نشست جهانی درباره کابل فردا در دوحه برگزار می‌شود
طالبان، غایب حاضر در نشست افغانستان
حسین فاطمی
خبرنگار
دوحه پایتخت قطر که در سال‌های اخیر میزبان چندین دوره نشست‌های مختلف درباره افغانستان بوده، قرار است از فردا دوشنبه، میزبان نشستی دیگر با حضور نمایندگان ویژه بیش از ۲۰ کشور در امور افغانستان باشد. اما نماینده‌ای از طالبان برای حضور در این نشست بین‌المللی دعوت نشده است. روزنامه الشرق خبر داد، در نشست دوحه بیش از 25 کشور و نهاد بین‌المللی از جمله امریکا، چین، فرانسه، آلمان، هند، اندونزی، ایران، ژاپن، قزاقستان، قرقیزستان، نروژ، پاکستان، روسیه، عربستان، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان، امارات، انگلیس، ازبکستان و اتحادیه اروپا، سازمان همکاری اسلامی و سازمان همکاری شانگهای مشارکت خواهند داشت. بر اساس این گزارش، نشست دوحه دو روزه بود و آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل ریاست آن را برعهده خواهد داشت.
نشست فردا در دوحه از سوی سازمان ملل برنامه‌ریزی شده است و طبق گفته «استفان دوجاریک»، سخنگوی سازمان ملل، آنتونیو گوترش(دبیرکل) از طالبان برای حضور در این نشست دعوت نکرده است. تارنمای شبکه طلوع‌نیوز افغانستان با اشاره به جزئیات نشست نوشت: در این نشست درباره نگرانی‌های جهانی درباره سیاست‌های طالبان و تغییر آن گفت‌وگو خواهد شد.
اهداف نشست
برخی منابع خبری عنوان داشتند که اهداف نشست دو روزه دوحه عبارتند از: «تقویت تعامل بین‌المللی پیرامون اهداف مشترک برای یک راه پایدار رو به جلو و شناسایی پارامترهای خلاق انعطاف‌پذیر و اصولی.» فرحان حق، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد هم در این باره عنوان داشت: «ما دیدگاه خود را عمدتاً از طریق ارزیابی‌های مأموریت سازمان ملل به مقام‌های حاکم در افغانستان بیان کردیم، همان‌طور که شما می‌دانید نشستی در دوحه داریم که قراراست در مورد فرمان‌ها و موضوعات دیگر صحبت کنیم.»
به موازات این نکات یک روزنامه قطری هم به اهداف برگزاری نشست دوحه اشاره داشت. روزنامه الشرق پیرامون این موضوع نوشت: «هدف از این نشست فعال شدن مشارکت‌های بین‌المللی مشترک و سازنده و در راستای تشویق طالبان برای تغییر رفتارهای خود در کوتاه مدت و میان مدت است.»
این در حالی است که پیش‌تر هم استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل نیز در جمع خبرنگاران در نیویورک، به تشریح اهداف نشست دوحه پرداخته و ضمن استقبال از قطعنامه پنجشنبه گذشته شورای امنیت در حمایت از زنان افغانستان در خصوص اهداف نشست قطر گفته بود: «هدف اجلاس دوحه با موضوع افغانستان بررسی یک راه و رویکرد مشترک در خصوص افغانستان به خصوص مسأله زنان و دختران و مبارزه با تروریسم و قاچاق مواد مخدر است.» او تأکید کرده بود: «آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل از طالبان برای شرکت در نشست دوحه دعوت نکرده است و به رسمیت شناختن آنها نیز در این اجلاس مطرح نیست.»
اگر چه طبق اخبار واصله خبری از حضور طالبان درنشست دوحه نیست، اما از سویی هم، طالبان با استقبال از این نشست، می‌گوید که خواهان به رسمیت شناخته شدن از سوی کشورهای جهان است. با آنکه سخنگوی طالبان درباره حضور نماینده خود در نشست دوحه چیزی نمی‌گوید، ولی از حاضران در این نشست می‌خواهد تا در این گونه نشست‌ها از نماینده افغانستان نیز دعوت شود. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان در این باره تأکید کرد: «نماینده افغانستان باید در آنجا باشد تا ما موضع‌گیری خود را داشته باشیم و دوم اینکه دیدگاه دیگر کشورها درباره افغانستان باید سازنده و بر اساس همکاری باشد.» با این حال، برخی از کارشناسان مسائل سیاسی درباره شرایط به رسمیت شناخته شدن طالبان دیدگاه‌های گوناگونی دارند.
قطر و عدم دعوت از طالبان
در حالی دوحه از فردا دوشنبه میزبان نشست دو روزه پیرامون تحولات افغانستان بدون حضور نماینده‌ای از طالبان است که قطر اولین کشوری بود که با پذیرش دفتر سیاسی طالبان و برگزاری مذاکرات صلح بین این گروه با امریکایی‌ها نقش کلیدی در بازگشت طالبان به قدرت ایفا کرد.
لذا ناظران اعتقاد دارند که دوحه کماکان تمایل بسیار زیادی دارد که نماینده‌ای از طالبان در این نشست دو روزه حضور پیدا کند، اما مخالفت اکثر کشورهای حاضر و همچنین سازمان ملل و شخص آنتونیو گوترش (دبیرکل) به عنوان رئیس نشست، عملاً دست قطری‌ها را برای حضور نماینده‌ای از طالبان بسته است.
با این حال طیفی دیگر از تحلیلگران بر این باورند که شاید قطر در به قدرت رسیدن مجدد طالبان نقش کلیدی داشته باشد و در طی ۲۰ ماهی که از آغاز مجدد حکومت طالبان می‌گذرد، قطر حامی اصلی این جریان بوده است، اما این امکان وجود دارد که به واسطه برخی گسل‌ها و شکاف‌ها، قطر اکنون به دنبال اتخاذ مسیری بدون طالبان است.
آینده افغانستان با طالبان چه خواهد بود؟
برخی منابع خبری اذعان داشتند که صدور قطعنامه در شورای امنیت پیرامون افغانستان پیش درآمدی بر نشست دو روزه دوحه بود. اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد عصر پنجشنبه به وقت محلی (۲۷ آوریل /۷ اردیبهشت ماه) با اجماع به قطعنامه‌ای رأی مثبت دادند که اعمال محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها از سوی دولت طالبان بر زنان افغانستان را محکوم کرده است.
به نظر می‌رسد تداوم سیر فعلی توسط طالبان سبب می‌شود جامعه جهانی به تعامل بین‌المللی وفادار نماند و افغانستان بار دیگر به انزوا کشیده شده و مردم آن به باد فراموشی سپرده شوند. به خصوص که دفتر توسعه سازمان ملل متحد از احتمال کاهش ۳۰ درصدی کمک‌های بشردوستانه به افغانستان خبر داد.
در این رابطه خبرگزاری رویترز گزارش داد که به دلیل توجه کمک کنندگان به سایر بحران‌ها و محدودیت‌های طالبان درباره زنان کارمند در سازمان ملل، کمک به افغانستان کاهش خواهد یافت. از این رو برای افغانستان و جهان نیاز است که به خاطر کار مشترک تفاهم داشته باشند و در مسائلی که افغانستان و جهان را نزدیک می‌کند هر دو طرف باید مسئولیت‌های خود را ادا کنند. حال باید دید نشست دو روزه دوحه چه مسیری را برای سازمان ملل، کشورهای عضو، افغانستان و طالبان ترسیم خواهد کرد؟!