حیوان‌گزیدگی از دریچه نگاه یک دامپزشک حیات وحش

«در ماه‌های اخیر، جمعیت حیوانات ولگرد بیشتر نشده بلکه هر از چند گاهی میزان تعارضات و گازگرفتگی این حیوانات بیشتر و به همین نسبت توجه به مسئله هاری جدی‌تر می‌شود.»

ایمان معماریان - فعال حقوق حیوانات - در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی «ایران آنلاین» با بیان این موضوع اظهار تاسف کرد و گفت: متاسفانه در طول تمام سال‌هایی که معضل سگ‌های ولگرد و آسیب‌های ناشی از آنها در کشور مطرح شده، برنامه مدیریت جمعیت درستی در خصوص این حیوانات اجرا نشده است.

در همه دنیا اینکه حیوانات اهلی مثل سگ و گربه نباید بدون سرپرست و بی‌پناه باشند بسیار حائز اهمیت است چراکه در غیر اینصورت معضلات مختلفی هم برای بهداشت عمومی جوامع و هم برای این حیوانات و سایر حیوانات حیات وحش ایجاد می‌شود.

در ایران نیز بایستی برنامه‌های مدیریتی جامع و کاملی برای کنترل آنها به کار بست این در حالی است که برخلاف تصور دوست‌داران و حامیان حیوانات، این برنامه‌های مدیریتی، فردمحور و به صورت شخصی اجرایی نخواهند شد و متاسفانه اغلب مسئولین مرتبط با این موضوع، لزوم مدیریت جمعیت حیوانات بی‌سرپناه را درک نکرده‌اند. علاوه‌براین برنامه جامع مدیریتی هم در این خصوص اجرا نشده و تنها در مواردی مثل ماه‌های اخیر که بر میزان آسیب‌دیدگی‌ها و تلفات انسانی ناشی از هاری اضافه شده است، اقدامات مقطعی صورت می‌گیرد که به هیچ عنوان اصولی نیستند و نه تنها به مدیریت جمعیت این حیوانات کمکی نخواهد کرد بلکه طرفدان حقوق حیوانات را نیز بدبین خواهد ساخت.
 

راه حل چیست؟

کلیت ماجرا این است که 2 اصل به عنوان اصول اولیه برای موفقیت برنامه مدیریت جمعیتی سگ، گربه و یا هر حیوان اهلی بدون سرپرست دیگری در دنیا وجود دارد؛ نخست اصل مدیریت پسماند و دوم صاحبان مسئولیت‌پذیر.

معمیاران با اشاره به این دو اصل افزود: در مورد موضوع نخست، مادامی که پسماند به‌خصوص پسماند ‌تَر که متشکل از باقیمانده مواد غذایی انسانی است، به‌درستی مدیریت نشود و بدون محدودیت در دسترس حیوانات به‌اصطلاح ولگرد قرار گیرد، کنترل جمعیت آنها غیرقابل‌ممکن خواهد بود؛ با دسترسی آزادانه حیوانات به مواد غذایی انسانی، نه‌تنها جمعیت این گروه از حیوانات کنترل نخواهد شد که متعاقب عدم مدیریت پسماند، با افزایش میزان باکتری‌های بیماری‌زا، حیوانات شهری، مگس‌ها، حشرات و بندپایان روبه‌رو خواهیم بود.

اما در مورد اصل دوم باید گفت این حیوانات به خصوص سگ‌ها یک منبع و منشاء‌ ورودی دارند به این معنا که از یک جایی می‌آیند؛ بخش عمده اینها سگ‌های نگهبان و یا سگ‌های گله هستند که در ایران به اصطلاح سگ‌های ولگرد شناخته می‌شوند چراکه بدون محدودیت تولید مثل می‌کنند، غذای درستی دریافت نمی‌کنند، مراقبت‌های بهداشتی و دامپزشکی ندارند و آزادانه هرجایی که بخواهند می‌روند. در این میان و در عمده موارد به دلیل نبود صاحبان مسئولیت‌پذیر، این سگ‌ها که اغلب ماده هستند رها می‌شوند و به این ترتیب بار دیگر بر موانع مدیریت جمعیت این حیوانات اضافه خواهد شد.

بنابراین توجه به این دو اصل راه حل و مکمل برنامه مدیریت جمعیت حیوانات بدون سرپرست خواهد بود.

رمز آموزش

اینکه با چه نوع سگ رها و بدون صاحبی و در چه مکانی (محیط شهری، پارک، اطراف شهر و یا طبیعت) مواجه هستیم، موضوعی است که پس از مدیریت جمعیت، بایستی مورد توجه قرار بگیرد و برنامه‌های مختلفی از عقیم‌سازی تا جمع‌آوری اصولی این حیوانات در بازه زمانی مشخص اجرا شود. بنابراین تا زمانی که برای کنترل جمعیت این حیوانات برنامه‌ریزی درستی صورت نگیرد، معضل حیوانات ولگرد و عواقب ناشی از گازگرفتگی آنها وجود خواهد داشت.
اما به طور قطع، نکته کلیدی «آموزش» هم بر هموار شدن این مسیر کمک شایانی خواهد کرد؛ در موضوع مطروحه که افراد با مثلث ترحم، ترس و نگرانی ابتلا به هاری رو به رو هستند و ملغمه‌ای از احساسات را تجربه می‌کنند، اینکه بدانند در چه مکانی چه برخوردی داشته باشند، تنها درنتیجه آموزش به عنوان یک راهکار کلیدی و غیر قابل انکار میسر خواهد بود.

بر همین اساس، معماریان به عنوان یک فعال و متخصص در حوزه حیوانات، آموزش را موضوع بسیار مهمی دانست و یادآور شد: متاسفانه در کشور ما، ضعف آموزش در خصوص حیوانات بدون‌صاحب به شدت احساس می‌شود به طوری‌که اغلب جان‌باختگان و یا مبتلایان به هاری دقیقا همان کسانی هستند که به دلیل ضعف آموزش نمی‌دانند در تمام ایران به صورت رایگان و 24 ساعته خدمات درمانی ارائه و واکسن و سرم ضدهاری تزریق می‌شود.
علاوه بر این، تاکنون در ایران برای مواجهه منطقی و غیر منطقی با حیوانات بدون صاحب و یا ولگرد، آموزش‌های کامل و صحیح ارائه نشده و مسئولین در امر فرهنگ‌سازی ضعیف عمل کرده‌اند و یا اینکه همواره با موضوع به گونه‌ای برخورد شده که گویی قرار است صورت‌مسئله پاک شود.

در پایان این دامپزشک حیات‌ وحش تاکید کرد: مهم‌ترین نکته این است که متاسفانه در خصوص اغلب حیوانات بدون صاحب، مراقبت‌های بهداشتی و دامپزشکی رعایت نشده بنابراین حتی اگر دوست‌داران و حامیان حیوانات بی‌پروا به آنها نزدیک شوند و یا لمس‌شان کنند، خطرات جدی در انتظارشان خواهد بود.
در مورد کسانی هم که از این حیوانات می‌ترسند این مورد مهم قابل توجه است که اگر آنها را اذیت و یا مجبور به پرخاش و دفاع کنیم، مشکل و معضل موجود بغرنج‌تر خواهد شد به این معنا که لزوما قرار نیست این حیوانات به ما حمله کنند ازاین‌رو دوری از آنها صحیح‌ترین رفتار است ونگرانی‌‌ها و خطرات آتی را بسیار کمرنگ‌تر خواهد ساخت.

کمک قابل توجه این است که والدین به خیال فرهنگ‌سازی، فرزندان‌شان را به  لمس حیواناتی که در گوشه و کنار شهر می‌بینند و از سلامت آنها مطمئن نیستند تشویق نکنند و دوستداران حیوانات هم، تنها در سایه راهنمایی‌های متخصصان دامپزشکی و رعایت اصول بهداشتی این حیوانات بی‌پناه و بدون صاحب را به سرپرستی بگیرند تا به این ترتیب از میزان مخاطرات و معضلاتی که این روزها بحث‌شان داغ شده کاسته شود.