گفت‌و‌گو با رضا دبیری‌نژاد سرپرست موزه هنرهای معاصر
موزه ها باید کنشگر شوند
نمایشگاه [آثار] پیکاسو که در هفته‌های پایانی اسفند در تهران گشایش یافت به مهم‌ترین رویداد تجسمی در نوروز تبدیل شد. یکی از نمایشگاه‌های موزه‌ای که با استقبال مهمی از سوی مردم مواجه شد و دوباره شاهد صف کشیدن مخاطبان مقابل موزه هنرهای معاصر بودیم.
سعیده احسانی راد- ایران آنلاین: اهمیت این نمایشگاه باعث شد بازتاب‌های متعددی را از سوی رسانه‌ها، اهالی هنر، منتقدان و پژوهشگران شاهد باشیم. جدا از این موضوع شیوه چیدمان و استفاده از رسانه‌های مختلف و نوع نگرش پژوهشی و روایتگر نمایشگاه آن را از بقیه نمایشگاه‌های موزه‌ای متفاوت کرد و باعث شد نمایشگاه پیکاسو در میان نمایشگاه‌های موزه هنرهای معاصر به گونه دیگر به چشم بیاید. می‌توانیم بگوییم که موزه هنرهای معاصر دوباره در حال احیا شدن و پررونق شدن واستقبال عمومی است. از این رو به بهانه برگزاری نمایشگاه پیکاسو گفت‌و‌گویی با رضا دبیری‌نژاد سرپرست موزه هنرهای معاصر که سابقه تحصیلات و فعالیت‌های موزه‌ای و مدیریت موزه ملک را داشته و کتاب‌هایی در این زمینه نوشته، انجام دادیم تا از برنامه‌ها و روند ادامه فعالیت‌های جدید موزه هنرهای معاصر بیشتر بدانیم. دبیری‌نژاد در این گفت‌و‌گو به سؤالات اینطور پاسخ داد که در زیر می‌خوانید.
موزه هنرهای معاصر با توجه به اینکه از جمله موزه‌های هنری است چه اهمیتی نسبت به دیگر موزه‌های هنری دارد؟
موزه هنرهای معاصر به دلیل دارا بودن معتبر‌ترین گنجینه‌های هنر مدرن ایران و جهان جزو موزه‌های هنری مدرن است و به لحاظ نقش و کارکردی که نسبت به سایر موزه‌های هنری کشور دارد در زمره موزه مادر و ملی قرار دارد.
موزه هنرهای معاصر به دلیل ملی بودن، پشتیبان سایر موزه‌های هنری است چه موزه‌هایی که وابسته به وزارت فرهنگ هستند وچه موزه‌های دیگری که در قالب موزه‌های خصوصی و نیمه خصوصی اداره می‌شوند، موزه هنرهای معاصر به دلیل جایگاه و نقش ملی می‌تواند برای تدوین نظام‌نامه‌ها، آیین‌نامه‌ها و حوزه‌های مربوط به موزه‌داری هنر، الگو‌سازی و جریان‌سازی کند و حتی شیوه‌نامه‌های مرتبط موزه‌ها را بعد از تدوین در اختیار سایر موزه‌ها قرار دهد. از این جهت موزه هنرهای معاصر در این شبکه نقش کانونی دارد.
وضعیت موزه هنرهای معاصر را از زمانی که عهده‌دار سرپرستی شدید چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ما یکی از مهم‌ترین معماری‌های موزه‌ای کشور را در موزه هنرهای معاصر داریم، به جهت ساخت وساز، طراحی‌ها و گنجینه‌ای که برای آن گردآوری شده، این موزه در بنیان‌ها بسیارقوی و قدرتمند است و دردوره‌های گذشته به فراخور شرایط و امکاناتی که بوده، مدیران و اهالی موزه هنرهای معاصر تلاش‌شان را برای فعالیت بهتر در موزه صرف کرده‌اند. تجربه‌های خوبی در موزه هنرهای معاصر نهفته است، نمایشگاه‌ها ورویدادهای مهم و مطرحی در آن شکل گرفته است. اما با این حال این موزه فراز و فرودهای متعددی داشته که درساختارهای اداری، مالی و بعضی شرایط اجتماعی پیرامونی تحت تأثیر قرار گرفته است.
موزه‌ها با حال و هوای جامعه می‌توانند انتخاب کنند و کنشگری داشته باشند و این کنشگری با تولید رویدادها و فعالیت‌های درونی، پژوهشی و آموزشی انجام می‌شود.
آیا تغییر شرایط موزه‌ها بر روند فعالیت‌های موزه هنرهای معاصر تأثیر گذاشته است؟
در ۵۰ سال گذشته موزه‌داری در ایران و جهان تغییرکرده، استانداردها عوض شده و شرایط علمی آن پیشرفت کرده و نظام‌نامه‌های جدید برایش تدوین شده است.
اما موزه هنرهای معاصر در حوزه زیر بنایی موزه‌داری مطابق شرایط زمانه پیشرفت نداشته از جمله در موزه‌آرایی، موزه شناسی، موزه گرافی، کارهای آموزشی، پژوهشی، حفاظت و مستند نگاری. متأسفانه موزه هنرهای معاصر با این جایگاه ملی و بین‌المللی در حد یک واحد اداری مانده و نتوانسته متناسب با جایگاه شایسته‌ای که دارد، پیشرفت کند.
امروزه در دسترس قرار دادن اطلاعات آثار یک وظیفه برای موزه‌هاست اطلاعاتی که نباید مخفی نگه داشته شود، اطلاعاتی که سرمایه ملی است و باید پاسخگوی جامعه باشد.
به عنوان سرپرست موزه چه برنامه‌هایی را برای بهتر شدن وضعیت موزه دارید؟
یکی از برنامه‌ها ارتقای جایگاه سازمانی است که با تشکیل شورای سیاست‌گذاری و مشورتی بتوانیم از حوزه‌های صنوف تخصصی هنر کمک بگیریم.
یکی دیگر از نکاتی که باید مدنظر باشد تقویت بستر فعالیت‌های تخصصی در حوزه‌های مرمتی، حفاظتی، شیوه‌نامه‌ها و نظام نامه‌های موزه‌داری است تا موزه هنرهای معاصر بتواند نقش موزه مادر و پشتیبان را برای بقیه موزه‌ها ایفا کند.
بیشترین نگرانی برای موزه هنرهای معاصر را درچه حوزه‌ای دارید؟
بیشترین نگرانی انباشت نیازهایی است که موزه هنرهای معاصر دارد، اگر موزه بخواهد به یک جایگاه استاندارد برسد نیاز به حمایت جدی بودجه‌ای در حوزه‌های زیر بنایی دارد تا این وقفه و عقب ماندگی جبران شود.
اگر ما نگاه‌مان فقط معطوف به برپایی رویداد و نمایشگاه در موزه باشد و بخش‌های زیر بنایی را نبینیم ممکن است وظایف نگه‌داری و مستند نگاری و خدمت رسانی‌اش پیشرفت نکند واین در دراز مدت منجر به خسارت‌های جبران‌ناپذیری می‌شود.
با این موضوع که تمام استان‌ها باید موزه هنرهای معاصر داشته باشند موافقید؟
امروزه مفهوم موزه‌های هنری در دنیا کمی عوض شده و این موزه‌ها صرفاً معطوف به کلکسیون‌ها و نگه‌داری نیستند آنها نقش پاتوق‌های هنری را دارند و سعی می‌کنند محفلی برای فعالیت‌های هنری در یک شهر و منطقه باشند و زمینه لازم برای فعالیت‌های هنری را هم فراهم کنند و شاید با این رویکرد بتوان موزه هنرهای معاصر را در استان‌ها بازتعریف کرد و با ایجاد یک نظام نامه طرح محتوایی و سناریوی فعالیت در موزه هنرهای معاصر حرف زمانه خودمان را بزنیم.
برنامه‌ای برای سرو سامان دادن به گنجینه و خرید جدید آثار دارید؟
سر و سامان دادن به گنجینه با ایجاد یک نظام علمی مستند نگاری همه جانبه و تقویت شرایط استاندارد مخازن وفضاهای نمایش و نگه‌داری از وظایف و دغدغه ماست.
درباره توسعه گنجینه هم یکی از وظایف موزه‌ها برای اینکه استاندارد باشند باید فعالیت گردآوری داشته باشند که برای توسعه و منابع آثار باید فکر و چاره‌اندیشی کرد حتی اگر شرایط مالی مناسب نباشد، نباید روند افزایش آثار گنجینه موزه را متوقف کرد و در عین حال باید ارتقای شأنیت موزه همراه با تحولاتی که در جامعه اتفاق می‌افتد را مدنظر داشت که این هم دغدغه بعدی است و نیاز به تعرف فرآیند دارد تا به شکل درست و اصولی پیش رود.
نمایشگاه پیکاسو تا الان چه بازخوردهایی از سوی بازدیدکنندگان داشته است؟
بخشی از آثار پیکاسو در موزه هنرهای معاصر به نمایش درنیامده بود یعنی به صورت مجموعه با هم در یک نمایشگاه دیده نشده بود با بررسی‌ها و مشورت‌هایی که با مشاوران علمی موزه‌پردازی انجام شد تصمیم گرفتیم از نوروز که فرصت خوبی برای استقبال از موزه‌ها ست نمایشگاه پیکاسو را برپا کنیم که نمایشگاه اواخر اسفند سال گذشته افتتاح شد و سعی کردیم جنبه‌های پژوهشی نمایشگاه را تقویت کنیم.
حجم اطلاعاتی که در نمایشگاه پیکاسو داریم قابل توجه و قیاس با سایر نمایشگاه‌های دیگر موزه‌های هنرهای معاصر نیست. از واسطه‌های بیانی متعدد که امروزه موزه‌ها استفاده می‌کنند مثل گاه شمارها، امور گرافیکی و مدیاها، فیلم مستند و موشن گرافی استفاده کردیم تا بتوانیم جنبه‌های اطلاع‌رسانی و آموزشی نمایشگاه را تقویت کنیم.
استقبال بی‌نظیر از نمایشگاه پیکاسو
از ۲۱ اسفند تا ۱۵ فروردین بیش از ۵۵ هزار نفر از این نمایشگاه بازدید کرده‌اند. این آمار برای موزه هنرهای معاصر رقم قابل توجهی است؛ چراکه کمتر سابقه این حجم بازدید و استقبال را برای نمایشگاه‌های مختلف داشته‌ایم.
انتهای پیام/