راهکارهای وزارت بهداشت برای در امان ماندن حجاج از تب دِنگ

دکتر عبدالرضا میراولیایی کارشناس مسئول بیماری‌های قابل انتقال از ناقلین وزارت بهداشت و  مدیر کشوری برنامه مدیریت بیماری‌های منتقله از آئدس مهاجم، در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار اجتماعی «ایران آنلاین» به این سوال پاسخ دقیقی داده و مهم‌ترین اصول مراقبتی را بازگو کرده است.

بیماری تب دِنگی یا دانگ از طریق گزش پشه‌ای معروف به آئدس مهاجم که خاستگاه آن آسیای جنوب شرقی و آفریقا  است منتقل می‌شود. از آنجا که این بیماری ویروسی با بدن‌درد و تب ناگهانی و شدید (بیش از 38 درجه) بروز می‌کند به «تب استخوان‌شکن» نیز معروف است. بثورات جلدی، تهوع، سردرد، دردحدقه چشم، درد مفاصل، کمر و پشت بدن هم از دیگر علائم این بیماری است.

دکتر اولیایی کارشناس مسئول بیماری‌های قابل انتقال از ناقلین وزارت بهداشت، با اعلام اینکه 80 درصد مبتلایان به تب دنگی با علائم خفیف این بیماری (علائم شبه سرماخوردگی، آنفلوآنزا و کرونا) رو به رو می‌شوند و تنها 20 درصد از مبتلایان و افراد پررسک (بارداران، کودکان، افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، سالمندان و ...) علائم شدیدتری مثل خونریزی مخاطات بدن را تجربه می‌کنند تاکید کرد: این گروه 20 درصدی هم در صورت مراقبت دقیق و اصولی از این بیماری به سلامت عبور می‌کنند.

به گفته این کارشناس وزارت بهداشت با توجه به اینکه کشورهای اطراف ایران کشورهای نسبتا آلوده به «پشه آئدس» هستند، از بالغ بر 10 سال گذشته تا کنون مبادی و ورودی‌های کشور به صورت جدی و سفت و سخت رصد می‌شوند تا در صورت ورود پشه آئدس، به سرعت شناسایی شده و امکان آلوده ساختن محیط به حداقل برسد. با این وجود «آئدس» که با آب و هوای گرم و مرطوب سازگاز است در سال 1398 و در استان هرمزگان شناسایی شد. شهریورماه سال گذشته نیز رد پای این پشه موذی در استان گیلان و 2 هفته پس از آن در جنوب استان سیستان و بلوچستان و شهر چابهار دیده شد. در سال جاری هم  حدود یک ماه گذشته مورد دیگری از وجود پشه آئدس و بیماری تب دنگی در بنادر عسلویه و کنگان استان بوشهر گزارش شد. اواخر اردیبهشت‌ماه جاری هم در استان فارس چند بیمار با تشخیص مثبت شناسایی شدند که سابقه سفر به امارات متحده عربی را داشتند و این افراد که تا امروز شمار آنها به 19 نفر رسیده است متاسفانه در همان کشور مبتلا شده و سپس وارد ایران شده‌اند.

در حقیقت این از افتخارات نظام سلامت است که از سال 98 تا کنون هیچ فرد مبتلا به بیماری تب دنگی در داخل کشور آلوده نشده و همه 75 مورد بیماری که علائم آنها مثبت بوده سابقه سفر به کشورهای آلوده منطقه را از جمله پاکستان و کشورهای دوردست مثل مالزی، سنگاپور و تایلند داشته‌اند.
 

درمان تب دنگی

بیماری تب دنگی از طریق کیت‌های تشخیص سریع و بررسی نمونه خون در آزمایشگاه پاستور شناسایی می‌شود، اما نکته مهم آن است که این بیماری درمان اختصاصی ندارد و تاکنون واکسن موثری هم برای آن ساخته نشده است. از سوی دیگر 4 سوش متفاوت «تب دنگ» چالش دیگری است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت؛ به این معنا که در برخی موارد ابتلا به یک سوش این بیماری، فرد را به ایمنی دائمی می‌رساند اما در برخی موارد ممکن است ابتلا به سوش دیگر علائم شدید و حتی کشنده‌ای را برای بیمار ایجاد کند. بنابراین به توصیه اکید دکتر میراولیایی، افراد بایستی در صورت بروز اولین علامت به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنند و پزشک را در جریان سابقه سفر خود به خصوص 2 هفته اخیر قرار دهند.

از آنجاکه داروی خاصی برای درمان تب دنگ وجود ندارد مصرف داروهای تسکین دهنده درد تا حدی گره‌گشا است ضمن اینکه استراحت و نوشیدن مایعات فراوان و آب آشامیدنی سالم، کم‌آبی ناشی از تهوع مبتلایان به این ویروس را تا حد قابل قبولی جبران می‌کند.

چرا زیر گلدانی و لاستیک‌های مستعمل؟

همانطور که پیش‌تر گفته شد ویروس دنگی از طریق پشه آلوده منتقل می‌شود. در واقع مادامی که پشه فرد مبتلا به ویروس دنگ را می‌گزد به عنوان ناقل این بیماری آبستن آن است که افراد متعددی را مورد گزش قرار داده و مستعد ابتلا به بیماری تب دنگ سازد.

میراولیایی در پاسخ به این سوال که پشه آئدس برای تولید مثل به چه شرایطی احتیاج دارد گفت: مکان‌های تجمع آب مثل زیر گدانی‌ها، قوطی‌های کنسرو رها شده در طبیعت که آب باران درون آنها جمع شده، ظروف آب و گالن‌هایی که در مناطق کویری تعبیه می‌شود و عموما درباز هستند وحتی تایرهای مستعمل رها شده به دلیل آنکه پشه آئدس علاقه زیادی به رنگ تیره لاستیک و بوی آن دارد، بهترین جایگاه برای تولیدمثل این پشه هستند و از آنجا که بعد از 7 روز  تبدیل به لارو،  طی مدت کوتاهی تبدیل به شفیره و سپس پشه بالغ می‌شوند و به راحتی می‌توانند افراد سالم را به بیماری تب دنگ مبتلا کنند، مدیریت پسماندها مهم‌ترین ریسک‌فاکتوری است که باید در دستور کار مسئولین مربوطه قرار بگیرد.

هشدار به حجاج

برغم موارد یاد شده، گاهی مسافرت به مناطقی که پشه آئدس در آنها شناسایی شده، اجتناب‌ناپذیر است. به حتم گروهی از افراد مانند حجاج که سعادت سفر به سرزمین وحی را دارند و اعضای خانواده آنها با رعایت اصول بهداشتی می‌توانند خطر ابتلا به تب دنگ را تا حد زیادی کاهش دهند و یا در صورت ابتلا، به سلامت از مسیر این بیماری عبور کنند.

دکتر عبدالرضا میراولیایی با تایید این نکته خاطرنشان کرد: اغلب زائران کشورهای عربی در معرض انواع بیماری‌ها به خصوص بیماری‌های تنفسی قرار دارند و استفاده از ماسک راهکار ساده ولی بسیار موثری برای مصون ماندن از این بیماری‌‌ها است، اما از آنجا که کشور عربستان به لحاظ وجود پشه آئلس، کشوری آلوده به حساب می‌آید، به حجاج توصیه می‌شود از اسپری و قلم‎‌های دافع حشرات استفاده کنند. از آنجا که این گونه پشه روز‌گَرد است و به رنگ‌های تیره علاقه دارد، پوشیدن لباس‌های بلند، گشاد و رنگ روشن بسیار موثر است. همچنین حضور در فضاهای مسقف کمک‌کننده است از این رو به حجاج توصیه می‌شود در صورتی که قصد استراحت در طول روز را دارند زیر پشه‌بند بخوابند.

این در حالی است که اگر حجاج در زمان تشرف، با علائم بیماری تب دنگ رو‌به‌رو شدند بایستی در کوتاه‌ترین زمان ممکن به مراکز بهداشتی مراجعه کنند. در غیر این صورت هم از آنجا که ممکن است حجاج در سرزمین وحی، مورد گزش پشه آئدس قرار گرفته باشند لازم است طی 2 هفته نخست ورود به کشور، در صورت بروز علائمی مثل تب، آبریزش بینی و گلوددرد و یا احساس درد در ناحیه پشت بدن، کمر و همچنین حدقه چشم به عنوان شاه علامت این بیماری، در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه وسابقه سفر به کشور عربستان را مطرح کنند. اگر ابتلا به بیماری تب دنگ تایید شد، از آنجا که این بیماری از طریق تماس مستقیم و روبوسی و ... منتقل نمی‌شود تنها کاری که بایستی برای جداسازی این افراد و ایمن ماندن اطرافیان انجام داد این است که حداقل 10 روز در پشه‌بند بمانند تا اطرافیان از گزش پشه ناقل در امان باشند. دکتر میراولیایی همچنین به حجاجی که علائمی ندارند هم توصیه کرد دست کم تا یک هفته از ارتباطات نزدیک برحذر باشند و فاصله حداقل یک و نیم متری را رعایت و از ایجاد تجمعات خودداری کنند؛ البته از آنجا که این مورد در ایران کمتر امکان‌پذیر است و اغلب حجاج پس از بازگشت مراسم ولیمه‌دهی دارند، این کارشناس مسئول وزرات بهداشت توصیه کرد همه شرکت‌کنندگان در این مراسم، از ماسک استفاده کنند.