میبد یزد، نقطه اتصال شمال و جنوب کشور

به گزارش گروه استان‌های ایران آنلاین، نام میبد از واژه‌های پارسی میانه و برگرفته از نام یکی از سپهبدان ساسانی (مهبد) است که در توسعه و تحکیم بنیادهای شهری در آن دوران سهم و نقشی موثر داشته و بنابراین شهر را مربوط به دوره ساسانیان (قباد و انوشیروان) دانسته‌اند.

اهمیت تاریخی شهرستان میبد و دوران آبادانی آن بیشتر مربوط به عهد آل مظفر است که در قرن هشتم از میان شهر برخاسته و یزد و کرمان و فارس و اصفهان را به تصرف درآورده و تشکیل حکومت داده اند و در ادوار گذشته، بزرگانی چون ابوالفضل رشیدالدین میبدی (مترجم و مفسر قرآن کریم ) ، خطیرالملک میبدی (وزیر آل سلجوق )، قاضی میرحسین میبدی (حکیم و شاعر و قاضی القضات ) و دوره اخیر، مرحوم آیت ا…العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری (بنیانگذارحوزه علمیه قم ) از این شهر برخاستند .

دیدنی‌ها و جاذبه های میبد شامل بافت تاریخی، کهن دژ نارین قلعه، شاهراه باستانی ری، کرمان ، کاروانسرا، چاپارخانه، یخچال خشتی، برج کبوترخانه، خانه سالار ، کارگاه‌های سفالگری ( دستی و ماشینی)، موزه زیلو، مسجد جامع، مسجد جامع فیروزآباد، مسجد جامع بفروئیه، برج محمودآباد، قلعه بارجین، قلعه مهرجرد و آثار بسیار زیاد دیگری است.

قلعه مهرجرد که در محله مهرجرد واقع شده است نمونه قلعه هایی است که در تمامی آبادی‌های منطقه وجود داشته و تنها باقیمانده این قلعه ها در منطقه است.

این بنا دارای چهار برج در چهار گوشه و یک برج به عنوان درب ورودی در سمت جنوب است.

خندقی که در حال حاضر چیزی از آن باقی نمانده است چهار سمت بنا را محافظت می کرده است و کلیت این بنا سه طبقه با پله هایی که ارتباط عمودی را میسر ساخته است.

انواع مختلف پوشش های خشتی که در معماری ایران وجود داشته است در این بنا مشاهده می شود و علاوه بر اینکه به عنوان انبار مورد استفاده قرار می گرفته، مکان امنی برای پناه گرفتن و در دورانی از آن به عنوان مکتب استفاده شده است.

قلعه بارجین در یکی از آبادی‌های حوزه شرقی میبد و به همین نام واقع شده و این بنا توسط اربابان زرتشتی محل بنا و کاربری بنا به منظور پناه گرفتن در مواقع ناامن بوده و جنس اصلی مصالح به کاررفته در بنا از گل و خشت است.

بنای قلعه بر روی ۲ طبقه ساخته شده و دارای چهار برج ساده در چهار گوشه و یک ورودی در سمت شمال است و در بالای سردر ورودی اتاقی قرار دارد که مختص ارباب قلعه بوده است.

پلان قلعه به صورت حیاط مرکزی است که اتاق‌ها در اطراف حیاط واقع و پوشش اتاقهای طبقه اول به صورت طاق ضربی و در طبقه دوم به صورت فیل پوش است. مهمترین تزئیناتی که در بنا به کار رفته قاب بندی‌هایی است که در جبهه شرقی و غربی مشاهده می شود .

کاروانسرای شاه عباسی که گویا بر جایگاه کاروانسرای قدیمی تری ساخته شده از جمله کاروانسراهای سبک صفوی و یکی از کاملترین کاروانسراهای بین راهی به شمار می رود و به شیوه معروف چهار ایوانی و با آجر ساخته شده و به لحاظ برخورداری از فضاهای متنوع و تجهیزات ایمنی قدیم و جریان همیشگی آب و جهات بهداشتی یکی از رباط‌های کم نظیر منطقه بوده است .

ساختمان کاروانسرا شامل: ساباط (با پوشش یزدی بندی )، ایوان‌های بیرونی، هشتی ورودی، حیاط مرکزی، حوضخانه و مهتابی و چهار هشتی زیبا و فضاهای سرپوشیده شرقی و غربی و صد ایوان و اتاق و اجاق برای استفاده کاروانیان بوده است .
برج کبوترخانه در مجاور ساختمان فرمانداری میبد مربوط به زمان قاجار یه و به شماره ۱۶۹۱ ثبت آثار ملی شده است و در ادوار پیش برجهای گوناگونی برای کاربردهای گوناگون در شهرستان ساخته‌اند .

این برجها عمدتاً نقش حفاظتی و دیده بانی داشته و معمولاً به فاصله نزدیکی از دیوار شهر یا بیرونه ها در دو یا سه طبقه ساخته اند به گونه ای که محوطه وسیعی از بیرون شهر را زیر نظارت داشته باشد .

اما برج کبوترخانه که در جنوب شرقی باروی قدیم است، ظاهراً بر خلاف سایر برجهای شهر همچون برج عبدالوهاب، برج محله کنزیها و غیره برای نگهداری کبوتران و استفاده از کود آنها ساخته شده و جنبه حفاظتی نداشته است.

این برج دارای ۴۰۰۰ لانه پرنده است، برجک های بالای برج جهت جذب پرندگان بوده و حلقه گچی دور بدنه برج برای جلوگیری از نفوذ خزندگان مانند مار به داخل برج بوده است و همچنین روی پشت بام برج کاسه های بوده که در آن آب برای استفاده پرندگان می ریختند.

یخچال میبد با قدمتی که به پیش از دوره قاجار می رسد یکی از معدود یخچالهای به جای مانده در استان یزد است .

ساختمان یخچال میبد به مانند دیگر یخچالهای مناطق کویری از خشت و گل ساخته شده و ساختار معمار آن بر اساس محاسبات بسیار سنجیده اقلیم شناسی برای کارکرد های ویژه بوده است.

آب انبار حاجی علی محمد ( موزه سفال) با قدمتی نزدیک به نیم قرن از بناهای دوران متأخر است و ساختار این آب انبار مانند سایر آب انبارهای بین راهی میبد است. فضای اصلی جهت استراحت و نمازخواندن بر وری راه پله احداث گردیده و خزینه در سمت جنوب بنا واقع شده و با دو بادگیر و گنبد آجری در محدوده زمین مصلی خودنمایی می کند.

موقعیت ویژه این آب انبار در مسیر گردشگری میبد از مهمترین دلایل مرمت این آب انبارجهت احیاء و تبدیل به موزه سفال میبد است.

همچنین کهن دژ نارین قلعه میبد تاریخ احداث آن پیش از اسلام و به شماره ۱۰۸۶ ثبت آثار ملی رسیده و از بناهای عظیم خشتی باستانی در ایران است، پیشینه طولانی اش تا آنجاست که هویت اسطوره ای یافته ، تا آنجا که مولف تاریخ یزد قلعه را در زمان سلیمان نبی دانسته است.

مرکز شهرستان میبد در ۵۰ کیلومتری شهر یزد قرار دارد.