دیپلماسی مشترک ایران و مصر باید به میدان بیاید

ایران آنلاین: بسیاری از چهره‌های سیاسی، اجتماعی و ورزشی شناخته شده دو کشور به این مسأله واکنش نشان داده‌اند و تصمیم اخذ شده توسط کمیته محلی سیاتل را نقض قوانین بین‌المللی دانستند و تأکید کردند با توجه به اینکه بازی میان دو کشور مسلمان برگزار می‌شود، نامگذاری صورت گرفته یک حرکت کاملاً هدفمند سیاسی است و هیچ ارتباطی به موضوع ورزش و فوتبال ندارد. به منظور کالبد شکافی اقدام بحث‌برانگیز به سراغ «احمد لاشین» استاد مطالعات ایران در دانشگاه عین الشمس مصر رفتیم تا با او در این ارتباط صحبت کنیم.

نامگذاری دیدار ایران و مصر در جریان رقابت‌های جام جهانی ۲۰۲۶ حسابی خبرساز شد، واکنش ایران و مصر نشان می‌دهد این تصمیم به هیچ وجه از سوی این دو کشور قابل قبول نیست، تحلیل شما نسبت به این موضوع چیست؟
واقعیت این است که این موضوع در داخل مصر و ایران بشدت جنجال‌آفرین بوده است. اگرچه کمیته محلی سیاتل اعلام کرده که برگزاری مراسم مربوط به جامعه دگرباشان جنسی، یا همان چیزی که به نام «روز افتخار» نامیده شده، قبل از قرعه‌کشی جام جهانی و تعیین تاریخ بازی ۲۶ ژوئن تصویب شده و اساساً به بازی مصر و ایران ارتباط ندارد، اما این اقدام در هر دو کشور واکنش گسترده‌ای ایجاد کرده است.
در مصر و ایران به صورت رسمی و از طریق بیانیه‌های اتحادیه‌های فوتبال دو کشور، مخالفت قاطع خود را اعلام کرده‌اند، با این استدلال که مسابقات ورزشی به خودی خود قابل سیاسی‌کاری یا ابزار فشار برای ایده‌ها و نگرش‌های سیاسی و اجتماعی نیستند. بویژه اینکه مسائل مرتبط با جامعه همجنس‌گرایان در کشورهایی با فرهنگ دینی مثل مصر و ایران، مخالف اخلاقیات جامعه محسوب می‌شود.
بسیاری از تحلیل‌گران مصری معتقدند این رفتار دخالت علنی سیاست در فوتبال و ورزش است.
در مصر به طور مشخص، این رویکرد در سطح عمومی و رسمی بشدت رد شده و با اصول جامعه دینی همخوانی ندارد. اگرچه فوتبال در جهان گاهی با مناقشات سیاسی و اقتصادی همراه بوده است، اما این بار شهر سیاتل که یکی از شهرهای حامی حقوق همجنس‌گرایان در آمریکا و جهان است، تلاش کرده بازی فوتبال را با رنگ و بوی فرهنگی خود همراه کند.
برگزاری مراسم روز افتخار در سیاتل به دلیل سابقه حمایت این شهر از جامعه دگرباشان جنسی است و تصادفاً بازی مصر و ایران هم تقریباً در همان روز و ماه برگزار می‌شود. به نظر می‌رسد که هدف از برگزاری این مراسم، انتقال ایده‌های فرهنگی این شهر به جوامع دینی مصر و ایران بوده است، مسأله‌ای حساس و پیچیده که از سوی جامعه و رسانه‌های مصری بشدت رد شده است.
رسانه‌های دو کشور نیز واکنش‌های انتقادی فراوانی داشتند، تصور می‌کنید این نقش آفرینی منجر به نتیجه دلخواه و عقب‌نشینی از این تصمیم توسط میزبان خواهد شد؟
رسانه‌های ایران و مصر موضوع را با صراحت بررسی کردند. مخالفت مصر با این ایده در نامه رسمی اتحادیه فوتبال به فیفا مشخص بود و رسانه‌های مصری با قدرت همان دیدگاه را منعکس کردند. در ایران نیز مخالفت شدیدتر و تندتر بود، چرا که رسانه‌های ایرانی معمولاً نسبت به موضوعات آمریکایی با دید تهاجمی برخورد می‌کنند، بویژه وقتی مسأله قانونی و اخلاقی مطرح باشد. بنابراین اگر مصر و ایران بتوانند هماهنگی رسانه‌ای خوبی داشته باشند، می‌توانند یک افکار عمومی بین‌المللی که مخالف سوءاستفاده از بازی‌های تصادفی بین دو کشور است، ایجاد کنند. این هماهنگی باید فراتر از واکنش‌های پراکنده رسانه‌ای انجام شود.
 فیفا به عنوان متولی مدیریت تورنمنت جام جهانی هنوز واکنش روشنی نسبت به این اعتراض نداشته است، آیا با اتحاد مصر و ایران فیفا نتیجه دلخواه را به دنبال خواهد داشت؟
طبق قوانین فیفا، استفاده از شعارهای سیاسی یا مذهبی در مسابقات فوتبال بویژه در جام‌جهانی مجاز نیست. با این حال، سکوت فیفا در قبال برگزاری مراسم «روز افتخار» را می‌توان از نظر قانونی و سیاسی تحلیل کرد. محل برگزاری و آماده‌سازی بازی‌ها تحت اختیارات فیفاست، اما اجرای مراسم و جشن‌ها که مرتبط با محل یا کشور میزبان است، بستگی به قوانین محلی دارد. فیفا نمی‌تواند مخالفت آشکار با جامعه دگرباشان جنسی داشته باشد، زیرا این جوامع در سطح بین‌المللی حمایت می‌شوند و فشارهای اجتماعی و انسانی دارند.
این بازی بین دو کشور مسلمان که از نظر دینی و اجتماعی چنین رویکردی را جرم می‌دانند، ممکن است بهانه‌ای برای انتقال این ایده‌ها به جوامع دینی مثل مصر و ایران شود و به آنها مشروعیت سیاسی بدهد. با این حال، فیفا باید خصوصیت فرهنگی و دینی کشورها را رعایت کند و برگزار شدن بازی در سیاتل به معنای پذیرش همه دیدگاه‌های محلی آن شهر نیست.
راهکار شما به عنوان یک کارشناس برای دستیابی به نتیجه ایده‌آل برای ایران و مصر چیست؟
مواضع قانونی از سوی هر دو کشور کاملاً روشن است. اتحادیه‌های فوتبال مصر و ایران مخالفت خود را به فیفا و کمیته سیاتل ارسال کرده‌اند. به نظر می‌رسد این مسأله نیاز به همکاری رسمی و اتحاد بین دو کشور از طریق وزارت خارجه دارد.
موضوع بسیار حساس است و می‌تواند برای دو کشور و مردم‌شان ایجاد نگرانی کند. این کار نه اعتراض به آزادی‌های فردی است و نه تحمیل دیدگاه دینی، بلکه ترویج احترام به حریم فرهنگی و دینی مصر و ایران است.
مسأله فراتر از یک بازی فوتبال است؛ بازی مصر و ایران می‌تواند به تقویت روابط مردمی بین دو کشور کمک کند، اما تلاش آمریکایی‌ها برای بارگذاری فرهنگی بازی با دیدگاه‌های مخالف هویت‌های دینی و فرهنگی، ممکن است ارزش واقعی بازی را کاهش دهد.