«ایران» تحرکات بغداد در رابطه بین ایران و امریکا و مدیریت تحولات جدید خاورمیانه را بررسی می‌کند
عراق میانجیگر
مواضعی که مقام‌های عراق در هفته‌های اخیر مبنی بر تغییر در روند فعالیت گروه‌های شبه‌نظامی این کشور و همچنین گام برداشتن در یک روند دیپلماتیک برای کاستن از بحران میان ایران و امریکا مطرح کرده‌اند، از نقشی پرده برمی‌دارد که با ابتنا بر شرایط ویژه خاورمیانه از سقوط «بشاراسد» در سوریه گرفته تا پایان جنگ غزه و آغاز به کار دولت دوم «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری امریکا درحال اجراست.
به گزارش گروه سیاسی ایران آنلاین، وجه پررنگ این نقش‌آفرینی معطوف تلاشی می‌شود که بویژه در زمینه تبادل پیام میان ایران و امریکا به جریان افتاده است. چندی پیش بود که «فؤاد حسین»، وزیر خارجه عراق در جریان سفر اخیر خود به انگلیس، درگفت‌و‌گو با رویترز با اشاره به «سابقه عراق در میانجیگری قبلی بین عربستان سعودی و ایران که راه را برای عادی‌سازی روابط آنها در سال 2023 باز کرد»، بر آمادگی بغداد برای پیمودن یک مسیر دیپلماتیک مستقل با هدف کمک به کاهش تنش‌ها بین واشنگتن و تهران تأکید کرد.
این تأکید در روند تلاش دیپلماتیک برای حل بحرانی است که اثرات آن به خصوص در 2 دهه گذشته بر بغداد نیز اثرگذار بوده است. به عبارت دیگر انگیزه‌های دولت عراق برای ورود به این عرصه تحت تأثیر روندهای داخلی، تحولات منطقه و رابطه با قدرت‌های جهانی از جمله ایالات متحده امریکا قابل بررسی است. رهبران عراق بر این باورند که بهبود روابط بین ایران و امریکا می‌تواند به اهداف توسعه‌ای و ثبات سیاسی درعراق کمک کند. همین امر سبب شده تا نخست‌وزیران عراقی بخصوص در یک دهه اخیر در مقاطع مختلف نقش میانجی بین ایران و امریکا را برای دولت خود تعریف کنند؛ روندی که در دولت «محمد شیاع السودانی» به طور ویژه در پیش گرفته شده است و اکنون بغداد در فضای سیاسی منطقه، متأثر از روی کار آمدن دولت دوم ترامپ، سقوط دولت بشار اسد در سوریه و آینده پر تنش شامات و توافق آتش‌بس بین حماس و رژیم اسرائیل سعی دارد تا هدف گذاری موفقی در تنظیم روابط ایران و امریکا داشته باشد.
در این بین، نقطه امید «السودانی» به پیشبرد موفقیت‌آمیز این راهبرد، اشتراک نظر ایران و امریکا بر «ضرورت ثبات سیاسی و امنیتی در عراق» است. به دیگر سخن اگرچه موضوع پرونده هسته‌ای بیش از 2 دهه اصلی‌ترین عرصه تقابل و تنش بین ایران و امریکا بوده است، اما عراق ظرفیت میانجیگری خود را در حل و فصل موضوعات منطقه‌ای می‌بیند تا از پس آن امنیت و ثبات داخلی خود را تقویت کند.
آتش‌بس در غزه و سرنوشت گروه‌های مقاومت عراق
تقریباً یک هفته قبل از مصاحبه وزیر خارجه عراق با رویترز، رسانه‌های منطقه همزمان با سفر نخست‌وزیر عراق به تهران با برجسته کردن «درمیان گذاشتن دیدگاه ترامپ درباره آینده گروه‌های مقاومت در عراق با ایران»، به این موضوع اشاره کردند که ترامپ درصدد این است که با حذف گروه‌های مقاومت از روند سیاسی و امنیتی عراق، امنیت اسرائیل را تضمین کند. این مباحث در شرایطی مطرح شد که گروه‌های مقاومت عراق از زمان آغاز جنگ غزه پشتیبانی حداکثری عملیاتی و نظامی از حماس و حزب‌الله داشتند و عملیات‌های مشترکی را در این چهارچوب صورت دادند.
با این حال اگرچه به نظر می‌رسد تحت تأثیر آتش‌بس غزه اقدامات این گروه‌ها علیه اسرائیل فروکش خواهد کرد و دولت «السودانی» با دست بالا پیرامون سرنوشت این گروه‌ها با ایران مذاکره خواهد کرد اما واقعیت این است که آینده گروه‌های مقاومت سخت‌ترین عرصه میانجیگری عراق بین تهران و واشنگتن خواهد بود. هرچند که دولت عراق نیز ماهیتاً علاقه‌مند است که گروه‌های مقاومت را به طور کامل ذیل دولت قرار دهد.
سوریه پسا اسد عرصه جدید رقابت یا همکاری ایران و امریکا
بیش از 600 کیلومتر مرز مشترک عراق با سوریه سبب شده تا دولتمردان بغداد این موضوع را مدنظر داشته باشند که ثبات در سوریه امری ضروری برای حفظ امنیت در عراق است؛ واقعیتی که پشتوانه تاریخی آن تحولات سال 2014 سوریه و شکل‌گیری داعش در منطقه شامات است.
اگرچه بغداد وجود دولت «اسد» را در همسویی با ایران و محور مقاومت همراستا با منافع خود ارزیابی می‌کرد اما کنشگری مقامات عراقی بعد از سقوط دولت دمشق و اعزام هیأت سیاسی امنیتی به مدیریت «حمید الشطری» رئیس جدید دستگاه اطلاعات عراق به دمشق به منظور دیدار با «ابو‌محمد الجولانی» نشان داد امنیت، کماکان ملاحظه اصلی عراق در تعریف روابط با سوریه است. از این رو میانجیگری بین ایران و امریکا در پرتو تحولات جاری در سوریه نیزحول همین مفهوم قابل درک است. مقامات بغداد با بهره‌گیری از تجربه موفق جنگ ایران و امریکا علیه داعش در عراق امیدوارند که با ایجاد پیوند بین منافع تهران، واشنگتن و بغداد بر سر این موضوع، زمینه‌ساز همکاری طرفین شوند.
حائلی برای فشار حداکثری
به نظر می‌رسد راهبرد فشار حداکثری شبیه به آنچه در دولت اول ترامپ علیه ایران اعمال شد، در دولت دوم او نیز تداوم یابد. چه اینکه بلومبرگ اخیراً در گزارشی با بررسی دستور کار تیم سیاست خارجی ترامپ که از منابع آگاه به دست آورده بود، به این نتیجه رسیده است که «توافق عمومی میان مشاوران کلیدی ترامپ وجود دارد که به یک استراتژی فشار حداکثری کامل علیه تهران بازگردند». این امر به منزله تشدید تنش‌ها بین ایران و امریکا است و در این بین بغداد درصدد خواهد بود تا با تعدیل این روند از کشیده شدن دامنه اختلافات ایران و امریکا به عراق جلوگیری کند. آنچه مسلم است دولت عراق در پی این است که با موازنه روابط بین ایران و امریکا از ظرفیت‌های دو کشور در منطقه و سطح بین‌الملل بهره‌مند شود.
رضا عدالتی‌پور
روزنامه نگار
انتهای پیام/