زن، آچار، آشیانه

مرجان قندی - ایران آنلاین: موتورهای هواپیما در آشیانه‌ای بزرگ با فاصله از هم قرار گرفته‌اند. صدای ابزارآلات و مکالمات تکنیسین‌ها در محیط پیچیده است، اما چیزی که بیشتر از همه جلب توجه می‌کند حضور زن جوانی است که به‌عنوان تکنیسین اویونیک موتور هواپیما در کنار مردان این مجموعه کار می کند و توانایی‌های خود را به نمایش می‌گذارد. نگاه‌های تحسین‌آمیز همکارانش نشان‌ از احترام و جایگاه ویژه‌ای است که به دست آورده است.

حضور فاطمه حسین‌زاده در این حرفه نشان‌ از‌ تغییراتی است که طی سالیان گذشته در دنیای مهندسی هوایی کشور رخ داده است. شغلی که غالباً مردانه قلمداد می‌شود و برای بسیاری سخت و پیچیده به نظر می‌آید، برای او فرصتی است تا علاقه و استعداد خود را در کنار مهارت‌های تکنیکی‌اش به نمایش بگذارد. حسین‌زاده به‌عنوان نمادی از توانمندی زنان و الهام‌بخش بسیاری از دختران جوان است که می‌خواهند مسیرهای حرفه‌ای غیرمتعارف را طی کنند.

تکنیسین، همسر و مادر

«هر هواپیما داستان خودش را دارد؛ برخی به‌خاطر تعمیرات دوره‌ای نیاز به بررسی دارند و برخی دیگر به‌خاطر مشکلات فنی خاص. زمانی که موتور هواپیمایی به آشیانه می‌آید با دقت آن را باز می‌کنیم، قطعاتش را بررسی و نقص‌های آن را شناسایی می‌کنیم. مهارت در تحلیل و تشخیص مشکل، نقش کلیدی در موفقیت این فرآیند دارد.» این بخشی از صحبت‌های حسین‌زاده، مادر ۳۵ ساله‌‌ای است که ۸ سال می‌شود وارد عرصه هوانوردی شده و موتور هواپیما‌های بی‌شماری را در این سال‌ها تعمیر کرده است. او یقین دارد وقتی موتوری را تعمیر و برای پرواز  مجدد آماده می‌کند، آن پرواز و مسافرهایش به سلامت به مقصد خواهند رسید.

می‌گوید: «اولین بار که به محیط کارم وارد شدم همکارانم اغلب مردان مسن بودند. هر کدام از آنها در کارشان خبره بودند و حضور من در آنجا برایشان خیلی خوشایند نبود؛ متأهل و مادر دو فرزند بودم و تازه کار.  بنابراین شرایط برایم سخت‌تر از آنها بود چون همزمان باید به همه نقش‌هایی که در زندگی داشتم، رسیدگی می‌کردم. اما بعد از دو سال همکاری، آنها به نکته جالبی اشاره کردند و گفتند ما فکر می‌کردیم بعد از ورود شما به اینجا محیط زنانه می‌شود و ناعدالتی پیش می‌آید و شما فقط می‌نشینید و ما باید کارها را انجام دهیم و... اما آنها بعد از مدتی کار کردن کنارم، دیدند این خبرها نیست و آمده‌ام تا پا به پای آنها کار کنم. حتی به جایی رسیدیم که می‌گفتند آنقدر همراه شدید که باید به شما بگوییم آقای حسین‌زاده!»

او ادامه داد: «من و زنانی همچون من از پس کارهای سنگین برمی‌آییم و در محل کار به قولی مرد می‌شویم اما همیشه سعی می‌کنیم در خانه و خانواده هم نقش همسر و مادری‌مان را به بهترین نحو انجام ‌دهیم. من سعی می‌کنم علایق زنانه‌ام را که هنرهایی مثل آشپزی و شیرینی‌پزی است مثل قبل ادامه بدهم و آن‌ها را کنار نگذارم.»

همه گفتند نه، اما انجام دادم!

حسین‌زاده که کارشناس ارشد مهندسی برق الکترونیک مدارهای مجتمع الکترونیک است درباره دیدگاه‌هایی که نسبت به شغلش برای یک زن وجود دارد، می‌گوید: «کارشناسی زیست‌شناسی‌ام را گرفته‌ بودم اما این رشته راضی‌‌ام نکرد و فکر می‌کردم این رشته چیزی نبود که می‌خواستم. وقتی با دانشگاه هوانوردی آشنا شدم، تصمیم گرفتم تغییر رشته بدهم و از صفر شروع کنم و مدرک مهندسی برق هواپیما بگیرم و وارد این حیطه کاری شوم. اطرافیانم مخالف بودند چون شرایطم با قبل متفاوت شده بود. مادر شده بودم و پسرم فقط پنج ماه داشت. خیلی‌ها به من می‌گفتند این رشته‌ای که انتخاب کرده‌ای برای پیدا کردن کار مشکل پیدا می‌کنی چون حرفه‌ای مردانه است. من تصمیم‌ خود را گرفته بودم و با اینکه همه به من گفتند انجام نده، اما من انجامش دادم. از آن به بعد خانواده‌ام از پدر و مادر تا همسر وقتی شوق و علاقه‌ام را دیدند، مشوقم شدند و مرا در این مسیر حمایت کردند. زمانی که لیسانس اویونیک هواپیما را گرفتم و وارد این حیطه کاری شدم واقعاً حس کردم این رشته و این شغلی است که با روحیه من سازگار است و مرا راضی می‌کند. همچنین متوجه شدم این حرفه برعکس ذهنیتی که در جامعه وجود دارد برای ورود خانم‌ها محدودیتی ندارد.»

خودکفایی ایران در صنعت هوانوردی

«صنعت هوانوردی ایران در سال‌های اخیر پیشرفت چشمگیری داشته و از نظر تعمیر موتورهای هواپیما به خودکفایی رسیده است.» این را حسین‌زاده به‌عنوان یک تکنیسین می‌گوید و ادامه می‌‎دهد: «ایران در صنعت هوانوردی در حیطه خلبانی، خلبان‌های حرفه‌ای تربیت می‌کند به طوری که کشورهای همسایه از خلبانان ما دعوت به کار می‌کنند. در حیطه میهمانداری، تعمیر و نگهداری هم، ایران کارنامه درخشانی دارد. باید بگویم ما به دلیل وجود تحریم‌ها مجبور شدیم با شرایط کنار بیاییم و همین امر موجب پیشرفت ما در حوزه‌های مختلف شده است. این شرایط در عرصه هوانوردی هم موجب شد تجربه کاری ما بخصوص در حیطه تعمیر و نگهداری موتور هواپیما بالا برود و امروز با افتخار می‌گوییم در این صنعت به خودکفایی رسیده‌ایم. بسیاری از کشورها تعمیر و بازسازی وسایل برایشان معنی ندارد و سریعاً به فکر تعویض می‌افتند. اما همین کشورها وقتی پیشرفت ما در زمینه تعمیر موتور هواپیما را می‌بینند از ما کمک می‌خواهند و درحال حاضر موتور هواپیماهای بسیاری از کشورها را می‌آورند تا ما برایشان تعمیر کنیم.»

تابوهایی که شکسته شد

حسین‌زاده در حال حاضر اولین زنی است که در یک شرکت هواپیمایی در حیطه تعمیر موتور هواپیما مشغول کار است. می‌گوید: « دوران کودکی تصورم از شغل آینده‌ام این بود که یا معلم می‌شوم یا پزشک. در دوره دبیرستان به امید ورود به رشته پزشکی، رشته تجربی را انتخاب کردم. اما الان از اینکه پزشک نشدم پشیمان که نیستم، هیچ بلکه خوشحال هم هستم چون مطمئن شدم روحیه این شغل را نداشتم. بارها به این موضوع فکر کرده‌ام که من روحیه بیمارستان و بیمار را هم ندارم. بارها حین کارم وقتی موتور هواپیما را با جسم انسان مقایسه می‌کنم با خودم می‌گویم که این موتور است و جان ندارد، اگر اشتباهی داشته باشم جای نگرانی نیست چون مطمئنم مرحله بعدی از آن تست می‌گیرم و اگر اشتباهی وجود داشته باشد آن را درست می‌کنم و بعد موتور را می‌فرستم. اما اگر پزشک بودم و خطایی می‌کردم، این امکان برایم وجود نداشت! چون آدم‌ها را بعد از جراحی و درمان بلافاصله تست نمی‌کنند. خدا را شاکرم وارد حیطه پزشکی نشدم. شغلی که دارم به همان اندازه حساس است اما به طور مستقیم با جان افراد سر و کار ندارد و از لحاظ روانی خیالم راحت است. اما کارم از لحاظ بدنی و ابزاری که استفاده می‌کنم سنگین‌تر است. ابزارهایی در این شغل وجود دارد که شاید خیلی از مردان حتی اسم آنها را هم بلد نیستند، اما من با آنها به راحتی کار می‌کنم.»

او ادامه می‌دهد: «البته ورودم به این شغل گاهی چالش‌هایی هم برایم به همراه داشته است. مثلاً اینکه هرکسی که می‌داند در رشته برق تحصیل کرده‌ام و موتور هواپیما را تعمیر می‌کنم، پیش خودش فکر می‌کند از پس تعمیر هر وسیله‌ای برمی‌آیم! اما واقعاً این طوری نیست و من فقط اطلاعات کلی از برق دارم و از درست کردن همه وسایل برقی یا موتورها سر در نمی‌آورم. چون هر وسیله‌ای تخصص خاص خودش را می‌خواهد. خیلی پیش می‌آید که بعضی تا می‌فهمند مهندس برقم می‌خواهند تا خرابی وسیله‌هایشان از تبلت، موبایل، وسایل آشپزخانه و آیفون خانه گرفته تا موتور ماشین‌شان را تعمیر کنم!»

شغلی پرچالش

حسین‌زاده به سختی‌های کارشان اشاره می‌کند و می‌گوید: « در گرما و سرما و در هر شرایط آب و هوایی و مناسبت‌ها کسانی که در این حرفه کار می‌کنند باید در محل کار باشند. شب‌های عید که تعداد پروازها بیشتر می‌شود، حجم کاری ما هم بالطبع بیشتر است. غیر از تعطیلات نوروز، ایام دیگر هم پیک پروازی داریم. همه افرادی که در صنعت هوانوردی مشغول کار هستند باید حضور فعال داشته باشند. لحظه‌های خاصی که شاید طی سال یک بار اتفاق می‌افتد، مثل همان لحظه سال تحویل یا شب‌های قدر و... را که نمی‌توانند کنار خانواده‌هایشان باشند و باید در محل کار باشند تا پروازها بموقع انجام شود و مسافران معطل نمانند.»

به گفته او، این شغل هم مثل هر شغل دیگری ناگفته‌ها و شرایطی دارد که تا وارد آن نشده باشید هرگز از آنها مطلع نمی‌شوید: «ابزارهایی که در کار استفاده می‌کنیم با کدی که روی آنها ثبت می‌کنند برای هر نفر شخصی‌سازی می‌شود و ما هر کدام ابزارهایی جدا از هم داریم. اگر زمانی ابزاری در موتور جا گذاشته شود و موتور برای پرواز ارسال شود، صاحب ابزار باید به دادگاه قضایی برود و برایش حکم قضایی صادر می‌شود.» این تکنیسین اویونیک موتور هواپیما چشم‌انداز روشنی برای آینده دارد و با تلاش و پشتکار، امیدوار است در زمینه‌های دیگر هواپیمایی نیز مهارت کسب کند. می‌گوید: «برنامه‌ای برای آینده دارم؛ اینکه دبيرستان دخترانه هوانوردی را تأسیس کنم تا با تأسیس این مدرسه هم بتوانم تجارب خودم را در اختیار جامعه قرار دهم و هم برای دخترانی که دوست دارند  به این عرصه وارد شوند مشوقشان شوم و مسیر را برای رسیدن به اهدافشان هموار کنم.»