیقت ماجرا این است که باید از بچه‌های تیم ملی به معنای واقعی حمایت کنیم. می‌پذیرم که برخی در این مقطع انتقادات فنی به سیستم نتیجه‌گیری تیم ملی دارند و بابت این اتفاقات دلخوری‌هایی وجود دارد، اما امروز وقت قهر و دلخوری نیست، مردم باید پای کار بیایند و از تیم ملی حمایت کنند تا بازیکنان در این مسابقات احساس تنهایی نکنند.
تصور می‌کنید شکایت به فیفا نتیجه‌بخش باشد؟
متأسفانه نهادهای بین‌المللی از جمله فیفا رفتار متناقض بسیار زیادی دارند، اما این دلیل نمی‌شود ما بیکار بمانیم. امروز همان‌طور که فدراسیون فوتبال ایران و مصر نسبت به نامگذاری روز بازی توسط کمیته محلی سیاتل اعتراض و شکایت کردند، ما نیز باید از طریق دیپلماسی به رفتار غیرقانونی میزبان اعتراض کنیم تا با تشدید فشار افکار عمومی، آمریکا وادار به عقب‌نشینی شود.
با وجود انفعال فیفا و اینفانتینو در قبال ترامپ و سیاست‌های حاکم بر برگزاری جام جهانی، چنین احتمالی بعید نیست؟
متأسفانه رفتار آمریکایی‌ها نشان می‌دهد آنها هر کاری دلشان بخواهد انجام می‌دهند و فیفا تنها نظاره‌گر است. اما ما نباید نسبت  به این مسأله بی‌توجه باشیم. در این مقطع باید کنار هم بوده و از تیم ملی حمایت کنیم تا بازیکنان ما در بازی‌های جام جهانی بتوانند از جایگاه ایران به خوبی دفاع کنند.

سخنگوی فدراسیون فوتبال خبر داد
رایزنی فشرده با فیفا برای تغییر مکان  بازی ایران و مصر

امیرمهدی علوی، سخنگوی فدراسیون فوتبال، برگزاری دیدار تیم‌های ملی فوتبال ایران و مصر در شرایط نامتعارف را نقض قوانین فیفا می‌داند. 
در حالی که تیم‌های دو کشور مسلمان قرار است در اولین بازی خود به میزبانی سیاتل به مصاف هم بروند، کمیته محلی برگزاری این دیدار را «روز افتخار» نامگذاری کرده و حتی به گروه‌های دیگر اجازه داده است تا رژه بروند و با پرچم‌های خود وارد شوند. علوی در مصاحبه‌ای با راشا تودی، با محکوم کردن این اقدام، می‌گوید: «این نامگذاری با برگزاری مسابقات در چنین سطحی مغایرت دارد، زیرا قوانین و آیین‌نامه‌های اخلاقی در اساسنامه وجود دارد. برگزاری این بازی در شرایطی که بی‌احترامی به برگزارکنندگان یا تیم‌های شرکت‌کننده صورت گیرد، برخلاف عرف و قوانین بین‌المللی است.» 
به گفته علوی، فدراسیون فوتبال ایران پیگیر لغو این موضوع است: «فدراسیون فوتبال ایران علاوه بر هماهنگی با فدراسیون فوتبال مصر، برنامه را به سمتی می‌برد که این مسابقه برگزار شود، اما همزمان پیگیر است تا یا میزبان برگزاری مسابقه یا زمان بازی ایران و مصر تغییر کند.»

آیا فیفا عقب‌نشینی می‌کند؟
واکنش تند رسانه‌های عربی به یک جنجال ضدفرهنگی

فرخ حسابی/ نامگذاری بازی تیم‌های ملی ایران و مصر در چهارچوب جام جهانی ۲۰۲۶ در سیاتل به عنوان «مسابقه افتخار» (Pride Match)، هم‌زمان با جشن‌های محلی، موجی از خشم و اعتراض شدید را در رسانه‌ها و محافل رسمی مصر و جهان عرب به دنبال داشته است. این نامگذاری که توسط کمیته محلی برگزاری مسابقات در سیاتل صورت گرفته، به دلیل تضاد آشکار با ارزش‌های فرهنگی، دینی و اجتماعی این دو کشور مسلمان، به سرعت به یک بحران دیپلماتیک ورزشی تبدیل شده است.

اعتراض شدید رسمی  از قاهره تا تهران
فدراسیون فوتبال مصر با انتشار نامه‌ای رسمی به فدراسیون جهانی فوتبال بر موضع قاطع خود تأکید کرده است.
 این فدراسیون صراحتاً اعلام کرده که این‌گونه فعالیت‌ها «به طور مستقیم با ارزش‌های فرهنگی، دینی و اجتماعی منطقه، بویژه در جوامع عربی و اسلامی، در تضاد است» و آن را «فعالیتی برای ترویج همجنس‌گرایی» دانسته که کاملاً آن را رد می‌کند.
رسانه‌های عربی پرمخاطب از جمله الجزیره و عرب‌ویکلی، این اعتراض‌ها را در چهارچوب یک «تقابل ارزشی» پوشش داده‌اند. الجزیره با تمرکز بر نامه رسمی فدراسیون‌های فوتبال ایران و مصر به فیفا، تأکید کرده است که هر دو کشور این نامگذاری را مغایر با ارزش‌های فرهنگی و دینی جوامع خود دانسته‌اند و خواستار حفظ بی‌طرفی فوتبال شده‌اند. عرب‌ویکلی نیز با برجسته‌سازی زمینه‌های حقوقی و اجتماعی در ایران و مصر، این تصمیم محلی را عاملی برای تشدید تنش‌های غیرضروری توصیف کرده است.
در مصر، بازتاب رسانه‌ای این ماجرا رنگ و بوی تندتری به خود گرفته است. شماری از مجریان تلویزیونی و روزنامه‌نگاران سرشناس مصری در برنامه‌های زنده و یادداشت‌های تحلیلی، به‌صراحت از برگزارکنندگان آمریکایی انتقاد کرده و خواستار «احترام به باورهای مردم مصر» شده‌اند. یکی از مجریان مطرح تلویزیون مصر این اقدام را «تحمیل ارزش‌ها به بهانه ورزش» خوانده و تأکید کرده است که هیچ کشوری حق ندارد از یک رویداد جهانی برای ترویج باورهایی استفاده کند که با فرهنگ ملت‌های دیگر در تعارض است.
کارشناسان ورزشی مصری نیز با اشاره به تجربه‌های پیشین جام‌های جهانی، هشدار داده‌اند که پیوند دادن مسابقات با مناسبت‌های ایدئولوژیک می‌تواند تمرکز تیم‌ها و آرامش سکوها را تحت تأثیر قرار دهد. برخی تحلیلگران عرب، حتی احتمال تغییر محل برگزاری بازی رابرای کاستن از حساسیت‌ها سناریویی قابل بررسی دانسته‌اند؛ موضوعی که رسانه‌هایی مانند ESPN نیز به آن پرداخته‌اند، هرچند فیفا تاکنون موضع رسمی و قاطعی اتخاذ نکرده است.
تحلیلگران و کارشناسان مصری در برنامه‌های تلویزیونی، کمیته برگزاری آمریکایی را به بی احترامی به میهمانان متهم کردند. برای مثال، یک مجری سرشناس مصری با لحنی تند، از مسئولان آمریکایی خواست تا به باورهای مردم مصر احترام بگذارند و از تحمیل ارزش‌های فرهنگی غرب بر ملت‌های اسلامی خودداری کنند. در فضای مجازی عربی، این حرکت به عنوان «تجاوز فرهنگی» و تلاش برای عادی‌سازی امری که در جوامع عربی مردود است، تفسیر شد.
فشار وارد شده از سوی دو فدراسیون موجب شده تا منابعی مانند ESPN از احتمال تغییر محل برگزاری بازی ایران و مصر برای جلوگیری از تنش‌های بیشتر و حفظ تمرکز بر رقابت ورزشی خبر دهند. این اقدام در صورت نهایی شدن، نشان‌دهنده عقب‌نشینی ضمنی فیفا در برابر حساسیت‌های فرهنگی و دینی کشورهای اسلامی شرکت‌کننده در جام جهانی خواهد بود.

ضرورت اتحاد تهران و قاهره 
حسنعلی  اخلاقی امیری
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی

 این اقدام، روی دیگر فدراسیون جهانی فوتبال را به نمایش گذاشت؛ برخلاف ادعای آنها که می‌گفتند سیاست در ورزش دخالت ندارد و به اعتقادات احترام می‌گذارد، اکنون فیفا به ابزاری در دست قدرت‌های جهانی و وسیله‌ای برای نمایش نفوذ و اقتدار اروپا و غرب تبدیل شده است.
کمیسیون فرهنگی مجلس در اولین جلسه خود با حضور مسئولان وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال، راهکارهای مقابله با این وضعیت را بررسی خواهد کرد. 
بدون شک، بر اساس مستندات موجود، شکایت حقوقی خود را نسبت به تخلف فیفا پیگیری خواهیم کرد. هرچند این روزها حتی رسانه‌های آمریکایی و زیرمجموعه‌های فیفا نیز به این مسأله انتقاد دارند، اما وقتی موضوع تحت فشار سیاست‌های استکباری قرار گیرد، تمامی اعتراض‌ها و مخالفت‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرند و نمی‌توان به آنها دل بست. بنابراین ایران مصمم به پیگیری اقدامات محکم برای مقابله با این وضعیت است.
اکنون که روابط سیاسی ایران و مصر توسعه‌یافته است، بهترین اقدام، هماهنگی دو کشور برای مقابله با این موضوع است. شاید بهتر باشد کشورهای اسلامی نیز با ایران و مصر همراه شوند. 
وجود سازمان همکاری‌های اسلامی نیز می‌تواند زمینه هم‌افزایی و انسجام بیشتر را فراهم آورد.
باید برای مقابله با این مسأله از تمامی ابزارهای ممکن استفاده کرد. همان‌گونه که فیفا و آمریکا از همه ابزارها برای تحقق اهداف خود بهره می‌گیرند، ما نیز باید بهترین و مؤثرترین راهکارها را برای مقابله با این وضعیت انتخاب کنیم.
بدون تردید ما در قبال این رفتار سکوت نخواهیم کرد و با اقدام حقوقی و شکایت به مراجع بین‌المللی به دنبال اثبات تخلفات میزبانی در نحوه برگزاری مسابقات هستیم، فیفا نیز باید بپذیرد و طبق اساسنامه رفتار کند و اگر میزبان از اجرای قوانین سر باز زد، بدون تعارف به وی هشدار دهد چون همه باید از قوانین بین‌المللی پیروی کنند.

واکنش منفی رسانه‌های آمریکایی به نامگذاری بازی ایران و مصر

شکست فرهنگی کمیته محلی سیاتل!
 گروه ورزشی/ واکنش اعتراض‌آمیز ایران و مصر به تصمیم کمیته محلی سیاتل در نام‌گذاری بازی میان این دو تیم، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های بین‌المللی، بویژه رسانه‌های کشور میزبان، داشته است.
 رسانه‌ها با بازنشر بیانیه اعتراض‌آمیز مصر و اظهارات مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال ایران، تصمیم کمیته محلی سیاتل را اقدامی نسنجیده توصیف کرده‌اند که در مقابل آن، فیفا همچنان سکوت اختیار کرده است.
طبق گزارش‌ها، رسانه‌های آمریکایی از جمله OutKick و Newsweek این اقدام کمیته محلی سیاتل را به‌شدت مورد انتقاد قرار داده‌اند و آن را «شکست فرهنگی» و «نامتناسب با فضای ورزشی» خوانده‌اند. اوت‌کیک تصریح کرده است که ایران و مصر با قاطعیت اعتراض کرده‌اند و حاضر به بازی در مسابقه‌ای با چنین برچسبی نیستند. در پایان این گزارش، تصمیم کمیته محلی سیاتل «نامناسب» توصیف شده و تضاد آشکار آن با قوانین دو کشور و برندینگ مسابقه یادآوری شده است.
در گزارش Bay Windows، که پوشش خبری مرتبط با این جریان را در آمریکا ارائه می‌دهد، آمده است که این مسابقه دو کشوری را شامل می‌شود که همجنس‌گرایی در آنها هیچ جایگاهی ندارد و با اشاره به تصمیم جنجالی کمیته محلی سیاتل، به واکنش‌های دو فدراسیون نیز پرداخته است.
People نیز گزارش داده است که فدراسیون‌های فوتبال مصر و ایران رسماً از فیفا خواسته‌اند مراسم «روز افتخار» در حاشیه این بازی لغو شود. این رسانه تأکید کرده که این اقدام با ارزش‌های فرهنگی و مذهبی دو کشور در تضاد است و اعتراض رسمی فدراسیون‌ها بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های آمریکایی یافته است.
خبرگزاری آمریکایی AP News نیز جزئیات اعتراض رسمی مصر و ایران به فیفا و تلاش برگزارکنندگان سیاتل برای ادامه برنامه‌ها را منتشر کرده است تا نشان دهد تصمیم کمیته محلی، تا چه حد مورد انتقاد قرار گرفته است. Reuters نیز گزارش داده است که مصر و ایران رسماً نسبت به این اقدام به فیفا شکایت کرده‌اند.این رخداد نه تنها ضعف در درک حساسیت‌های فرهنگی و مذهبی دو کشور توسط میزبان مسابقه ایران و مصر در جام جهانی را آشکار می‌کند، بلکه نشان می‌دهد که تصمیم‌گیران محلی، در عرصه بین‌المللی و ورزشی، بدون در نظر گرفتن ارزش‌های بنیادین طرفین، دست به اقداماتی می‌زنند که پیامدهای منفی فرهنگی و رسانه‌ای گسترده‌ای به دنبال دارد.

ایران و مصر نباید سکوت کنند
علی کفاشیان
رئیس اسبق فدراسیون فوتبال ایران و مصر نباید سکوت کنند
نامگذاری «روز افتخار» برای مسابقه دو کشور مسلمان، ایران و مصر در جام جهانی فوتبال به میزبانی شهر سیاتل آمریکا، با اساسنامه فیفا مغایرت دارد.
در بندهای ۳ و ۴ اساسنامه فیفا آمده است: « فیفا متعهد است حقوق شناخته‌شده بین‌المللی حقوق بشر را محترم شمرده و هرگونه تبعیض علیه کشور، فرد یا گروهی از افراد بر اساس ملیت، جنسیت، معلولیت، زبان، مذهب، عقیده سیاسی یا دلایل دیگر به‌شدت ممنوع است و می‌تواند از طریق اخراج یا تعلیق مجازات شود.»
نامگذاری این روز، رژه دگرباشان و حتی ورود پرچم‌های این گروه‌ به ورزشگاه، تخلف محسوب می‌شود.
از سوی دیگر، فیفا در ایران، نصب مجسمه سردار سلیمانی در ورزشگاه را سیاسی تلقی کرد، حال چگونه اقدام مشابه در جام جهانی را نادیده می‌گیرد؟ فدراسیون‌های فوتبال ایران و مصر باید با استناد به بندهای ۳ و ۴ اساسنامه فیفا، این اقدام را به صورت مکتوب به فیفا گزارش کنند و در این زمینه سکوت نکنند. همچنین، لازم است با فدراسیون‌های کشورهای مسلمان رایزنی شود تا آنان نیز نسبت به این تخلف واکنش نشان دهند. بدون شک اعتراض رسمی تأثیرگذار خواهد بود.
فدراسیون‌های فوتبال ایران و مصر می‌توانند شکایت خود را به کمیته انضباطی فیفا و حتی دادگاه حکمیت ورزش (CAS) ارائه کنند. هر چند سیاست یک بام و دو هوای  فیفا تازگی ندارد؛ نمونه آن، تعلیق تیم ملی روسیه به دلیل جنگ علیه اوکراین است، در حالی که اسرائیل با وجود نقض حقوق بشر و تجاوز به خاک ایران، نه تعلیق و نه تحریم شده است.
اکنون که برخی اعضای کمیته اخلاق فیفا نیز به جایزه صلح اینفانتینو به ترامپ اعتراض کرده‌اند، فرصت مناسبی است تا اقدامات خلاف اساسنامه اصلاح شود. اهدای جایزه صلح به ترامپ توسط اینفانتینو در مراسم قرعه‌کشی، صرفاً نمایشی و برای جلب توجه بوده و نشان می‌دهد رئیس فیفا برای منافع شخصی خود، وابسته به منافع آمریکا عمل می‌کند. با ارائه شکایت رسمی، می‌توان این رفتار خلاف اساسنامه را به فیفا متذکر و مانع تکرار آن شد.


با تشکیل کمیته حقوقی موضوع را پیگیری می کنیم

واکنش تند رسانه‌های عربی به یک جنجال ضدفرهنگی