فن بدل فولادی به محدودیت‌ها

به گزارش گروه اقتصادی ایران آنلاین، بررسی عملکرد شرکت‌های بورسی فعال در این حوزه، حاکی از آن است که فولادی‌ها در سه ماهه‌ی نخست امسال، در مقایسه با دوره‌ مشابه سال قبل، گاهی تا نیمی از درآمد خود را از دست داده‌اند. این در حالی است که شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان (فغدیر) توانسته برخی از تهدیدها را به فرصت بدل کند و با انجام گستره‌ وسیعی از اصلاحات در ساختار مالی و فروش، افزایش بهره‌وری و بهره‌گیری حداکثری از وضعیت و امکانات موجود را در دستور کار قرار دهد.

این شرکت همچنین با تکیه بر تعهد خود به انجام مسئولیت‌های اجتماعی و زیست‌محیطی، نقش مهمی در تأمین آب شرب استان یزد برداشته است. احمد صادقیان مدیرعامل فغدیر که از زمستان ۱۴۰۲ سکن هدایت این شرکت بزرگ فولادی را به عهده گرفته است فارغ‌التحصیل دانشگاه شریف است و معتقد است اگرچه شرایط اقتصادی و تحریم‌ها مشکلات بسیاری برای تولید و کشور ایجاد کرده‌اند اما امید به آینده و استفاده از توان متخصصان ایرانی می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای آنها که دل در گروه پیشرفت کشور دارند ایجاد کند.

بار سنگین ریسک‌های تحمیلی

احداث کارخانه‌ی گندله‌سازی آهن و فولاد غدیر ایرانیان از سال ۱۳۹۴ در مجتمع بهاباد آغاز شد و هم اکنون با ۹۹ درصد پیشرفت، در آستانه‌ی بهره‌برداری است. این پروژه در بهاباد استان یزد، در ۲۸ کیلومتری معدن چادرملو، یک پروژه‌ی گندله‌سازی ۴ میلیون تنی فراوری سنگ آهن است که توان تولید گندله ی سبز یا green pellet دارد.

صادقیان با اشاره به اینکه مهمترین عوامل اثرگذار بر وضعیت شرکت، عوامل بیرونی هستند اینطور ادامه داد: در حال حاضر بیشتر ناملایمات موجود بر سر راه فعالیت شرکت از بیرون بر شرکت تحمیل می‌شوند. یکی از مهمترین این عوامل ناپایدار بودن برق است. ما برای کاهش اثر قطعی‌ها ناچار شدیم خط تولید را موقتاً راه‌اندازی نکنیم.
تولید در کارخانه‌ی ما به صورت continuous است و پس از روش کردن دستگاه‌ها باید حریان برق ۲۱ روز به صورت پیوسته و پایدار برقرار باشد. لذا قطع برق یک عامل زیان‌بار برای فعالیت خط تولید ما است. برای مثال باید چرخه‌ی dry out کوره به طور کامل اجرا شود که چنین امکانی در حال حاضر میسر نیست. البته باید به خاطر داشت که ناپایداری برق در حال حاضر یکی از معضلات اساسی در کل صنعت فولاد است و متأسفانه همه با این چالش مواجه هستند. کمبود برق از تولید شرکت‌های فعال نیز کاسته است. 

درخشش «فغدیر» در فرابورس

با این حال شرکت فولاد غدیر ایرانیان قافیه را به محدودیت‌ها نباخته است. با بررسی‌های انجام شده از تارنمای شركت مديريت فناوری بورس تهران می‌توان دریافت که عملکرد مالی شرکت در مجموع طی سال‌های اخیر به خصوص در مقایسه با بسیاری از فعالان صنعت فولاد قابل دفاع بوده است. بنابر آمار سایت کدال، نماد معاملاتی شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان که در تابلوی دوم فرابورس با عنوان «فغدیر» فعالیت می‌کند توانسته با وجود ثبت افزایش سرمایه‌ی ۲۹۱ درصدی طی سال مالی ۱۴۰۲ سود خود را ۶۱ درصد افزایش دهد. نگاهی به تحولات روی داده در آمار تولید و فروش شرکت نشان می دهد که به رغم افزایش اندک فروش، «فغدیر» توانسته بهره‌ی خوبی از افزایش نرخ و اصلاح برخی رویه‌های درآمدی ببرد.

صادقیان در همین خصوص به خبرنگار روزنامه دنیای اقتصاد گفت: در سال مالی اخیر توانستیم تا حدودی میزان فروش شرکت را بهبود ببخشیم. در سال جاری نیز اگر مشکل فعلی کاهش تولید گریبان گیر صنعت نمی‌شد می‌توانستیم به بهبود آمارها نسبت به آمار بهار در سال‌های قبل امیدوار باشیم. متأسفانه در این دوره همه شرکت‌های فعال در صنعت با چالش‌های متعدد سیاسی و اقتصادی روبه‌رو شدند که می‌توان نمود آن را در گزارش‌های مالی درج شده در سایت کدال دید.

البته این مشکلات باعث نشد که ما کنار بایستیم و در فرایندها و روش‌ها و ساختار فعلی شرکت به دنبال بهبود نباشیم. ما در این مدت برای اصلاح برخی جنبه‌های عملکرد مالی خود اقدامات مهمی انجام دادیم. برای مثال فولاد غدیر ایرانیان در سنوات اخیر تجربه‌ی خوبی در زمینه‌ی فروش محصولات در بورس کالا نداشت. میانگین فروش محصولات فغدیر در این بازار حدود یک و نیم تا دو درصد زیر میانگین قیمت‌ها بود. ما توانستیم این نرخ را با اتخاذ روش‌های جدید بازرگانی و مالی به ۵ درصد بالای میانگین بورس برسانیم. دستیابی به چنین موفقیتی ناشی از تلاش‌های واحد بازاریابی و مارکتینگ و همچنین در اثر افزایش کیفیت محصول تولیدی رخ داده است.

صادقیان ادامه داد: اگر به ارقام ناشی از فروش نگاه دقیق‌تری داشته باشیم، خواهیم دید که به رغم سایه‌ی سنگین رکود تولید در صنعت بر عملکرد شرکت، ما موفق شدیم نسبت‌های بهای تمام شده را بهبود ببخشیم. برای مثال تقریباً ۷۰ درصد از بهای تمام‌شده‌ی محصولات «فغدیر»، ماده‌ی اولیه است. حدود ۲۰ تا ۲۴ درصد هم مربوط به Utilityها و انرژی است که همین امر ۹۰ تا ۹۴ درصد از بهای تمام‌شده‌ی محصول تولیدی ما را به ماده‌ی اولیه و انرژی محدود می‌کند.

در مقایسه با سال گذشته، ماده‌ی اولیه بیش از ۳۰ درصد افزایش بها داشته و مجموع افزایش Utilityها یعنی برق، آب، گاز و سایر مواد مصرفی، به طور متوسط، ۷ برابر افزایش بها را تجربه کرده‌اند. یعنی بهای تمام‌شده‌ی تولید، حداقل باید بین ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش پیدا کند. اما با همکاری مدیران مالی و عملیاتی شرکت در نتیجه‌ی بازنگری در روش‌ها و فرایندها و توجه به بهره‌وری بالاتر، موفق شدیم اثر این افزایش را به ۲۶ درصد محدود کنیم.

تأمین کنسانتره از زمین خودی

احمد صادقیان در ادامه با محور قرار دادن مسئله‌ی تأمین مواد اولیه به ظرفیت‌های شرکت زیرمجموعه‌ی خود در تأمین کنسانتره‌ی سنگ آهن اشاره کرد: «ما در زمین کارخانه‌ی خودمان، در همسایگی یک کنسانتره‌ی یک میلیون تنی به نام «کنسانتره‌ی عصر نوین بهاباد» داریم. که در مرحله‌ی تولید آزمایشی است. زمین گندله‌سازی ۲۰۰ هکتار است و یک بخش کوچکی از آن یعنی حدود ۲۰ هکتار به همین کارخانه‌ی کنسانتره اختصاص دارد. این کارخانه تمام کنسانتره‌ی تولیدی خود را از طریق یک خط مستقیم به کارخانه‌ی گندله‌سازی فولاد غدیر ایرانیان انتقال می‌دهد. مالکیت ۴۰ درصد از سهام این کارخانه برای فغدیر است و مابقی آن نیز به چادرملو تعلق دارد.»

صادقیان اضافه کرد: تصمیم داریم برای تکمیل زنجیره‌ی ارزش و افزایش بهره‌وری، کل این کارخانه را تملک کنیم. این برای ما و چادرملو به عنوان سهامدار فغدیر نیز یک مزیت است. چرا که یک میلیون تن از ۴ میلیون تن کنسانتره‌ی موردنیاز، به صورت مستقیم از کارخانه‌ای که خودمان با چادرملو شریک هستیم تأمین می‌شود. یکی از مواهبی که به ما در مدیریت ریسک‌های استراتژیک کمک می‌کند رابطه با چادرملو به عنوان یک شریک استراتژیک است. چادرملو در کاهش اثر ریسک‌های استراتژیک هم به عنوان ذینفع و سهامدار، و هم به عنوان شریک مطمئن آهن و فولاد غدیر ایرانیان، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

مدیرعامل شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان افزود: عمده‌ی فعالیت ما در حال حاضر بر اساس سنگ آهن مگنتیتی است و البته در واحد تحقیق و توسعه برای استفاده از سنگ آهن هماتیتی فعالیت‌هایی انجام داده‌ایم که به لطف خدا و توان مهندسان داخلی در آینده‌ی نزدیک ثمرات آن را خواهیم دید.

زیان ناترازی به شرکت و صنعت

محدودیت منابع انرژی مثل برق و گاز در یک بنگاه اقتصادی ریسک‌های آن کسب‌وکار هستند. قطعی‌ها و یا محدودیت‌های دست‌رسی به این منابع در صورت تکرار، ریسک سیستماتیک برای یک بنگاه ایجاد می‌کنند. راه مقابله با ریسک‌های سیستماتیک، طراحی استراتژی مدیریت و مواجهه با ریسک است که پایبندی به این استراتژی تا حد بسیار خوبی اثر این ریسک‌ها را کاهش می‌دهد. صادقیان با بیان این مطلب اذعان کرد: شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان با اتخاذ استراتژی مناسب برای مدیریت این ریسک‌ها در حال پیاده‌سازی روش‌های مدیریت ریسک در کل ساختار سازمانی است تا اثرات ناترازی‌ها به حداقل برسد.

مدیرعامل فولاد غدیر ایرانیان در زمینه‌ی تأمین خوراک و مواد اولیه به خبرنگار دنیای اقتصاد گفت: مسئله‌ی تأمین پایدار خوراک هم چالش عمومی دیگری برای همه‌ی شرکت‌های این صنعت است. تمام مجموعه‌های فولادی فعال، دغدغه‌ی این موضوع را دارند که در آینده، تأمین خوراکشان با مشکل مواجه نشود. به هر حال بدیهی است که منابع محدود هستند و نیازها نامحدود. در زمینه‌ی تأمین مواد اولیه اگر شرکتی امروز دارد مثلا ۴ میلیون تولید می کند، من باید برای ۱۰ سال آینده‌اش سنگ و کنسانتره به میزانی تأمین کرده باشم که بتواند تولید پایدار داشته باشد. چون ضرر اصلی ما این توقف‌هایی است که ناشی از پایدار نبودن برق یا تأمین مواد اولیه است.

او با اشاره به آسیب‌های جدی وارد آمده به صنعت فولاد ناشی از توقف عملیات افزود: در صنایعی نظیر فولاد که نحوه‌ی فعالیت، پیوسته یا به اصطلاح continuous است و ۲۴ ساعته در هفت روز هفته ادامه دارد مهمترین عامل در حفظ سودآوری و درآمد شرکت، عدم توقف‌های پی‌درپی یا طولانی در تولید است. در همین خصوص یکی از مهم‌ترین شاخصه‌هایی که داریم «در دسترس بودن» یا availablity است؛ به این معنی که یک کارخانه تا چه میزان برای تولید در دسترس است.

یک کارخانه در طول سال ۸۶۰۰ ساعت زمان دسترس‌پذیری دارد. این یعنی تمام ۲۴ ساعت از ۳۶۵ روز یک سال. در این میان میزان مورد نظر ما برای دسترس‌پذیری کارخانه‌ی فولادی بالای ۸۰۰۰ ساعت است. به عبارت دیگر ما انتظار داریم که این کارخانه‌ی فولادی بتواند در بیش از ۹۰ درصد ساعات یک سال مشغول فعالیت باشد. این میزان می تواند فعالیت کارخانه را از لحاظ اقتصادی توجیه کند. اگر به هر دلیلی اعم از نقص فنی، فقدان مواد اولیه یا قعطی برق، این زمان کمتر شود شرکت در تنگنا قرار می گیرد. در این شرایط عملاً سود کاهش پیدا می‌کند. تمامی مطالعات با هدف سود دهی بر اساس مشخصه‌ی زمان انجام می‌شود و اگر زمان تغییر کند همه‌ی معاملات اقتصادی ما تغییر می کند. با نگاهی به آمار موجود در بازار سرمایه می‌توان به خوبی شواهد تأثیر توقف فعالیت بر عملکرد مالی شرکت‌ها را دید.

منافع ملی بالاتر از کسب سود

یکی از مسائل مهمی که در بررسی عملکرد شرکت‌های فولادی به آن توجه می‌شود، اهمیت مسئولیت‌های اجتماعی و محافظت از محیط زیست به‌خصوص در مناطق خشک و کویری ایران است. بحث ناترازی در تأمین آب صنایع یکی از عواملی است که سبب شده تا در سال‌های گذشته نسبت به برداشت این نعمت خدادادی از منابع شرب و کشاورزی بازنگری صحیحی صورت پذیرد.
در همین رابطه فولاد غدیر ایرانیان در کنار بسیاری دیگر از شرکت‌های نام آشنای صنعت فولاد، با استفاده از آب فراهم شده توسط خط لوله‌ی انتقال آب از خلیج فارس، دین خود را به طبیعت و آب شرب شهروندان ادا کرده‌و امروز به جای حفر چاه و استفاده از آب شرب یا منابع زیرزمینی استان یزد، آب خلیج فارس را با بهای بسیار بالا، تهیه می‌کنند تا کشاورزان و شهروندان هم‌جوارشان برای تأمین آب آشامیدنی و کشاورزی دچار کمبود نباشند.

صادقیان مدیرعامل فغدیر با توجه به موقعیت مکانی شرکت، به خبرنگار دنیای اقتصاد گفت: آبی که به مجتمع آهن و فولاد غدیر ایرانیان می‌رسید، آب کوهرنگ بود. شرکت تا پیش از دسترسی به آب خلیج فارس در هر ثانیه حدود ۴۰ لیتر از این دارایی ارزشمند را به واحد احیای مستقیم می‌فرستاد و عملاً باعث می‌شد تا آب کمتری در اختیار شهروندان قرار بگیرد. اما امروز ما آبی را مصرف می‌کنیم که خط لوله‌ی انتقال آب از خلیج فارس برایمانفراهم می‌کند و سعی می‌کنیم تا از این طریق در حفظ محیط زیست و منابع آب شیرین کشور کوشا باشیم.

او در پایان ضمن تشکر و قدردانی از زحمات اسدالله فرشاد مدیرعامل سابق شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان، تلاش‌های او در جهت تشکیل این حلقه‌ی مهم از زنجیره‌ی سرمایه‌گذاری‌های بازوی فولادی سرمایه‌گذاری غدیر را مورد توجه قرار داد و افزود: ایشان در سال‌های شکل‌گیری و توسعه‌ی شرکت نقش مهمی در تداوم حیات کار و توسعه در محدوده‌ی فعالیت فولاد غدیر ایرانیان بازی کرده اند. خود من نیز افتخار یادگیری و آموختن از مهندس فرشاد را داشتم.

باید توجه داشته باشیم که بخش مهمی از عمر «فغدیر» در دوره سخت تحریم‌ها گذشته و اگر تلاش‌های مدیرانی نظیر اسدالله فرشاد نبود چه بسا ما هم‌اکنون شرکتی به این وسعت و قابلیت نداشتیم. شرکت در مقاطعی برای کسب مشاوره از مشاوران غربی نیز کمک می گرفتیم، اما شرایط تحریمی به گونه‌ای رقم خورد که ارتباط کارشناسان مجرب با کشور سخت شد. امروز هم تمرکز را بر استفاده از متخصصان و کارشناسان داخلی گذاشته‌ایم که در این شرایط سخت کشور را ترک نکرده‌اند از بهترین دانشگاه‌ها مدارک معتبری گرفته‌اند و مانده‌اند تا در کنار هم ایران را بسازیم و شرایط را تغییر دهیم.