در پی سفر نخست وزیر ازبکستان به تهران؛
از تاشکند تا چابهار؛ پیوندی مستحکم در جغرافیای قدرت منطقه‌ای
سفر نخست‌وزیر ازبکستان به تهران بار دیگر جایگاه راهبردی ایران را در اتصال آسیای مرکزی به آبهای آزاد اثبات و فرصتی دیگر برای کشورمان جهت بهره‌گیری از ظرفیت‌های بندر چابهار به عنوان مرکز ثقل تجارت منطقه‌ای فراهم کرد.
ایران آنلاین: ازبکستان در راستای راهبرد تنوع‌بخشی به مسیرهای تجاری خارجی و کاهش هزینه‌های حمل‌و نقل، در پی بهره‌گیری از ظرفیت‌های جمهوری اسلامی ایران به‌ویژه بندر راهبردی چابهار به‌عنوان مسیر جایگزین و اقتصادی برای ارتباط با بازارهای جهانی است.
به گزارش ایران، این مسیر، علاوه بر فراهم ساختن زمینه دسترسی پایدار به آبهای آزاد، می‌تواند نقش موثری در تغییر توازن مسیرهای تجاری در منطقه آسیای مرکزی ایفا کند.
ازبکستان در سال‌های اخیر با در پیش گرفتن رویکردی عمل‌گرایانه در حوزه تجارت خارجی، به‌دنبال کاهش وابستگی به مسیرهای سنتی و گسترش راه‌های ارتباطی به بازارهای بین‌المللی است و موقعیت جغرافیایی خاص این کشور به‌عنوان کشوری محصور در خشکی، همواره چالشی اساسی در مسیر توسعه صادرات و واردات آن ارزیابی می شود.
از این‌رو، گشودن مسیرهای ترانزیتی جدید به‌ویژه از طریق همسایگان جنوبی مانند ایران از اهمیت راهبردی برخوردار و بهره‌گیری از بندر چابهار به‌عنوان یک مسیر اقتصادی، امن و پایدار برای اتصال به آبهای آزاد، به یکی از اولویت‌های اصلی سیاست تجاری تاشکند تبدیل شده است.
معاون اول رئیس‌جمهوری ایران و نخست وزیر ازبکستان
درهمین راستا، سفر رسمی عبدالله عارف‌اف نخست‌وزیر ازبکستان به تهران را می‌توان نقطه عطفی در توسعه مناسبات اقتصادی میان دو کشور تلقی کرد؛ چراکه به نظر می رسد یکی از اهداف این سفر در چارچوب سیاست‌های جدید تاشکند برای کاستن از وابستگی به مسیرهای شمالی و بهره‌برداری از مسیرهای جنوبی از طریق ایران تعریف شده باشد.
اهمیت این سفر از آن جهت مضاعف است که ازبکستان پس از تحولات ژئوپلیتیکی گسترده در منطقه به‌دنبال کاهش ریسک‌های حمل‌و نقلی و یافتن مسیرهایی باثبات‌تر و مستقل‌تر از بازیگران سنتی بوده است.
در این میان ایران با استفاده از موقعیت راهبردی و ظرفیت‌های حمل‌ونقل دریایی خود در بندر چابهار توانسته است در این راهبرد جایگاه ویژه‌ای به خود اختصاص دهد و گزارش‌ها حاکی از برنامه‌ریزی مشترک برای ایجاد بسترهای عملیاتی و زیرساختی در حوزه تجارت، حمل‌ونقل و ترانزیت منطقه‌ای است. بنابراین، بندر چابهار قادر است مسیر صادراتی ازبکستان را به جنوب آسیا، شرق آفریقا و مناطق فرامنطقه‌ای گسترش دهد.
براساس گزارش ایرنا، در جریان دیدار نخست وزیر ازبکستان با معاون رئیس‌جمهوری قرار است اسناد و تفاهم‌نامه‌هایی در حوزه‌های حمل‌و نقل، لجستیک، امور گمرکی و همکاری‌های بندری میان دو کشور به امضا برسد.
این تفاهم‌نامه‌ها، چارچوبی رسمی را برای توسعه همکاری‌های عملیاتی در حوزه حمل‌ونقل بین‌المللی فراهم می‌آورد و زمینه‌ساز ایجاد زیرساخت‌های مشترک در مسیرهای ترانزیتی خواهد بود.
به عبارتی امضای این تفاهم‌نامه‌ها با هدف تقویت چارچوب‌های نهادی همکاری و تسهیل تجارت دوجانبه، به‌عنوان گام‌هایی عملیاتی در راستای توسعه زیرساخت‌های مشترک ترانزیتی طراحی شده‌اند و انتظار می‌رود اجرای این اسناد، زمینه‌ساز ایجاد کریدورهای حمل‌ونقلی جدید، کاهش هزینه‌های انتقال کالا و افزایش قابلیت اطمینان مسیرهای تجاری شود.
همچنین، مرکز تجاری ازبکستان در تهران افتتاح می شود؛ اقدامی نمادین و در عین حال راهبردی که نشان‌دهنده عزم آن کشور برای تثبیت حضور اقتصادی سازمان‌یافته در بازار ایران و ارتقای سطح تعاملات بخش خصوصی دو کشور است.
بندر چابهار
این مرکز با هدف تسهیل ارتباط میان شرکت‌های بازرگانی، توسعه فرصت‌های سرمایه‌گذاری و افزایش مبادلات کالا و خدمات به‌عنوان یک سکوی عملیاتی برای تجار ازبک در ایران عمل خواهد کرد. بنابراین استقرار چنین نهادی می‌تواند نقش موثری در افزایش شفافیت، کاهش موانع ارتباطی و شکل‌گیری طرح‌های مشترک در حوزه‌های مختلف اقتصادی ایفا کند.
از سوی دیگر این مرکز می‌تواند به‌عنوان نقطه تماس مستقیم برای معرفی محصولات ازبکستانی، ارائه خدمات مشاوره بازرگانی، برگزاری نشست‌های تجاری دوجانبه و جذب سرمایه‌گذار ایرانی عمل کند.
این اقدام، همچنین گامی در جهت یکپارچه‌سازی فعالیت‌های اقتصادی ازبکستان در ایران است و امکان هماهنگی بهتر با نهادهای دولتی، اتاق‌های بازرگانی و انجمن‌های تخصصی ایران را فراهم می‌سازد.
انتظار می‌رود فعالیت این مرکز به شکل‌گیری زنجیره‌ای از روابط پایدار و سازمان‌یافته میان تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و سرمایه‌گذاران دو کشور منجر شود که می‌تواند در بلندمدت به ارتقای سطح همکاری‌های منطقه‌ای و تسهیل اجرای پروژه‌های مشترک صنعتی، خدماتی و زیرساختی منتهی شود.
افزون بر این، برگزاری نشست‌های مشترک میان هیات‌های اقتصادی و تجاری دو کشور در حاشیه این سفر، فرصت مناسبی برای شناسایی ظرفیت‌های مغفول‌مانده، تبادل تجربه، آشنایی با ساختارهای قانونی و فنی بازارهای طرفین و ایجاد شبکه‌های تجاری جدید فراهم می سازد.
از طرف دیگر نشست های مشترک میان دولتمردان دو کشور، بستری عملی برای شکل‌گیری درک مشترک از فرصت‌ها و موانع، تبادل اطلاعات درباره فرصت‌های سرمایه‌گذاری و امکان‌سنجی طرح‌های مشترک فراهم می‌کند.
حضور فعال بخش خصوصی در این گفت‌وگوها، نقش مهمی در افزایش سطح اعتماد، تسهیل مذاکرات اقتصادی و پایه‌گذاری همکاری‌های بلندمدت خواهد داشت. همچنین، این نشست‌ها می‌توانند زمینه‌ساز انعقاد قراردادهای مستقیم تجاری، طراحی طرح‌های مشترک در زمینه حمل‌ونقل ترکیبی، صادرات مجدد، و حتی ایجاد مناطق مشترک تولیدی یا صنعتی میان دو کشور باشند.
از دیگر مزایای این تعاملات می‌توان به ارتقای درک متقابل فرهنگی و تجاری، بهبود شناخت نسبت به الزامات مقرراتی و تجاری دو طرف، و فراهم آوردن فضای مناسب برای رفع سوءتفاهم‌ها یا اختلافات احتمالی در فرآیند تجارت اشاره کرد. این تعاملات، بستر لازم برای توسعه پایدار تجارت دوجانبه، ارتقای سطح همکاری‌های اقتصادی منطقه‌ای و شکل‌گیری ائتلاف‌های اقتصادی مؤثر میان ایران و ازبکستان را ایجاد می‌کند.
اگرچه حجم مبادلات تجاری میان ایران و ازبکستان در سال‌های اخیر روندی صعودی داشته است، اما همچنان با ظرفیت‌های بالقوه موجود فاصله قابل‌توجهی دارد. زیرساخت‌های حمل‌ونقل و تسهیلات گمرکی در ایران در صورت توسعه و بهینه‌سازی می‌توانند به افزایش محسوس سطح مبادلات کمک کنند.
همچنین استفاده از مسیر ایران می‌تواند ضمن کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، مدت زمان دسترسی ازبکستان به بازارهای هدف در جنوب آسیا، خاورمیانه و حتی اروپا را نیز به‌طرز چشمگیری کاهش دهد. این مسیر با کاهش وابستگی به مسیرهای متکی بر زیرساخت‌های سنتی، امنیت و پایداری بیشتری را برای تجارت ازبکستان فراهم می‌سازد.
بنابراین، موقعیت ایران نه‌تنها نقشی کلیدی در تسهیل تجارت ازبکستان ایفا می‌کند، بلکه به تثبیت جایگاه خود به‌عنوان یک شریک راهبردی در معادلات تجاری منطقه‌ای نیز کمک خواهد کرد.
در همین راستا، ایران نیز با ایفای نقش تسهیل‌گر در اتصال آسیای مرکزی به آبهای آزاد، می‌تواند جایگاه خود را در زنجیره ارزش منطقه‌ای ارتقا دهد و به‌عنوان یکی از پایگاه‌های اصلی شبکه ترانزیتی اوراسیا مطرح شود. ایفای این نقش نه‌تنها به ارتقای سطح تعاملات منطقه‌ای ایران منجر می‌شود، بلکه با جذب سرمایه‌گذاری خارجی، توسعه مناطق آزاد و ارتقای صادرات خدمات فنی و مهندسی، زمینه‌ساز رشد اقتصادی در سطح ملی خواهد بود.
افزون بر آن، تقویت این مسیر می‌تواند به شکل‌گیری خوشه‌های لجستیکی جدید در جنوب شرق کشور منجر شود که در بلندمدت، به توسعه متوازن منطقه‌ای و افزایش تاب‌آوری اقتصادی ایران کمک خواهد کرد.
درپایان می‌تواند اشاره کرد که تحقق این مسیر تجاری جدید تنها محدود به منافع دوجانبه ایران و ازبکستان نخواهد بود، بلکه می‌تواند به‌عنوان الگویی برای همکاری‌های گسترده‌تر منطقه‌ای میان کشورهای آسیای مرکزی و جنوب آسیا عمل کند.
هم‌افزایی زیرساختی و تقویت اعتماد متقابل میان دولت‌ها و بخش خصوصی، پیش‌نیاز شکل‌گیری یک نظم اقتصادی تازه در منطقه است؛ نظمی که در آن ایران، با تکیه بر موقعیت ژئوپلیتیکی و ظرفیت‌های ترانزیتی خود، قادر خواهد بود نقش راهبردی‌تری در معادلات اقتصادی اوراسیا ایفا کند.
در نهایت، استمرار چنین همکاری‌هایی مستلزم پیگیری هوشمندانه، سرمایه‌گذاری مشترک و تدوین سازوکارهای اجرایی کارآمد است تا فرصت به‌دست‌آمده به دستاوردی پایدار تبدیل شود؛ راهبردی که انتظار می‌رود برایند سفر امروز نخست وزیر ازبکستان به تهران باشد.
انتهای پیام/