در پاسخ به «ایران آنلاین»:
آیا پزشک می‌تواند با بیمارش رابطه عاطفی داشته باشد؟
دکتر سید علی انجو دبیر کمیته ملی اخلاق بالینی وزارت بهداشت درباره مسئله اخلاق پزشکی ۸ نکته اساسی را ارائه کرده است.
بهار خسروی - ایران آنلاین: «بیمار خوشگلم رو تبدیل به زیدم کردم و الان ازش تبریک روز دندونپزشک دریافت کردم»؛ این توئیت یک دندان‌پزشک بود که در فضای مجازی وایرال شد و بازخوردهای بسیاری را به همراه داشت، برخی از کاربران توئیتر از این مسئله گله داشتند که چرا یک دندان‌پزشک باید با این ادبیات صحبت کند و مطلبی را در فضای مجازی منتشر کند.
برخی دیگر هم مسئله اخلاق پزشکی را مطرح کردند که برخلاف آن عمل شده است. در ادامه این توئیت حاشیه ساز، برخی از پزشکان هم از خاطراتی گفته بودند که منجر به ازدواج یا ارتباط عاطفی با بیماران‌شان شده بود.
در همین راستا خبرنگار اجتماعی ایران آنلاین با دکتر سید علی انجو، پزشک متخصص اخلاق پزشکی، عضو و دبیر کمیته ملی اخلاق بالینی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، عضو و مدیر گروه اخلاق پزشکی دانشکده پزشکی دانشگاه شاهد در این باره به گفت‌وگو پرداخته است. او به چند نکته اساسی اشاره کرده که در ادامه می‌خوانید.
۱. در آمریکا و همه کشورهای دنیا از آخرین رابطه درمانی میان پزشک و مراجع، حداقل باید ۶ ماه گذشته باشد تا پزشک و بیمار بتوانند ارتباط عاطفی برقرار کنند، وگرنه پزشک به‌عنوان کسی که سوء استفاده حرفه‌ای کرده است، تحت پیگرد مراکز اخلاق حرفه‌ای قرار خواهد گرفت و حتی ممکن است پروانه طبابت این پزشک به خاطر سوء استفاده از رابطه پزشکی باطل شود. این مورد در منابع اخلاق پزشکی دنیا مطرح شده است.
۲. حتی درباره ازدواج قانونی و رسمی هم این قانون وجود دارد. دلیل این امر هم این است که پزشکی و طبابت یک رابطه غیرمتقارن است، یعنی پزشک در موضع قدرت و بیمار در موضع ضعف است. بیمار به دلایل بیماری، نگرانی از آینده، هیجانات ناشی از مبهم بودن آینده در موضع ضعف قرار دارد. همه این ادله قدرت پزشک در رابطه با بیمار را نشان می‌دهد. برخی استثنائات هم وجود دارد ولی به صورت کلی و معمول این گونه است. به همین دلیل یک مفهومی به اسم « corecion » وجود دارد، یعنی فرد تحت شرایطی که در آن قرار گرفته، تصمیمی بگیرد که اگر در چنان شرایطی نبود و در شرایط عادی بود، آن تصمیم را نمی‌گرفت و آن رفتار را انجام نمی‌داد.
۳. رودروایسی یکی از انواع «corecion» است. رابطه پزشک و بیمار ممکن است این رودروایسی را به وجود آورد. به علاوه ممکن است علت corecion بودن تصمیم بیمار در شرایط بیماری، مواردی غیر از رودروایسی باشد، مثل ترس از عدم دریافت خدمات مناسب، یا ذوق زدگی ناشی از امید به آینده باکیفیت‌تر و ... پس برای اینکه سوء استفاده عاطفی و روانی از بیماران نشود، پزشکان حق برقراری ارتباط غیر حرفه‌ای را با بیماران خود ندارند، مگر اینکه ارتباط پزشک و بیمار به پایان برسد و از آن حدود ۶ ماه بگذرد. البته این مدت در برخی قانون‌ها ۳ ماه و در برخی ۶ ماه عنوان شده است. بعد از آن، فرد مجاز می‌شود تا ارتباط بگیرد و تقاضای خود را مطرح کند.
۴. درباره توئیتی که شما اشاره فرمودید؛ به‌جز موارد فوق مسئله دیگر نوع ادبیات به کار رفته در این توئیت است که پزشک متخصص از واژه‌هایی همچون «زید» و «بیمار خوشگلم» استفاده کرده است. فرد ارائه دهنده خدمات سلامتی، حرفه‌ای نبودنِ نوع ارتباط خود را با این واژگان بیان کرده است و به مخاطب صفحه خود این غیر حرفه‌ای بودن را القا می‌کند. کلمات بار ارزشی دارند. وقتی پزشکی این چنین مطرح می‌کند که بیمار خوشگلم را به زیدم تبدیل کردم، نشان از آن دارد که به جز رابطه حرفه‌ای که باید در ارتباط درمانی میان بیمار و پزشک باشد، یعنی آن حس شفقت و همدلی که لازمه حرفه‌ای‌گری است، جای خود را به رابطه غیر حرفه‌ای داده است. این هم نشان دهنده ناتوان بودن فرد در برقراری یک ارتباط سالم و حرفه‌ای است.
۵. از نظر اخلاق حرفه‌ای این نوع رویکرد زیر سوال است و اعتماد جامعه را به پزشکان و جامعه پزشکی کم می‌کند یا از بین می‌برد. برخی از افراد با دیدن چنین پست‌هایی در مراجعه به پزشکان بی اعتماد خواهند شد و حتی سوتفاهم‌هایی را هم ممکن است به دنبال داشته باشد. خود انجام این کار غیر اخلاقی است و اعلام کردن آن رفتار در فضای عمومی و شبکه‌های مجازی هم رفتار غیر اخلاقی دوم است و استفاده کردن از این ادبیات برای بیان این مسئله رفتار غیراخلاقی سوم است.
در واقع نحوه بیان و کلمات استفاده شده باعث شده که مشکل را دو چندان شود، چرا که شان جامعه پزشکی با این ادبیات نامناسب زیر سوال می‌رود و برخلاف شئون جامعه پزشکی رفتار شده است.
۶. در کتابچه راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای شاغلین حرفه پزشکی و وابسته سازمان نظام پزشکی، مصوب شورای عالی نظام پزشکی آمده است:
ماده ۴۶- پیشنهاد یا برقراری هرگونه رابطه عاطفی شخصی یا جنسی با بیماران و همراهان آن‌ها مادامی که رابطه حرفه‌ای و درمانی با بیمار برقرار است، برای شاغلان حِرَف پزشکی و وابسته ممنوع است. شاغلان حِرَف پزشکی و وابسته مکلفند از استفاده از جایگاه خود در جایگاه درمانگر، برای هرگونه بهره‌جویی (مانند بهره جویی جنسی، اقتصادی و اداری) از بیمار و همراهانش خودداری کنند.
در این راهنمای اخلاقی مصوب به این الزامات حرفه‌ای اشاره شده است که برقراری رابطه عاطفی باید بعد از پایان ارتباط حرفه‌ای درمانی باشد و در این موضوع تفاوتی بین برقراری ارتباط عاطفی مشروع یا غیر مشروع نیست، یعنی حتی در موارد ازدواج شرعی خروج از استاندارد رابطه حرفه‌ای در زمانی که هنوز بیمار تحت درمان قرار دارد و تبدیل کردن ابطه حرفه‌ای به یک رابطه عاطفی سوء استفاده از مقام و قدرت پزشکی تلقی می‌شود.
۷. بازنشر چنین مطالبی در فضای مجازی هم از طریق پلیس فتا قابل پیگیری خواهد بود و هم خود سازمان نظام پزشکی به عنوان متولی حیثیت جامعه پزشکی، شرافت و قداست رشته پزشکی مکلف است، پیگیر ماجرا شود. طبق همان راهنمای رفتار حرفه‌ای، باید فرد خاطی را صدا کرده و تذکر دهند.
در صورتی هم که فرد به آن کار اصرار داشته باشد و بر رفتارهای غلط خود پافشاری کند، طبق قواعد مشخص تنبیهاتی را دریافت خواهد کرد.
۸. در بدترین حالت ممکن اگر پزشکی رفتار خلاف شئوناتی انجام دهد که به حیثیت جامعه پزشکی خدشه جبران ناپذیری بزند، ممکن است منع فعالیت و باطل شدن پروانه و محرومیت مادام‌العمر از طبابت هم برایش در نظر گرفته شود. برای این مورد خاص تصمیم با هیئت‌های انتظامی پزشکی سازمان نظام پزشکی است که طبق قواعد و آیین‌هایی که دارند، عمل می‌کنند.
انتهای پیام/