شیون فومنی فرصت چندانی برای ارائه آثارش نداشت

 شیون فومنی یکی از مفاخر و مشاهیر فرهنگی و چهره نامدار شعر ادبیات گیلکی است و بر اساس آثاری که از خود به یادگار گذاشت به عنوان شاعر دوزبانه(گیلکی و فارسی) در شعر و ادبیات معاصر مطرح است. طبق بررسی منتقدان و اهل ادب شیون فومنی در حوزه شعر گیلکی از قله‌های شعر این حوزه است و از شاعرهای محبوب و مردمی شمال کشور به شمار می‌رود. اشعار گیلکی شیون به عنوان شعر مخاطب‌دار زبان‌زد است و گنجینه‌ای از ذخایر ادبی گیلان محسوب می‌شود.

از دیگرسو، شیون فومنی در شعر فارسی از شاعران صاحب سبک و صاحب نام است. آثاری که از او در حوزه شعر فارسی به یادگار مانده نشان می‌دهد که در حوزه غزل معاصر یکی از چهره‌های موفق و اثرگذار است. او همچنین در قالب‌های دیگر شعر فارسی از جمله کلاسیک، سپید و آزاد آثاری ارزشمند به یادگار گذاشته است.

روی دیگر چهره شیون در کنار شعر گیلکی و فارسی، ترانه‌سرایی او است ترانه‌های او از دهه ۵۰ تا به اکنون به یادگار مانده است. او روی ملودی آهنگسازان کلام می‌گذاشت.

شیون متولد سوم دی‌ماه ۱۳۲۵ در فومن بود. او معلم بود و در حوزه تعلیم و تربیت فعالیت می‌کرد و بعد از یک دوره بیماری مزمن کلیوی در ۲۳ شهریور ۱۳۷۷ در تهران چشم از جهان فرو بست. حامد فومنی فرزند شیون فومنی متولی آثار او است.

هر آنچه از شخصیت شاعر به یادگار می‌ماند آثار شاعر است

بعد از وفات شیون فومنی چه اقداماتی برای زنده نگه‌داشتن یاد و خاطر او انجام دادید؟

از زمان حیات و بعد از رفتن او احساس تکلیف کردم تا نسبت به گردآوری، تدوین و پژوهش درباره آثار او همت بیشتری داشته باشم، زیرا شیون خودش فرصت کمتری برای ارائه آثارش داشت و شاید به عنوان شاعری که تا این اندازه در شمال کشور محبوب است کمترین مصاحبه مطبوعاتی از او داشته باشیم. او به دنبال تولید و تهیه و خلق آثار بود و به همین دلیل فرصت کمتری در فضای اجتماعی برای ارائه نقطه نظرهای خودش در شعر پیدا کرد. هر آنچه از شخصیت شاعر به یادگار می‌ماند اصل، ابتدا، انتها و اساس کار، آثار شاعر است که می‌تواند به جامعه و در گذر تاریخ نشان دهد که حاوی چه اندیشه‌ها و پیام‌هایی در زمانه و دوره‌ایست که خالق اثر در آن زیسته.

به همین دلیل در سال ۱۳۹۵ بنیاد فرهنگی شیون فومنی را به ثبت رساندم، در راستای نشر آثار، حفظ و اشاعه آنها و تدوین دیدگاه‌های ادبی شیون فعالیت می‌کند.

بنیاد فرهنگی شیون فومنی فیلم مستندی درباره این شاعر ساخته است. فیلم مستند پرتره شیون فومنی با عنوان «دره پروانه‌ها»، در بنیاد شیون فومنی ساخته شده است و کارگردان این فیلم مستند کاوه بهرامی مقدم است. فیلم ساخته و در ماه‌های گذشته در خانه هنرمندان اکران شد. این مستند منتخب سینمای حقیقت شده بود و در جشنواره رشد شرکت کرد. فیلم مستند «دره پروانه»، از سوی هیات داوران انجمن دانش آموختگان مرکز آموزش فیلمسازی باغ فردوس، به عنوان فیلم برگزیده جشنواره سینما حقیقت برگزیده شد.

پژوهش این فیلم بر عهده من بوده و در آن به زوایای مختلف شخصیت فردی، اجتماعی و ادبی شیون پرداخته شده و در این فیلم مستند نشان داده شده است که شیون شاعری است که نگاه بشری و فراتر از بوم و بر به انسان دارد. البته شیون، همچنان جای کار را دارد.

من در صحبت‌هایم واژه پدر را برای او به کار نمی‌برم، زیرا وقتی شخصیت‌های فرهنگی وارد تاریخ ادبیات می‌شوند فارغ از مالکیت‌پذیری خانواده اند و من به عنوان فعال فرهنگی با آثار او قدم بر می‌دارم و سعی می‌کنم فارغ از تعصب‌های خانوادگی به او پرداخته شود.

در تلاشم که همه آثار شیون را منتشر کنم

آیا شیون فومنی آثاری دارد که هنوز منتشر نشده باشد؟

تا کنون چندین اثر از شیون فومنی منتشرشده است. او آثار متنوعی از خود به یادگار گذاشته و به همین دلیل بنیاد فرهنگی شیون فومنی تاسیس شده است تا با توجه به تنوعی که آثار فومنی دارند بتوان آن‌ها را منتشر کرد. تا کنون کتاب‌های مختلف و آلبوم‌های صوتی شیون منتشر شده است.

شیون در زمان حیات اشعارش را دکلمه می‌کرد. آلبوم‌های گیلکی شیون فومنی که اشعار گیلکی خود را در آن‌ها دکلمه می‌کرد با عنوان «گیله اوخان» به معنی «پژواک گیلان» منتشر شده است، در زمین حیات او ۶ کاست دکلمه شد.

هفتمین شماره «گیله اوخان» را بعد از رفتنش دکلمه کردم، از آنجایی که خودش ترانه سرا بود آلبومی را با ناصر مسعودی خواننده شهیر گیلانی به نام «هلاچین» به معنی «تاب بازی»، دکلمه من، آهنگ‌سازی مسعود لاهیجی و تنظیم رضا فدایی ارائه کردیم. آلبوم «عشق آمد و آفتابی ام کرد» آلبومی است که در آن ۱۶ غزل فارسی شیون با دکلمه او به یادگار مانده است.

کتاب‌های «پیش پای برگ»، «یک آسمان پرواز»، «کوچه باغ حرف» اشعار فارسی شیون است که در گذشته چاپ شده است و در ادامه نشر آثار، دیگر کتاب های شعر فارسی شیون با عناوین: «از تو برای تو» و «رودخانه در بهار» را گردآوری و منتشر کرده ام و همچنان هم آثار متنوعی در شعر گیلکی و ترانه دارد که یکی پس از دیگری به آن‌ها می‌پردازم.

تا کنون بخش‌هایی از آثار شیون منتشر شده و در تلاشم که همه آثار او را منتشر کنم.

دیدگاه شیون جهان شمول بود

همزیستی با شیون چگونه تجربه‌ای بود؟

شیون در شناسنامه، میراحمد فخری‌نژاد نام دارد. او با تخلص شعری شیون، به شیون فومنی معروف است. شیون یک معلم بود و در همزیستی با شیون با معلمِ شاعر و شاعرِ معلم روبه‌رو بودم. این دو با هم فرق دارند. نگاهی که به جهان داشت نگاهی بود که سیر آفاقی و سیر انفسی داشت. نگاه معلمانه‌اش نسبت به فرزندان خود و فرزندانی که در مدارس و نیز در جامعه که در نزدش تلمذ می‌کردند همواره از ویژگی‌های شیون بود و به طور کلی، دیدگاه شیون، دیدگاه جهان شمول بود.

او به عنوان شاعر بومی‌گرا به مسائل به شکل جهان‌شمول نگاه می‌کرد. افق دید شیون گسترده بود و برای همین به شعر فارسی پرداخت تا بتواند مخاطبان بیشتری داشته باشد و بتواند پیام‌های انسانی و ارزش‌های فرهنگی خود را در شعر فارسی به دیگر اقوام منعکس کند به همین دلیل شیون اعتقاد داشت که با حفظ ارزش‌ها و سنت‌های بومی و محلی خودش ارزش‌گذار فرهنگ ملی باشد.

شیون فومنی صاحب مقام و مرتبه بزرگی در شعر گیلکی شد و به فرهنگ ملی و زبان فارسی پرداخت، زیرا اعتقاد داشت انسان امروز باید با همه انسان‌ها در ارتباط باشد و بتواند پیام خود را منتقل کند. از این منظر، شیون در کنار جدیت، انسانی مهربان، سرشار از محبت و عاطفه، مردم‌دار و مردم‌گرا در حوزه های زندگی فردی و اجتماعی بود.

شعر شیون، شعر مخاطب‌دار است و با همه آحاد جامعه رابطه برقرار کرده است و اشعار شیون، در قلوب و اذهان مردم جای دارد و به قول مولانا: در سینه‌های مردم عارف مزار ماست، شعر شیون نیز، در سینه‌های دوستدارانش، زنده و در حیات است.