روند سرپرستی فرزند خوانده به چه صورت است؟

فاطمه محمدی سرشت کارشناس مسئول فرزندخواندگی بهزیستی استان تهران در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایران آنلاین درباره روند واگذاری فرزندخوانده گفت: فرزندانی که به علت فوت یا جدایی والدین، شناخته نشدن یا عدم صلاحیت اخلاقی سرپرستان (پدر، مادر، جد پدری، ولی منصوب از سوی ولی قهری) توسط مراجع قضایی به سازمان بهزیستی معرفی می‌شوند. بعد از پذیرش وضعیت کودکان، اولین اولویت مراقبتی سازمان بهزیستی فراهم کردن شرایط زندگی نزد خانواده زیستی همچون پدر، مادر، جد پدری و وصی است.

وی ادامه داد: اگر خانواده زیستی صلاحیت کامل جهت سرپرستی را نداشته باشد، دادگاه با در نظر گرفتن گزارش بهزیستی حکم امین موقت یا قیم صادر می‌کند و مسئولیت امین موقت یا قیم را به یکی از درخواست کنندگان سرپرستی واگذار می‌نماید. در مراقبت جایگزین همواره اولویت با خویشاوندان است، زیرا مراقبت خویشاوندی را قانون‌گذار در سال ۱۳۹۲ مورد تاکید قرار داده است. فرزند را جهت واگذاری به خانواده جایگزین معرفی می‌کند، چنان‌چه خویشاوندان کودک داوطلب نباشند یا صلاحیت لازم را نداشته باشند با رای دادگاه کودک یا نوجوان به داوطلب غیر خویشاوند سپرده می‌شوند.

کارشناس مسئول فرزخواندگی بهزیستی استان تهران درباره شرایط خانواده‌های جایگزین بیان کرد: خانواده‌های جایگزین هم باید شرایط خاصی داشته باشند. اول اینکه تابعیت ایرانی داشته باشند، زوجین باید عقد دائم باشند و حداقل یکی از زوجین بیش از ۳۰ سال سن داشته باشد. دختر مجرد هم حداقل باید ۳۰ سال داشته باشد، محکومیت کیفری نداشته باشند، اعتیاد نداشته باشند و به بیماری‌های واگیر یا صعب‌العلاج مبتلا نباشد. همچنین دارای صلاحیت اخلاقی بوده و سفیه و مجنون هم نباشد.

محمدی سرشت افزود: در خصوص متقاضیان اولویت بندی وجود دارد، چون تعداد متقاضیان بیشتر از کودکان واجد شرایط سرپرستی است. پس باید از بین متقاضیان بهترین والدین را برای کودکان انتخاب کرد. در کمیته فرزند پذیری به سن افراد، شغل، سطح تحصیلات، میزان درآمد، گزارش مددکاری، مشاوره فرزندپذیری، نظریه پزشکی قانونی و اداره تشخیص هویت برای انجام سوء پیشینه توجه می‌شود.

وی درباره اولویت بندی بهزیستی برای واگذاری فرزند خاطرنشان کرد: متقاضیان بدون فرزند در اولویت اول قرار دارند. دختران و زنان بدون شوهر در اولویت دوم و متقاضیان دارای فرزند در اولویت سوم قرار می‌گیرند.

کارشناس مسئول فرزندخواندگی بهزیستی استان تهران ادامه داد: با توجه به شرایط سنی خانواده‌های جایگزین ما فرزندان را معرفی می‌کنیم. ضمن اینکه در کمیته واگذاری عکس فرزندان و خانواده‌ها را داریم و سعی می‌کنیم شبیه‌ترین فرزند را به خانواده‌ها معرفی نماییم.

محمدی سرشت درباره اینکه چه مدارکی برای واگذاری فرزند لازم است، اظهار کرد: خانواده باید در ابتدا وارد سامانه ملی فرزند خواندگی شده و مدارک خود را بارگذاری نمایند. مدارک شامل مدارک شناسایی، مدارک شغلی، مدارک تحصیلی، ازدواج، مسکن و بیمه است. همچنین اگر خانواده صاحب فرزند زیستی است حتماً باید عکس فرزند هم در مدارک باشد.

وی در ادامه بیان کرد: مدارک بارگذاری شده برای شهرستان محل سکونت خانواده ارسال می‌شود و بعد از بررسی همه مدارک کارشناسان شهرستان با خانواده تماس می‌گیرند و وقت مصاحبه تعیین می‌کنند. در روز مصاحبه خانواده باید با هم حضور پیدا کنند (زن و شوهر و اگر فرزند دارند به همراه فرزند). در ادامه مدارک را به صورت فیزیکی تحویل داده و برگ مصاحبه اولیه و خود اظهاری را پر می‌کنند.

کارشناس مسئول فرزندخواندگی بهزیستی استان تهران افزود: در ادامه در نوبت انجام بازدید منزل قرار می‌گیرند، بعد کارشناس برای معرفی خانواده به پزشکی قانونی، انجام مشاوره و خدمات روانشناختی، مشاوره مذهبی و انجام سوء پیشینه اقدام می‌نماید. به محض اینکه این مدارک کامل شد برای خانواده کمیته تشکیل می‌شود که در مورد اطلاعاتی که در این مدت کسب کرده‌اند اطمینان حاصل شود. در ادامه فرزند به آن‌ها معرفی می‌شود. اگر فرزند معرفی شده بالای ۳ سال سن داشته باشد، حتماً باید با هم برای جلسات مشاوره معرفی شوند.

محمدی سرشت عنوان کرد: علاوه بر این خانواده می‌توانند فرزند را از نظر پزشکی به پزشک معتمد خود معرفی کنند و یا پرونده را به پزشک معتمد خود نشان بدهند. علاوه بر آن اگر مایل به انجام آزمایش تکمیلی هستند، می‌توانند این کار را با هماهنگی پزشک و مددکار مجموعه انجام دهند.

وی درباره فرزندان اتباع بیان کرد: در مورد فرزندان اتباعی که در سازمان بهزیستی هستند در حال حاضر آماری ندارم اما فرزند اتباع به هیچ وجه واگذار نمی‌شود. برای میزبان می‌توان واگذار کرد اما برای فرزند خواندگی این امکان وجود ندارد. ما در فرزند خواندگی بحث گرفتن شناسنامه را داریم و شناسنامه فقط برای اتباع ایرانی و فرزندانی که در ایران به دنیا آمدند و پدر ایرانی دارند، صادر می‌شود.