آیا آبله میمونی به ایران می‌رسد؟

با توجه به رشد صعودی تشخیص آبله میمونی در کشورهای مختلف جهان و البته کشور همسایه (پاکستان) آیا نیاز است در ایران هم نگران بروز این بیماری باشیم؟
 دکتر محمدرضا شیرزادی - رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های قابل انتقال بین حیوان و انسان وزارت بهداشت - در پاسخ به این سوال «ایران آنلاین» گفت: بیماری آبله میمونی بیماری نوپدیدی است که متاسفانه طی 2 – 3 سال اخیر، به طور چشمگیری در حال گسترش جهانی است.

از آنجا که بیماری آبله در سال 1980 ریشه‌کن شده است، آن دسته از افرادی که واکسن آبله را پیش از این زمان دریافت کرده‌اند، نسبت به این بیماری ایمنی نسبی دارند اما آنهایی که بعد از سال 1980 میلادی متولد شده‌اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند و ممکن است تظاهرات بالینی بیماری در میان این افراد جدی‌تر بروز کند به‌خصوص اگر فرد مبتلا کودک باشد چراکه علائم بالینی شدیدتری را تجربه خواهد کرد. علاوه بر این مبتلایان به ضعف سیستم ایمنی بدن مثل افراد مبتلا به بیماری HIV، سرطان و نارسایی کلیوی نیز به علائم شدید این بیماری دچار می‌شوند بنابراین باید پذیرفت که آبله میمونی موضوعی بسیار جدی است.

سفر جهانی آبله میمونی

«اوایل شیوع بیماری آبله میمونی که در جهان به Monkeypox شناخته می‌شود، 2 سوش یا گونه این بیماری در آفریقای غربی  و مرکزی بروز کرد، اما متاسفانه طی 2 سال اخیر، این بیماری در سطح جهان گسترش چشمگیری پیدا کرده است.»

این مقام مسئول در وزارت بهداشت و درمان با اشاره به این نکته افزود: متاسفانه از ژانویه 2003 تاکنون در دنیا بالغ بر 99 هزار و 518  نفر به آبله میمونی مبتلا شده‌اند که از این تعداد 207 فرد، فوت شده‌اند. نکته نگران‌کننده‌تر اینکه آمار مطرح شده به 122 کشور جهان مربوط می‌شود اما از این تعداد تنها 7 کشور آفریقایی است که در سال‌های قبل این بیماری را تجربه کرده‌اند و 115 کشور باقیمانده آنهایی هستند که در 2 سال اخیر تشخیص مثبت بیماری آبله میمونی در آنها گزارش شده است و این نشان از گسترش قابل توجه بیماری در سطح جهان دارد.
این در حالی است که در 7 کشور آفریقایی که بالاتر به آنها اشاره شد فقط حدود 4 هزار  و 300 مورد آبله میمونی تشخیص داده شده است و 95 هزار و 196 مورد دیگر در 115 کشور باقیمانده گزارش شده که 176 مورد از آنها نیز به مرگ منجر شده است.

دکتر شیرزادی با اشاره به این آمار جدید و ابراز نگرانی از افزایش شیوع بیماری آبله میمونی در سطح جهان خاطرنشان کرد: متاسفانه مواردی از بروز این بیماری در کشورهای همسایه مثل پاکستان و کشورهای جنوب خلیج فارس گزارش شده که همین موضوع لزوم ارائه هشدارهای بهداشتی به هموطنانی را که قصد سفر به این کشورها دارند دوچندان می‌کند.

راه‌های انتقال

بیماری آبله میمونی هم از طریق حیوان و هم از طریق انسان قابل سرایت به انسان است بنابراین ممانعت از تماس با جوندگانی مثل موش، همستر، سنجاب و میمون و البته افراد دارای تب مهم‌ترین توصیه‌ای است که برای مصون ماندن از آبله میمونی توصیه می‌شود.

دکتر محمدرضا شیرزادی با تایید این توصیه‌ها یادآور شد: افرادی که به کشورهای همسایه و جنوب خلیج فارس مسافرت می‌کنند باید توجه داشته باشند از تماس با میمون و جوندگان پرهیز کنند تا به هیچ عنوان مورد گزش و یا خراشیدگی از سوی این حیوانات قرار نگیرند. علاوه بر این از تماس با حیوانات مرده خودداری کنند. مصرف گوشت خام و یا گوشت‌های ناقص پخته شده هم به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

این نکته را هم باید در نظر داشت که ممکن است با ادامه روند شیوع بیماری آبله میمونی، حیوانات دیگری هم به گروه جوندگان و میمون‌های خطرآفرین اضافه شوند، بنابراین توصیه می‌شود افراد تا حد امکان با حیوانات تماس نزدیک نداشته باشند.
 

در مورد سرایت بیماری از طریق انسان به انسان هم باید گفت ویروس آلوده «ام‌پاکس MPOX» به صورت هوایی و از راه تنفس، مخاط و پوست آلوده به انسان‌ها منتقل می‌شود به همین دلیل لازم است از ارتباط و تماس با افراد تب‌دار پرهیز شود تا احتمال سرایت ویروس به حداقل برسد.
نکته قابل ذکر دیگر امکان انتقال ویروس از طریق رابطه جنسی است، اما این موضوع که ویروس در ترشحات جنسی وجود داشته باشد همچنان برای متخصصان و صاحبنظران جای سوال دارد و بیشتر حدس می‌زنند بیماری از طریق تماس منتقل می‌شود.

انتقال ویروس آبله میمونی از طریق وسایل هم احتمالی است که مطرح شده و نباید از آن کنار آن به سادگی عبور کرد چراکه امکان دارد وسایل شخصی و ملحفه فرد بیمار که با ضایعات پوستی بدن او آلوده شده باشد، این ویروس را منتقل کند.

علائم آبله میمونی

دوره کمون یا نهفتگی این بیماری کمتر از 1 ماه است به این معنا که مدت‌زمان ورود عامل بیماری‌زا به بدن تا ظهور نشانهٔ و علائم آن تا 21 روز ادامه خواهد داشت.

دکتر شیرازدی با اشاره به این نکته مهم تصریح کرد: اولین علامت آبله میمونی تب است، در مرحله بعد ضایعات پوستی مانند بثورات بیماری سرخک بروز می‌کند و بعد از 2 تا 3 روز این بثورات به شکل ضایعات پوستی بیماری آبله مرغان با تجمع مایعی درون آنها تغییر شکل می‌دهند.

این ضایعات معمولا در ناحیه سر و صورت نمایان می‌شود؛ البته پیش‌تر این تصور وجود داشت که بثورات و ضایعات پوستی آبله میمونی تمام بدن فرد مبتلا را در بر می‌گیرد درحالی که این اواخر مشخص شد ممکن است برخی از مبتلایان فقط 2 تا 3 ضایعه روی صورت یا تعداد محدودی از این بثورات را در محدوده سر مشاهده کنند که البته چندان واضح هم نباشد و گسترش پیدا نکند.

به اعتقاد دکتر شیرزادی اینکه برخی افراد علائم شدیدی از این بیماری را بروز ندهند و یا تعداد محدودی از ضایعات پوستی نشانگر آبله میمونی را داشته باشند به سطح ایمنی بدن این افراد بستگی دارد، با این وجود خارج کردن مایع داخل این ضایعات پوستی به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود چراکه در صورت تماس با این مایع آلوده، امکان گسترش بیماری افزایش پیدا خواهد کرد.

میزان مرگ و میر

مرگ و میر ناشی از این بیماری زیر 20 درصد عنوان شده است. رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های قابل انتقال بین حیوان و انسان وزارت بهداشت با بیان این نکته اضافه کرد: علاوه بر اینکه ممکن است ویروس آبله میمونی باعث درگیری مغزی و چشمی شود، عفونت‌های ثانویه ناشی از آلوده شدن زخم‌های پوستی با باکتری هم ممکن باعث مرگ مبتلایان شود که این موضوع مهم، فرآیند بیماری را پیچیده‌تر خواهد کرد.
 

بنابراین افرد دچار ضعف سیستم ایمنی بدن، کودکان زیر 6 سال، زنان باردار و یا شیرده که در صورت ابتلا علائم شدیدتری از بیماری را بروز می‌دهند باید توجه و مراقبت بیشتری داشته باشند.

هزینه و روش‌های درمان

اصلی‌ترین شیوه درمان بیماری آبله میمونی درمان حمایتی است. به این ترتیب برای درمان سرفه‌های ناشی از بیماری داروی ضد سرفه، برای درمان تب داروهای کاهنده تب و برای از بین بردن علائم گوارشی داروی مناسب این نوع عارضه تجویز می‌شود. البته استفاده به مدت 2 هفته از داروهای ضد ویروسی هم موثر واقع می‌شود.
 

رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های قابل انتقال بین حیوان و انسان وزارت بهداشت در ادامه ابراز امیدواری کرد و گفت: خوشبختانه در کشور ما امکانات تشخیصی بیماری آبله میمونی به صورت رایگان وجود دارد و در صورت تشخیص پزشک و تماس با مراکز بهداشت نمونه‌گیری از افراد مبتلا و یا مشکوک به ابتلا به صورت رایگان انجام می‌شود.

قرنطینه شوید

دکتر شیرزادی ضمن اعلام هشدار در مورد افرادی که تشخیص مثبت آبله میمونی دریافت کرده‌اند، متذکر شد: به طور معمول از هنگام بروز علائم این بیماری تا بازه مسری بودن آن، بین 10 روز تا 2 هفته زمان می‌برد که تاکید می‌کنم در طول این مدت فرد بیمار در قرنطینه کامل به سر برد.
ز آنجا که این بیماری مانند سایر بیماری‌های ویروسی عمل می‌کند و همان مراقبت‌ها در مورد این بیماری ویروسی هم کمک‌کننده است، بنابراین باید امیدوار بود که می‌توان به سلامت و با آسودگی خاطر از دوره قرنطینه عبور کرد.

ابتلا در ایران

خوشبختانه در ایران تنها یک مورد تشخیص ابتلا به آبله میمونی به ثبت رسیده است. دکتر شیرازدی با بیان این موضوع، زمان این تشخیص را 3 سال گذشته اعلام و تشریح کرد: 3 سال قبل فردی که به خارج از کشور سفر کرده بود، با علائم آبله میمونی شناسایی شد، اما خوشبختانه در حال حاضر نگرانی از بابت وجود فرد مبتلا در کشور نداریم با این وجود به همه مسافران هشدار می‌دهم در طول سفر، توصیه‌های مطرح شده را جدی بگیرند، از ماسک و دستکش استفاده کنند و تا یک ماه پس از بازگشت، در صورت ظهور کوچکترین علامت حتی یک تب ساده به سرعت توسط پزشک متخصص مورد معاینه قرا بگیرند تا تحت هیچ شرایطی خود و اطرافیان‌شان را دچار بیماری و نگرانی نکنند.

واکسن آبله میمونی

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، افرادی که واکسن آبله را دریافت کرده‌اند تا حدودی نسبت به این بیماری ایمن هستند با این حال در بعضی کشورها به گروه‌های خاصی از افراد تزریق واکسن آبله میمونی توصیه می‌شود.
 

رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های قابل انتقال بین حیوان و انسان وزارت بهداشت با بیان اینکه در ایران هم برای دریافت این واکسن مکاتباتی با سازمان جهانی بهداشت صورت گرفته است، خاطرنشان کرد: تعداد محدودی از این واکسن برای هموطنان دارای ضعف سیتم ایمنی بدن تهیه خواهد شد.

هشدا ر به زائران اربعین

ماسک در مصون ماندن از بیماری آبله میمونی بسیار کمک‌کننده است از این‌رو دکتر محمدرضا شیرزادی به زائرانی که در مراسم پیاده‌روی اربعین شرکت می‌کنند توصیه کرد علاوه بر مداومت در استفاده از ماسک، دستکش را هم به عنوان یک وسیله محافظتی جدی بگیرند.

 دکتر شیرزادی ضمن اشاره به بسیاری از بیماری‌‎ها مثل مننژیت، گرفتاری‌های مغزی و یا آبله میمونی که با منشاء باکتری و ویروس آلوده ایجاد می‌شود به شرکت‌کنندگان در پیاده‌روی اربعین خاطرنشان کرد: نه فقط برای مصون ماندن از آبله میمونی که برای در امان ماندن از بیماری‌های دیگری که میزان کشندگی آنها از آبله میمونی هم بالاتر است تاکید می‌کنم در طول مسیر مدام دست‌های خود را بشویید، در غیر اینصورت از دستکش استفاده کنید، ماسک بزنید، از موکب‌های مطمئن مواد غذایی تهیه کنید و از آنجا که احتمال انتقال ویروس آبله میمونی و سایر ویروس‌ها از طریق وسایل آلوده هم مطرح شده است، فقط و فقط از ملحفه و وسایل شخصی استفاده کنید. مولتی‌ویتامین‌ها را نیز نه فقط در طول سفر اربعین که همواره در طول زندگی برای بالا نگه داشتن سطح ایمنی بدن خود مصرف کنید.

وی در پایان بار دیگر تاکید کرد زائران پس از بازگشت، در صورتی که دچار تب شدند در اسرع وقت به مراکز بهداشتی مراجعه کنند تا مورد درمان قرار بگیرند.