برگزاری نشست فرهنگی ادبی اعضای بریکس

نشست فرهنگی و ادبی اعضای بریکس در محل سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران صبح امروز (سه‌شنبه، ۲۳ اردیبهشت) با حضور جمعی از رایزنان فرهنگی عضو بریکس و مسئولان غرفه‌های خارجی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

حسین سبزه، مدیرکل کمیته ناشران خارجی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، در این نشست اظهار داشت: نشست فرهنگی بعدی کشورهای عضو بریکس طبق برنامه ریزی در خردادماه سال جاری برگزار خواهد شد و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران نیز در این برنامه حضور خواهد داشت.

وی افزود: نخستین نشست فرهنگی بریکس، بهمن‌ماه سال گذشته به همت خانه فرهنگ روسیه و با حضور مهمانانی از کشورهای ایران، هند و روسیه برگزار و محورهای فرهنگی مشترک بررسی شد.

دبیرخانه‌ای با محوریت همکاری‌های بین‌المللی در حوزه نشر ایجاد شود

در ادامه هم ابراهیم حیدری قائم مقام و سخنگوی سی‌ و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران اظهار داشت: ظرفیت‌های فرهنگی فراوانی در حوزه کشورهای مختلف داریم. این حوزه‌ها قابلیت‌های متنوع، گسترده و بالفعل‌ دارند که می‌توانند در زمینه‌های مختلف فرهنگی فعال باشند. برخی از این ظرفیت‌ها هنوز بالفعل نشده‌اند و باید برای فعال‌سازی آن‌ها تلاش کنیم.

وی گفت: در دنیای امروز، کشورهای عضو بریکس بخش قابل توجهی از اقتصاد جهانی را در اختیار دارند. اما اگر نگاه وسیع‌تری به فرهنگ در معنای عام آن داشته باشیم، می‌بینیم بخش عمده‌ای از تاریخ و میراث فرهنگی بشر، به‌صورت نرم‌افزاری و چه سخت‌افزاری، در همین کشورها قرار دارد. بنابراین اگر تنها به ظرفیت‌های اقتصادی بسنده کنیم و حوزه‌های فرهنگی را فعال نکنیم، از بخش مهمی از این فرصت‌ها غافل خواهیم ماند.

حیدری افزود: تهران، شهری که بخشی از تاریخ و تمدن بشری را در خود جای داده، امروز با وجود بیش از ۲۰ هزار ناشر فعال و انتشار سالانه بیش از ۱۲۰ هزار عنوان کتاب که بیش از ۸۵ درصد آن‌ها چاپ اول هستند نقش پررنگی در فضای فرهنگی منطقه ایفا می‌کند. نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، آیینه‌ای از این پویایی و ظرفیت فرهنگی است.

سخنگوی سی و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران تصریح کرد: در سازمان نشر جدید نیز ما با رویکردی تخصصی عمل می‌کنیم. این سازمان متشکل از انجمن‌ها و تشکل‌های حرفه‌ای در حوزه‌های مختلف نشر است؛ از جمله ویراستاری، آموزش و همچنین ناشران تخصصی. نشر تخصصی می‌تواند در تعاملات بین‌المللی، به‌ویژه با کشورهای عضو بریکس، نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کند.

وی اظهار داشت: پیشنهاد ما این است دبیرخانه‌ای با محوریت همکاری‌های بین‌المللی در حوزه نشر، در کشورهای مختلف راه‌اندازی شود. البته لازم است، سازوکاری مشخص برای اجرای این برنامه فراهم شود تا در قالب نمایشگاه کتاب و در چارچوب فعالیت‌های فرهنگی و هنری، این مسیر ادامه پیدا کند.

حیدری گفت: فعلاً با توجه به تمرکز ما بر نشر، پیشنهاد می‌شود این دبیرخانه ذیل کارگروه تخصصی صنعت نشر شکل بگیرد، اما در آینده می‌توان آن را به‌صورت عام‌تر در حوزه فرهنگ و هنر گسترش داد.

سخنگوی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هدف اصلی ما ایجاد زمینه همکاری با نویسندگان، شاعران، مترجمان، ناشران و صاحب‌نظران کشورهای عضو است. در این چارچوب، برنامه‌هایی همچون حمایت از ترجمه آثار، تبادل تجربیات و اجرای پروژه‌های مشترک در حوزه نشر دنبال خواهد شد.

هنوز به‌خوبی از ظرفیت فناوری در حوزه نشر بهره‌برداری نشده است

احسان‌اله حجتی رئیس مرکز ساماندهی ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی هم اظهار داشت: همان‌طور که اشاره شد، باید درباره اهداف فرهنگی مدنظر گفت‌وگوهای بیشتری داشته باشیم و در مسیر تحقق این اهداف، ساختار مشخصی را اعلام کنیم تا مسیر پیش رو هموارتر شود.

وی افزود: در این زمینه، پیشنهاداتی در خصوص یک جایزه ادبی بین‌المللی مطرح شده که نمونه‌هایی از آن در کشورهای اروپایی در حال اجراست. اجرای چنین برنامه‌ای میان کشورهای عضو بریکس می‌تواند به نزدیکی فرهنگی بیشتری بین آن‌ها منجر شود.

حجتی گفت: بر اساس این طرح، آثار ادبی گردآوری و توسط هیات داوران بررسی خواهند شد و در نهایت بهترین اثر معرفی می‌شود. اما نکته مهم‌تر ترجمه این مجموعه آثار به زبان‌های کشورهای عضو است تا بتوان از ظرفیت نشر متقابل بهره‌برداری کرد.

رئیس مرکز ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تصریح کرد: اطمینان داریم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر نهادهای فرهنگی کشور نیز در این مسیر همراهی و هم‌افزایی لازم را خواهند داشت تا این آثار، در کشور مبدأ و کشورهای مقصد و حتی سایر کشورهای عضو، منتشر شود.

حجتی بیان کرد: در برخی کشورها هنوز به‌خوبی از ظرفیت فناوری در حوزه نشر بهره‌برداری نشده است. مرکز ما سامانه‌ای با عنوان زیست بوم راه‌اندازی کرده است. این سامانه با استفاده از فناوری‌های نوین و بارگذاری نزدیک به دو میلیون شناسنامه کتاب، این امکان را فراهم می‌کند که افراد در سراسر جهان بتوانند به زبان خود کتاب‌ها را جست‌وجو، انتخاب و تمام مراحل مربوط به حمایت، ترجمه و نشر را در همان سامانه پیگیری کنند. همچنین این سامانه به‌منظور افزایش هم‌افزایی، در کنار طرح گرنت نیز استفاده می‌شود.

قدردانی رایزن فرهنگی چین در ایران از میزبانی نشست فرهنگی بریکس

در ادامه نیز رایزن فرهنگی سفارت چین در ایران در جریان نشست فرهنگی کشورهای عضو بریکس، ابراز امیدواری کرد گفت‌وگوهای امروز زمینه‌ساز گسترش همکاری‌های فرهنگی میان اعضا باشد.

وی با اشاره به پیشنهادات مطرح‌شده در نشست، آن‌ها را سازنده و مؤثر دانست و گفت: این دیدگاه‌ها می‌تواند در آغاز پروژه‌های مشترک فرهنگی و هنری، از جمله در حوزه چاپ و نشر کتاب، بسیار مفید واقع شود؛ البته برای تحقق این اهداف، نیازمند تعامل و همکاری بیشتری میان کشورهای عضو بریکس هستیم.

رایزن فرهنگی چین از برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب پکن بیش از یک ماه آینده خبر داد و ابراز امیدواری کرد کشورهای عضو بریکس در این رویداد فرهنگی مشارکت فعالی داشته باشند.

وی پیشنهادی برای ترجمه و انتشار آثار ادبی ارائه کرد و افزود: پیشنهاد می‌کنم ظرف مدت پنج سال، ۲۵ اثر شاخص از ادبیات کلاسیک و معاصر ایران و چین به زبان‌های یکدیگر ترجمه و منتشر شود. این طرح هم‌اکنون در حال اجراست و نیمی از آن به پایان رسیده است.

او در پایان تأکید کرد: باید از این تجربیات مشترک بهره‌برداری کنیم تا بتوانیم به دستاوردهای بهتر و گسترده‌تری در عرصه همکاری‌های فرهنگی میان اعضای بریکس دست یابیم.

همکاری فرهنگی امیدوارکننده ایران و برزیل

مسئول غرفه برزیل در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز در ادامه با ابراز رضایت از حضور در این رویداد فرهنگی گفت: این تجربه برای ما بسیار جالب و فوق‌العاده بود و به نظرم می‌تواند آغاز یک همکاری فرهنگی طولانی‌مدت میان ایران و برزیل باشد.

وی با اشاره به علاقه ناشران برزیلی برای آشنایی با آثار ادبی ایران افزود: ما به عنوان ناشر، علاقه‌مند به ترجمه آثار نویسندگان ایرانی و معرفی آن‌ها به خوانندگان برزیلی هستیم. با این حال، یکی از چالش‌های موجود، کمبود مترجم‌های متخصص در حوزه زبان فارسی به پرتغالی است.

این مسئول غرفه برزیل تصریح کرد: پیشنهاد می‌کنم همکاری‌های مشترکی با دانشگاه‌ها و نهادهای مستقل در برزیل برای راه‌اندازی برنامه‌های ترجمه صورت گیرد. حمایت سازمان‌های فرهنگی ایران از چنین پروژه‌هایی می‌تواند تأثیر بسزایی در معرفی دقیق‌تر ادبیات فارسی در آمریکای جنوبی داشته باشد.

فرصتی برای تعمیق همکاری‌های فرهنگی ایران و روسیه

النا نووکشونوا، مدیر پروژه‌های بین‌المللی اتحادیه کتاب فدراسیون روسیه و مسئول فرهنگی غرفه روسیه در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، با اشاره به اهمیت تعاملات فرهنگی گفت: مهم‌ترین موضوع این است که فدراسیون روسیه نه‌تنها در نمایشگاه کتاب ایران حضور دارد، بلکه تعدادی از نویسندگان برجسته خود را نیز می‌آورد. نویسندگانی که در محافل ادبی روسیه حضور فعالی دارند و آثارشان در سطح ملی و بین‌المللی مورد توجه قرار گرفته‌اند.

وی با اشاره به همکاری‌های مستمر فرهنگی میان دو کشور افزود: در زمینه ترجمه آثار ادبی ایران و روسیه نیز تعامل خوبی میان دو طرف شکل گرفته که سال‌هاست ادامه دارد. این همکاری‌ها نقش مؤثری در شناخت متقابل ادبیات و فرهنگ دو ملت ایفا کرده‌اند.

نووکشونوا همچنین به حضور پررنگ روسیه در نمایشگاه‌های بین‌المللی کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی اوراسیا (لوکس) اشاره کرد و گفت: روسیه دائم در نمایشگاه‌های کتاب کشورهای عضو شرکت می‌کند. به‌ عنوان مثال، در نمایشگاه‌های کتاب کلکته و دهلی‌نو، به‌ عنوان مهمان ویژه حضور داشتیم.

سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۷ تا ۲۷ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» در محل مصلی امام خمینی(ره) در حال برگزاری است. هم‌زمان با برگزاری بخش حضوری نمایشگاه کتاب ۱۴۰۴ تهران، بخش مجازی نمایشگاه نیز در سامانه book.icfi.ir امکان خرید غیرحضوری کتاب را برای علاقه‌مندان مهیا کرده است.

او افزود: در آینده نزدیک نیز، فدراسیون روسیه در نمایشگاه بین‌المللی کتاب پکن در جمهوری خلق چین شرکت خواهد کرد. این حضورهای مستمر نشان‌دهنده علاقه جدی ما به گسترش دیپلماسی فرهنگی است.

وی به روابط نزدیک با کشورهای آسیایی اشاره کرد: بسیار خرسندیم کشورهایی مانند جمهوری خلق چین، هند و ایران در نمایشگاه‌هایی که روسیه در آن‌ها حضور دارد، مشارکت فعال دارند. این تبادل فرهنگی برای ما اهمیت زیادی دارد و باعث افتخار ماست.

نووکشونوا بر نقش پررنگ اتحادیه کتاب روسیه در شکل‌دهی به این همکاری‌ها تأکید کرد و گفت: ما به‌عنوان اتحادیه کتاب روسیه، نقش فعالی در برنامه‌ریزی، برگزاری و پیشبرد این تعاملات داریم. خوشبختانه، علاقه‌مندی مخاطبان ایرانی به ادبیات روسیه رو به افزایش است و هر سال شاهد گسترش همکاری‌های فرهنگی میان دو کشور هستیم.

درپایان نشست هم یکی از فعالان فرهنگی و حوزه نشر از هند اظهار داشت: برای ما ناشران، مهم است نه‌فقط به‌ عنوان یک سازمان، بلکه با اختیار و قدرت لازم فعالیت کنیم تا از حمایت‌هایی که تنها به گروه خاصی از افراد می‌رسد جلوگیری شود. باید حمایت‌ها به شکل گسترده‌تر و عادلانه‌تری صورت گیرد. همچنین، حفظ و ترویج زبان‌هایی که دارای زمینه‌های فرهنگی و آموزشی هستند، ضروری است. ما باید از زبان‌هایی حمایت کنیم که پتانسیل توسعه در بیش از ۲۰۰ کشور را دارند.