چرا بایدن حاضر نشد با اردوغان دیدار کند؟

به گزارش گروه بین‌الملل ایران آنلاین، لغو سفر اردوغان به آمریکا، اتفاق مهمی است که توجه اغلب رسانه‌های آنکارا و استانبول را به‌سوی خود جلب کرده است، آن هم در حالی که لغو سفر، به‌اراده میزبان بود و ترکیه تا لحظات آخر امیدوار بود که این خبر صحت نداشته باشد!

مقامات ترکیه در هفته‌های اخیر، به این جمع‌بندی رسیده بودند که قرار است اتفاقات خوبی در مسیر روابط آنکارا ـ واشنگتن روی دهد. تیم اردوغان امیدوار بود دعوت جو بایدن از رئیس جمهور ترکیه برای سفر به واشنگتن، بتواند فصل نوینی را در همکاری‌های دوجانبه رقم بزند و تنش‌های پیشین را بزداید، اما این اتفاق نیفتاد و جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که برنامه‌ای برای دیدار بایدن و اردوغان وجود ندارد!

به‌دنبال انتشار سخنان کربی، رسانه‌های طرفدار حزب عدالت و توسعه در گام نخست، این خبر را تکذیب و تمسخر کردند، اما نهایتاً وزارت امور خارجه ترکیه نیز با انتشار یک بیانیه اما با ادبیاتی متفاوت، آن را تأیید کرد.

دستگاه دیپلماسی ترکیه ترجیح داد به‌جای عبارت «لغو دیدار» از «تغییر برنامه دیدار» خبر دهد. کارشناسان سیاسی ترکیه معتقدند که در دیدار رئیس جمهور آمریکا با همتای ترک او، نشانه‌ای از یک تنش جدید در روابط واشنگتن ـ آنکارا است.

آیا پای حمایت از حماس در میان است؟

عبدالقادر سلوی از تحلیلگران روزنامه حریت و از روزنامه‌نگارانی که در اغلب سفرهای خارجی اردوغان را همراهی می‌کند، در همان ساعات نخست نوشت: «گمانه‌زنی‌ها در مورد سفر رئیس جمهور اردوغان به آمریکا ادامه دارد، اغلب احساس می‌کنم لازم است از منابع خبری خود درباره جزئیات این موضوع سؤال کنم، من می‌دانم که پس از دیدار اسماعیل هنیه با اردوغان، گروهی از لابیگران اسراییلی در آمریکا تلاش کردند از سفر اردوغان به واشنگتن جلوگیری کنند، آمریکا و ترکیه نباید طعمه چنین لابی‌هایی شوند، این دیدار باید اتفاق بیفتد، زیرا ما موضوعات بسیار مهمی برای گفتگو با ایالات متحده داریم، مانند فروش جنگنده F-۱۶، بررسی موضوع اف۳۵، عملیات بزرگی که در عراق انجام خواهیم داد، حضور پ.ک.ک. در سوریه، گسترش تنش اسراییل و ایران به منطقه و جنگ روسیه و اوکراین. ما با حمایت خود از عضویت سوئد در ناتو، به یک موقعیت بسیار مهم دست یافته‌ایم، نباید این را قربانی لابی‌ها کنیم.
آخرین وضعیت به‌شرح زیر است: رئیس جمهور اردوغان دستور لغو این سفر را نداده است و هیئت‌های ترکیه و آمریکا در حال بررسی برنامه سفر هستند. وظیفه من این است که هر تحولی را رصد کنم و به اشتراک بگذارم».

چه‌کسی دعوت کرده بود؟

عصمت برکان از دیگر تحلیلگران سیاسی ترکیه نوشته است: «تا دیروز می‌گفتند که این جو بایدن بوده که اردوغان را به واشنگتن دعوت کرده است، اما کربی گفت، چنین برنامه‌ای وجود ندارد و هیچ سفری برنامه‌ریزی‌شده وجود نداشته است، البته طی ۳ سال گذشته، طیب اردوغان حتی یک بار هم به کاخ سفید دعوت نشد. طیب اردوغان قبل از به قدرت رسیدن بایدن، بارها با باراک اوباما و دونالد ترامپ، دیدار کرد، اما به‌ندرت و فقط در حاشیه سفرهای خارجی توانست بایدن را ببیند». 

برکان در ادامه نوشته است: بعضی رسانه‌ها مدعی شدند که اردوغان از رفتن به واشنگتن و دیدار با بایدن منصرف شده است و دلیل آن تصمیم سنای آمریکا برای کمک ۲۶ میلیارد دلاری به اسراییل است. اما عبدالقادر سلوی، نویسنده روزنامه حرّیت که خبرهای خوشی از محافل حاکم دریافت کرده بود، در ۲۴ آوریل این خبر را تکذیب کرد، ولی در ادامه، کربی آشکارا گفت؛ "چنین چیزی در برنامه نبوده است و بنابراین من هیچ نظری در این مورد ندارم."، خیلی عجیب است! اول می‌گویند؛ "به واشنگتن بیا"، بعد می‌گویند؛ "چنین دعوتی در کار نبوده است"! ماجرا چیست؟ اگر طرف آمریکایی ابتدا رئیس جمهور اردوغان را دعوت کرد و سپس از این دعوت منصرف شد، این یک وضعیت وخیم است. ازآن‌جایی که خود این دعوت قبلاً با مشکلات زیادی همراه بود، تصویب اخیر عضویت سوئد در ناتو این در را باز کرد، اکنون گفته می‌شود که دیدار رئیس جمهور اردوغان با اسماعیل هنیه رهبر حماس باعث لغو این دعوت شده است، هنوز این را هم نمی‌دانیم که آیا رئیس جمهور اردوغان همچنان برای حضور در نشست سران ناتو در ۹ تا ۱۱ جولای به آمریکا می‌رود یا نه، یاد شعر اورهان ولی افتادم که چنین سروده است؛ «دلبر جانان که روزها نمی‌آمد، نیمه‌شب هم قطعاً نخواهد آمد!»

مراد یتکین از دیگر تحلیلگران مشهور ترکیه که سالها در واشنگتن به فعالیت روزنامه‌نگاری پرداخته، درباره این سفر نوشته است: «موضوع را بررسی کردم، یک مقام ترک که نخواست نامش فاش شود، گفت که این تعویق به‌درخواست آنکارا به‌دلیل تغییرات در برنامه رئیس جمهور بوده است، همان منبع در پاسخ به این سؤال که آیا این دیدار قبل از حضور اردوغان در نشست ناتو در تاریخ ۹ تا ۱۱ ژوئیه در واشنگتن برگزار می‌شود یا نه، چنین پاسخ داد؛ "مطمئن نیستم، اما احتمالاً بعد از آن سفر."، این منبع جزئیاتی در مورد تغییر برنامه اردوغان که باعث به تعویق افتادن سفر وی به آمریکا شد، ارائه نکرد».

یتکین در ادامه نوشته است: «جف فلیک سفیر ایالات متحده در آنکارا در پاسخ به سؤالی درباره این موضوع در نشست شورای بازرگانی ترکیه و ایالات متحده آمریکا (TAIK) در استانبول در ۲۶ آوریل گفت؛ "مقدمات و برنامه‌ریزی برای این سفر همچنان ادامه دارد، اما بیانیه رسمی بعداً اعلام خواهد شد"».

این سفر که تاریخ جدید آن هنوز مشخص نشده است، اولین سفر اردوغان به کاخ سفید به‌دعوت بایدن از زمان روی کار آمدن او خواهد بود.

چرا سفر اردوغان مهم است؟

اردوغان همواره علاقه وافری به صحبت و دیدار با رؤسای جمهور آمریکا نشان داده است. او در انتخابات اخیر، آشکارا آرزومند پیروزی ترامپ بود و بارها به اعضای تیم خود گفته بود؛ "مسائل و چالش‌های مهم را در دیدار خصوصی با خود ترامپ حل می‌کنم و لازم نیست کسی به‌روی این مسائل با وزارت امور خارجه آمریکا و کاخ سفید بحث کند."، اما رابطه با جو بایدن هیچ‌گاه تعریفی نداشته است.

گفته می‌شود که جو بایدن در دوران ۳۳ساله سناتوری خود، همواره با ترکیه زاویه داشته است و پس از کودتای سال ۲۰۱۶ میلادی هم، خیلی دیر حاضر شد برای اعلام حمایت و همدلی در مقام معاون اوباما به ترکیه برود.

اردوغان امیدوار است در دیدار با بایدن، موضوع خرید ۴۰ فروند جنگنده اف۱۶ را نهایی کند و علاوه بر این در مورد وضعیت پ.ک.ک. در سوریه و عراق، با همتای آمریکایی خود بحث کند، از این گذشته، تلاش برای جذب سرمایه‌گذاران آمریکایی برای تیم اردوغان مهم است، اما شواهد نشان می‌دهد که دست‌کم در شرایط کنونی، خبری از پویایی و جنب وجوش در روابط ترکیه و آمریکا نیست و ابهام و بلاتکلیفی بر سر این رابطه سایه انداخته است.