ایران با معارضان سوری از مذاکرات آستانه تماس مستقیم داشت

به گزارش گروه سیاسی ایران آنلاین، سید عباس عراقچی در پاسخ به این سؤال که «سقوط سریع نظام بشار اسد به عنوان یکی از مهم‌ترین متحدان منطقه‌ای ایران چگونه اتفاق افتاد؟» گفت: برخلاف فضای رسانه من شخصاً تحولات سوریه را غیرمترقبه ندیدم. تحولاتی که در نگاه ظاهری خیلی سریع و غافلگیرانه حادث شد، دارای زمینه‌های واقعی بود که تاریخچه طولانی حداقل ۱۲-۱۰ ساله داشت.
وی با بیان اینکه طی ۱۴ ماه اخیر هم حملات مستمر رژیم صهیونیستی به زیرساخت‌های دفاعی سوریه با هدف تضعیف دولت سوریه صورت گرفت، ادامه داد: تعدد بازیگران خارجی با اهداف همپوشان و گاه متضاد ـ که نقطه مشترک آنها براندازی نظام حاکم بود ـ نهایتاً منجر به اتفاقات سریعی شد که شاهد
آن بودیم.
وزیر امور خارجه کشورمان در تشریح فعالیت‌های بازیگران خارجی همپوشان در زمینه پایان حکومت بشار اسد، ادامه داد: ما از مدت‌ها قبل با بررسی تحرکات منطقه‌ای اسرائیل، خاصه پس از هفتم اکتبر به این ارزیابی رسیده بودیم که شرایط برای دولت سوریه سخت و ادامه حکمرانی با چالش اساسی روبه رو خواهد شد. لذا این نظرات را به صراحت در سپتامبر امسال به رئیس دولت سوریه منعکس نمودیم.
عراقچی با بیان اینکه مسأله اینجا بود که برنامه‌ریزی در بیرون منطقه انجام شده بود، تصریح کرد: اطلاعات ما در خصوص تحرک‌ها و تماس‌های بسیاری که در پایتخت‌های کشورهای همسایه برای جلب نظر و همراهی همسایگان سوریه انجام شد، مستند و متعدد بود. سیاستِ تهدید و اغوای امریکا برای کشاندن پای کشورهای منطقه به یک درگیری بزرگ برای نجات اسرائیل در این مدت امر قابل کتمانی حتی برای اصحاب رسانه نیست.
وی با اشاره به اینکه انتظار می‌رفت مقامات تصمیم‌گیر در دولت سوریه از مدت‌ها قبل نسبت به ابتکارها و پیشنهادهای دیپلماتیک برای مشارکت‌دادن معارضه در قدرت انعطاف نشان بدهند که چنین نشد، گفت: جمهوری اسلامی ایران از زمانی که روند آستانه آغاز شد، همواره در کنار مذاکرات سه‌جانبه با ترکیه و روسیه، تماس‌های مستقیم با هیأت معارضان سوری داشت و ساعت‌ها گفت‌و‌گو و تبادل نظر با آنان انجام داده است. هر نوبت نیز پیشنهادهای طرف معارضه را همراه با مشورت‌های خود در حاشیه انتقال مسائل روند آستانه با عالی‌ترین سطوح در دمشق مطرح کردیم.

تمامیت ارضی کشورهای منطقه، خط قرمز ایران
وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به این سؤال روزنامه «النهار» که «چرا تهران از رژیم سوریه برای دفع تحریرالشام حمایت نکرد؟» گفت: حمایت ما از سوریه حمایت از یک کشور بنا به درخواست رسمی دولت مستقر و برای جلوگیری از سیطره تروریسم و افراطی‌گری خشن و هولناک داعش بود. این ورود هم برای حفظ یک کشور مهم منطقه در برابر جنایت و کشتار و نهایتاً افتادن در ورطه بی‌دولتی و تبدیل‌شدن به یک هرج و مرج بود و هم برای حفظ امنیت و ثبات منطقه که ما همیشه آن را به امنیت ملی خودمان متصل و وابسته می‌دانیم.
عراقچی در تشریح رویکرد راهبردی ایران نسبت به حفظ تمامیت ارضی کشورها و جلوگیری از وقوع بی‌دولتی در کشورهای منطقه، به تجربه کودتای ترکیه اشاره کرد و افزود: خط قرمز ایران همان‌طور که قبل از سفر آخرم به سوریه در فرودگاه تهران گفتم، همانا حفظ مرزهای سیاسی و حاکمیت ملی کشورهای منطقه است. ما این سیاست را در شرایط سختی که دیگر همسایه ما ترکیه با آن در 15 ژوئیه 2016 روبه‌رو شد، نشان دادیم.

اقدامات ایران هنگام کودتا علیه اردوغان
وی در بیان اقدامات ایران در مواجهه با کودتا علیه دولت اردوغان در سال 1395 تصریح کرد: ایران اولین کشوری بود که برابر کودتایی که می‌توانست حاکمیت ملی ترکیه را در معرض تهدید قرار دهد، ایستاد. من آن زمان معاون وزیر خارجه بودم و در اتاق بحرانی که تشکیل شد شاهد تماس‌های تلفنی پیوسته و طولانی مقامات ایرانی و هماهنگی‌های متعدد نظامیان ما با همتایان ترک بودم.
عراقچی با اشاره به اینکه همچنانکه سیاست صیانت از حاکمیت ملی ترکیه و مرزهای آن برای ما اولویت است، نسبت به سوریه و تمام کشورهای همسایه و منطقه نیز این دیدگاه را داریم، ادامه داد: طبیعی است که ما همچنین وظیفه نداریم به جای ارتش کشور دیگری بجنگیم اما در برابر تهدیدات امنیت ملی همسایگان خود از ناحیه قوای بیگانه، جریان‌های تروریستی و تجزیه‌طلب پس از دریافت درخواست آنها، همراهی نشان خواهیم داد.
وزیر امور خارجه تأکید کرد: ما برعکس امریکا که بدون هیچ مجوز یا مبنای قانونی بخش مهمی از سوریه را در اشغال خود گرفته است، هیچ‌گاه بدون درخواست و مجوز دولت سوریه به آنجا نرفتیم. البته باید اذعان کنم در برابر فضاسازی رسانه‌ای در تبیین سیاست منطقه‌ای ایران جفا صورت گرفته است و این هم ناشی از کم‌کاری ما و هم موج تخریب لابی رسانه‌های جهانی بوده است که با انقلاب ایران آغاز شد.

جزئیات آخرین دیدار با بشار اسد
عراقچی در پاسخ به این سؤال خبرنگار لبنانی که «در آخرین دیدار شما و رئیس‌جمهوری سوریه در دمشق چه اتفاقی افتاد و به رئیس‌جمهوری سوریه توصیه کردید که مقاومت نکند؟» اظهارکرد: نزاکت‌های دیپلماتیک اجازه نمی‌دهد دولتی به دولت دیگری توصیه کند، اما سطح مشورت‌های ما و سوریه در طول سال‌ها همکاری به سطح بلندی ارتقا یافته بود، لذا ما در تمام مشورت‌ها صادقانه و مشفقانه اما به صراحت سخن می‌گفتیم.
وی ادامه داد: در آن دیدار آخر هم گفت‌و‌گوی من دو بخش عمومی و خصوصی داشت. در هر دو بخش بسیار روشن و دقیق با ایشان گفت‌و‌گو کردم، شرایط را بازگفتم و تأکید و توجه دادم که برای ایران تمامیت‌ارضی سوریه، سعادت ملت آن و استحکام نهادِ دولت، یک مجموعه اصول در تنظیم مناسبات دوجانبه است و ما قویاً از این سه اصل حمایت و پشتیبانی خواهیم نمود. ما همواره در تمام مشورت‌ها از سال 2011 ضرورت آغاز گفت‌و‌گوهای سیاسی با آن گروه از معارضه که انتساب تروریستی نداشتند، را به دولت سوریه پیشنهاد می‌نمودیم.

ایران یک شریک مطمئن برای همسایگان
وزیر امور خارجه در ادامه این گفت‌و‌گو، در پاسخ به اینکه «تهران تأثیر این تحول را بر نقش خود در منطقه چگونه می‌بیند؟» تصریح کرد: ژئوپلیتیک و عمق راهبردی هر کشور برخاسته از موقعیت جغرافیایی آن در سه شاخه طبیعی، انسانی و سیاسی است. بنابراین تا زمانی که مرزها تغییر پیدا نکند، جمعیت انسانی جابه‌جا نشود و مختصات سیاسی دگرگون نگردد، ما انتظار تحولی در موقعیت خود را نداریم.
عراقچی تأکید کرد: ایران یک شریک منطقه‌ای مطمئن برای همسایگانش بوده که هیچ‌گاه چشمداشتی به خاک آنان نداشته است. همچنین از مزیت طبیعی خود برای تسهیل تبادلات تجاری آنها دریغ نمی‌کند. از همه مهم‌تر با چندین دهه مقاومت برابر اهداف رژیم صهیونیستی، تعهد خود را به اصلی‌ترین آرمان جهان اسلام و مهم‌ترین خطر برای امنیت و ثبات منطقه غرب آسیا نشان داده است.
 
پیش‌نیازهای حضور دیپلماتیک در سوریه
وزیر امور خارجه درباره راه‌ها یا امکان گفت‌و‌گو با حکومت فعلی صاحب قدرت در سوریه نیز گفت: کانال رسمی و مجاری دیپلماتیک ترجیح ماست و البته این منوط به آن است که هماهنگی و تضمین لازم مطابق کنوانسیون وین برای حضور هیأت بخش فنی وزارت امور خارجه، همراه با دیپلمات‌های معرفی شده صورت پذیرد. تعیین خسارت‌های وارده و گزارش آن به مقامات سوری، آماده‌سازی سفارت در دمشق و سرکنسولگری‌ در حلب برای ارائه خدمات از سوی بخش فنی هیأت انجام خواهد شد و همزمان گفت‌و‌گوها و ارزیابی‌های سیاسی از سوی دیپلمات‌ها با مقامات مسئول و آگاهان مطابق وظایف معمول کاری آنها شروع خواهد شد.
وی درباره انتظار ایران از دولت آینده در سوریه اظهار کرد: مانند هر کشوری؛ حاکمیتی منطبق بر آرای مردم خود و دربرگیرنده همه افراد و اقشار صالح که بتواند جامعه سوریه را نمایندگی کند، مسیر گفت‌و‌گوی ملی را هموار سازد و مسیر ساخت یک سوریه متحد و مجتمع در مرزهای سیاسی خود را فراهم آورد.
 
تقسیط دیون سوریه به کشورها
عراقچی درباره راه برون‌رفت سوریه از بحران فعلی و بازگشت صلح و ثبات، گفت: اول؛ در سطح داخلی آغاز گفت‌و‌گوی ملی سوری ـ سوری به‌طوری‌که همه اقشار متنوع و مختلف از آحاد مردم سوریه احساس مشارکت داشته باشند، همراه با این گفت‌و‌گوها، کمک به بازگشت آوارگان باید مورد توجه قرار گیرد. دوم در سطح بین‌المللی؛ یک کنفرانس با حضور همه کشورهای کمک‌کننده برای بازسازی سوریه و پرداخت بدهی‌های آن برقرار گردد تا همه کشورهایی که مترصد دریافت طلب خود از این کشور هستند نیز در کمک به آینده این کشور سهم گیرند.
وزیر امور خارجه کشور ادامه داد: در این کنفرانس دیون تعیین و تقسیط شده و کمک‌ها نیز تعیین و تعهد شوند. این بسیار مهم است که همزمان با پیشرفت در ثبات سیاسی داخلی، تثبیت اقتصاد سوریه هم موردتوجه ویژه و فوری واقع گردد. گام دیگری که لازم است برای نتیجه‌بخشی این دو اقدام برداشته شود، فعال شدن سازمان ملل و شورای امنیت برای ایجاد الزام جهت آزادسازی سرزمین‌های سوریه و بازگرداندن آن به مردم این کشور است. یکپارچگی سوریه باید محترم دانسته شود.
 
تبیین نگاه ایران به ترکیه
وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به این سؤال خبرنگار «النهار» که «آیت‌الله علی خامنه‌ای، کشور دیگری را در تغییر نظام اسد متهم کردند، آیا منظور ایشان ترکیه بود و آیا تماس‌هایی بین تهران و آنکارا درمورد آینده سوریه وجود دارد؟» گفت: رایزنی‌های دو کشور همسایه ایران و ترکیه درباره مسائل منطقه‌ای در طول تاریخِ بلند روابط همواره برقرار بوده است. سفر من از دمشق به آنکارا هم نشان از یک رویکرد روشن داشت که سطح بالایی از همکاری و مشورت‌های پیوسته حتی در زمان تنوع دیدگاه و اختلاف سلایق برقرار است.
وی با بیان اینکه ما نگرانی‌های خود را در دیدارهای متعدد درباره تأثیر تحولات سوریه با همتایان ترک خود به اشتراک گذاشته‌ایم و معتقدیم که هیچ کشوری در محیط همسایگی بی‌نیاز از دیگری نیست، ادامه داد: درخصوص بیان مقام معظم رهبری، توجه شما را به اصل سخنان ایشان معطوف می‌دارم که تأکید داشتند «آنچه در سوریه در حال وقوع است، یک برنامه امریکایی ـ اسرائیلی است که کشور دیگری هم نقش آشکاری دارد.» نکته‌ای که ایشان به دنبال این جمله مورد تصریح عینی قرار دادند، این عبارت مهم بود که «عامل اصلی توطئه‌گر و نقشه‌کش اصلی و اتاق فرمان اصلی در امریکا و رژیم صهیونیستی است.» به نظرم با توجه به این عبارات، استناد شما باید به کل جمله باشد تا معنای آن مشخص گردد در غیر این‌صورت در دریافت نگاه راهبردی ایران گرفتار سطحی‌نگری و قضاوت نادرست خواهیم شد.
 
ضرورت سامان دادن به مناسبات پایدار منطقه
وزیر امور خارجه کشورمان درباره روابط ایران با کشورهای خلیج فارس، با اشاره به اینکه تأثیر تحولات منطقه‌ای بر تنظیم مناسبات بین کشورهای منطقه امری آشکار است، خاصه آنکه همه کشورهای منطقه تجارب تلخی از تحولات ناشی از دخالت‌های قدرت‌های فرامنطقه‌ای داشته‌اند، گفت: امنیت و سرنوشت جمعی ملت‌های منطقه ایجاب می‌کند که دولت‌ها در سامان دادن به سطح مناسبات پایدار گام‌های اساسی بردارند.
عراقچی همچنین درباره آینده روابط ایران و امریکا نیز اظهار کرد: رهبری امریکا در دوره چهل و پنجم ریاست جمهوری آن کشور را من استمرار رانندگی در همان جاده سیستم سنتی سیاست‌ورزی امریکا می‌بینم، اما برای این دوره پیش‌رو برخی کلمات و تصمیمات مطرح می‌شوند که باید در ارزیابی برای پیش‌بینی به آنها توجه نشان داد. مثلاً؛ وقتی یک ناظر می‌شنود که قرار است یک کارآمدی در اجرای برنامه‌های دولتی مدنظر واقع گردد، از خود می‌پرسد: الزام کارآمدی چیست؟ آیا قرار است سود و زیان در اجرای برنامه‌ها موردتوجه واقع شود؟
وی گفت: اگر واقعاً چنین باشد؛ یعنی ضرر امریکا از تقابل با ایران محاسبه شود و منفعت تصحیح سیاست مورد دقت قرار گیرد، مثل آن است که راننده ماشین روابط دوجانبه در اندیشه تغییر جاده و انتخابی مسیری تازه است. مسیری که حتی اگر دورتر از آن جاده کوهستانی پُرشیب و سراشیبی باشد، امکان سرعت بخشیدن به روندها را می‌دهد و مسافران خسته و پُراضطراب را در آرامش به مقصد می‌رساند. با این همه به نظرم باید با خویشتنداری و دقت منتظر اقدام عملی ماند و به انتظار پاسخ این پرسش نشست که آیا دوره چهل و هفتم ریاست جمهوری امریکا یک عصر متمایز در تاریخ این کشور را رقم خواهد زد؟
عراقچی در پاسخ به اینکه اگر پیامی برای منطقه داشته باشید، محتوای آن چیست؟ اظهار کرد: ما فارغ از آنکه در تهران و قاهره، بیروت و ریاض، آنکارا و ابوظبی، دوحه و بغداد باشیم، باید بدانیم یک مجموعه متنوع تاریخی با زبان‌های متنوع فارسی، عربی، ترکی، کردی، قبطی، آرامی هستیم که باید با هم گفت‌و‌گو کنیم. زبان این گفت‌و‌گو دیگر مهم نیست بلکه «مبانی این گفت‌و‌گو» را باید پیدا کنیم. اما در جهان، مردم ما در هر یک از کشورهای منطقه صلح و همکاری می‌خواهند و امیدوارند کشورهای بزرگ این پیام را درک کنند و در برابر گذشته خود مسئولانه عمل کنند.