سفر مشاور امنیت ملی کاخ سفید به پکن با گفتوگو درباره چالش‌های چین و ایالات متحده پایان یافت
امریکا در پاسیفیک توجیه شد
گروه جهان/ دو ماه مانده تا پایان کار جو بایدن در کاخ سفید، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید راهی شرق کره زمین شده تا با مقامات چین دیدار و گفتوگو کند؛ رایزنی‌هایی که حتماً یک پای ثابت آن مسأله و مناقشه تایوان است و شاید درصد کمی از این دیدار دوستانه و شام کاری به حواشی مسائل اقتصادی اختصاص پیدا کند.
آنطور که سالیوان در این سفر و دیدار با وزیر امور خارجه چین گفته، «رئیس‌جمهور بایدن متعهد به مدیریت مسئولانه روابط بین چین و امریکاست، به‌گونه‌ای که رقابت بین دو کشور به درگیری تبدیل نشود و در زمینه‌هایی که منافع مشترک وجود دارد، همکاری انجام گیرد.» هدف از این سفر چند روزه اینچنین اعلام شده:«حفظ روابط میان دو کشور و رفت و آمدهای دیپلماتیکی که طی سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳ آسیب دیده همچنین رو در رویی که بین پکن و واشنگتن برای اختلافات بر سر استقلال تایوان به وجود آمده و کریدوری که بین روسیه و چین به وجود آمده است.»
حالا اولین سفر مشاور امنیت ملی کاخ سفید به چین بعد از سال 2016 در حالی اتفاق افتاده است که دولت دموکرات‌ها نفس‌های آخر را می‌کشد و آینده 4 سال بعد کاخ سفید معلوم نیست در دست کدام سیاستمدار باشد، از سوی دیگر هر دو دولت در تلاشند پیش از تعیین تکلیف رئیس‌جمهور آینده امریکا روابط خود را بهبود بخشند.
سفر ۳ روزه سالیوان در پی جدیدترین تحریم‌های واشنگتن علیه شرکت‌های چینی به اتهام کمک به روسیه در جنگ اوکراین انجام شد؛ پکن این تحریم‌ها را «روش‌های اشتباه» توصیف کرد. سالیوان فرستاده اصلی بایدن برای گفتوگوهای اغلب اعلام‌نشده با مقام‌های ارشد سیاست خارجی چین به‌منظور مدیریت اختلاف‌های فزاینده بین واشنگتن و پکن بوده است.
در طول مدت ریاست جمهوری جو بایدن تلاش‌های زیادی صورت گرفت تا سردی روابطی که از سال‌های ریاست جمهوری پیشین امریکا بین پکن و واشنگتن به وجود آمد کاسته شود، تلاشی که در دیدارها و سفرهایی به وین، مالتا، واشنگتن و بانکوک انجام شد، آخرینش اما دیدار دو مقام این کشورها در ماه ژانویه و پس از نشست مهمی بین شی جین‌پینگ و جو بایدن انجام شد.
دست دوستی می‌دهیم اما حواستان باشد
دید و بازدیدها تاکنون عایدی مهم سیاسی و دیپلماتیکی به دنبال نداشته و دولت چین بارها تأکید کرده است کاخ سفید اجازه دخالت در امور منطقه‌ای آنها را ندارد، وزیر خارجه چین در دیدار روز گذشته خود با مشاور امنیت ملی کاخ‌سفید گفت که امریکا باید تسلیح تایوان را متوقف و از اتحاد مجدد مسالمت‌آمیز چین حمایت کند، تایوان متعلق به چین است و «استقلال تایوان» بزرگترین خطر برای صلح و ثبات در تنگه تایوان است.
از سوی دیگر به نتیجه رسیدن مذاکرات بین مقامات چین و امریکا، آن هم در فاصله زمانی محدود حضور دموکرات‌ها در قدرت می‌تواند یک امتیاز بزرگ برای نامزدی کامالا هریس دموکرات در رقابت‌های انتخاباتی 2024 امریکا باشد، آن هم در شرایطی که دونالد ترامپ بارها در سخنرانی‌های انتخاباتی خود از افزایش نرخ تعرفه کالاهای چینی حرف زده و این مشابه همان رویکردی است که ترامپ در سال 2019 مقابل چین در پیش گرفته بود و همین اتفاق تنش‌های بیشتر میان دو کشور را به دنبال داشت.
مسأله مهم و البته پر سر وصدا میان امریکا و چین، موضوع جدایی و استقلال تایوان از زیر سلطه حکومت چین است. دولت پکن معتقد است تایوان جزئی از خاک چین به حساب می‌آید در حالی که این منطقه با رویکرد خودمختاری به دنبال استقلال است و ایالات متحده نیز تلاش می‌کند تایوان را در مسیر جدایی از چین همراهی کند و حتی برای رسیدن به این هدف تسلیحات زیادی را در اختیار چین تایپه قرار داده است.
از روزی که ویلیام لای چینگ ته؛ به عنوان رئیس جدید دولت تایوان انتخاب شد، ساز جدایی و استقلال تایوان از دولت و حکومت چین، جدی‌تر و پر رنگ‌تر شد؛ سیاستمداری که البته چینی‌ها او را یک شخص «جدایی طلب» می‌دانند از روزی که بر سر کار آمده است سطح تنش‌ها با جمهوری خلق چین بالا رفته است.
سفر به شرق دور
برگ برنده پیرمرد دموکرات
روابط خوب و مناسب تایوان با ایالات متحده، برای حاکمیت چین و تسلط آن بر اقیانوس شرقی خطر آفرین است، تجهیز نظامی برای صف آرایی نظامی تایوان مقابل چین وزارت امور خارجه امریکا را بر آن داشت تا در اواخر خرداد ماه از یک بسته کمک تسلیحاتی ۳۸۰ میلیون دلاری به تایوان رونمایی کند که این مسأله اعتراض چین را به دنبال داشت.
گپ و گفت دیپلماتیک دو مقام سیاسی امریکا و چین البته بجز موارد اقتصادی و روشن کردن نقشه راه تجارت‌های دریایی و مسأله جنجالی تایوان، یک پایش هم به روسیه می‌رسد، روابط پکن و مسکو طی چندسال اخیر روبه افزایش و بهبود بوده است؛ روابطی که امریکایی‌ها نسبت به آن احساس خطر کرده‌اند و معتقدند پشت پرده تأمین تسلیحاتی جنگ اوکراین و روسیه دولت چین است.
جیک سالیوان در این سفر بجز پیغام کاخ سفید برای تمایل به گرمی روابط مانند سال‌های گذشته بین دو کشور شرقی و غربی، نگرانی‌های ایالات متحده در مورد پشتیبانی‌های چین در خصوص گسترش صنایع دفاعی روسیه از زمان حمله این کشور به اوکراین را انتقال داده است.
امریکایی‌ها همچنین نگرانی‌های دیگری هم از جانب دولت چین دارند؛ حضور نیروهای چین در پایگاه نظامی- جاسوسی در نزدیکی کوبا برای ایالات متحده یک زنگ خطر جدی است که تلاش می‌کند با بهبود روابط با پکن و نزدیک شدن به آنها، هم از تهدیدات احتمالی این پایگاه دور بماند و هم دامنه خطر از سوی روس‌ها را به واسطه روابط حسنه با چین بکاهد.
دستاورد سفر مشاور امنیت ملی امریکا به چین که تا روز پنجشنبه ادامه دارد، برقراری توافق بین دو کشور بر سر مسائل مختلفی چون حفظ تبادلات و ارتباطات در سطح بالا، همکاری در زمینه کنترل مواد مخدر، اجرای قانون، بازگرداندن مهاجران غیرقانونی و کاهش تغییرات آب و هوایی بود؛ توافقاتی که اگر اجرایی شود و تنش‌های بین دو دولت بر سر موضوع تایوان به یک نتیجه قابل قبول و منطقی برسد، شاید بتوان از آن به عنوان یک موفقیت مهم برای چهار سال ریاست جمهوری جو بایدن در امریکا یاد کرد و به آن به چشم یک سکوی پرتاب برای رسیدن کامالا هریس به کاخ ریاست جمهوری نگاه کرد.
بــــرش
اولتیماتوم چینی به مسافر امریکایی
سفر مشاور امنیت ملی جو بایدن به پکن در پس‌زمینه تشدید اختلافات واشنگتن - پکن و هراس کاخ سفید از آینده روابط که رو به تخاصم می‌رود، صورت گرفت. به این موارد باید چالش انتخاباتی دموکرات‌ها و سایه ترامپ که مدیریت با چین را دشوارتر می‌سازد، اضافه کرد. بر‌اساس گزارش چینی‌ها از این نشست، طرفین توافق کردند که تماس‌های ویدیویی بین فرماندهان نظامی خود که مسئولیت نقاط داغ در منطقه هند و اقیانوس آرام را برعهده دارند، «در زمان مناسب» برگزار کنند، اقدامی که واشنگتن امیدوار است بتواند از درگیری در مناطقی مانند تنگه تایوان جلوگیری کند. کاخ سفید اعلام کرد که این مذاکرات در «آینده‌ای نزدیک» انجام خواهد شد. کاخ سفید همچنین خبر داد دو طرف درمورد طیف وسیعی از مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و جهانی گفتوگوهای صریح، اساسی و سازنده داشتند. به گزارش شبکه تلویزیونی دولتی CCTV، وانگ به سالیوان گفت: «کلید توسعه آرام تعامل چین و امریکا در رفتار برابر با یکدیگر نهفته است. به نوشته رویترز این اظهارات پس از دومین روز گفتوگوهای سالیوان با وانگ و دیگر مقامات، با هدف کاهش تنش بین دو ابرقدرت پیش از انتخابات 5 نوامبر ایالات متحده صورت گرفت.
بر‌اساس اعلام تلویزیون چین، وانگ به سالیوان گفت که ایالات متحده باید «تسلیح تایوان را متوقف کند» و از «اتحاد مجدد» صلح‌آمیز چین حمایت کند، و افزود که «تایوان متعلق به چین است» و «استقلال تایوان» بزرگترین خطر برای صلح و ثبات در تنگه تایوان است. بر‌اساس این گزارش، وانگ همچنین مخالفت پکن را با تعرفه‌های ایالات متحده بر طیفی از کالاهای تولیدی و کنترل‌های صادراتی که سازندگان تراشه چینی را هدف قرار می‌دهد ابراز کرد و گفت واشنگتن باید از به خطر انداختن منافع مشروع چین دست بردارد. اما بیانیه ایالات متحده همچنین بر برخی از زمینه‌های توافق بالقوه تأکید کرد و به «نگرانی‌های مشترک در مورد (کره شمالی)، برمه و خاورمیانه» اشاره کرد. چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان به طرف امریکایی گفت که ایالات متحده «نباید حاکمیت چین را تضعیف کند» و از «اقدامات نقض‌کننده» فیلیپین که کشتی‌هایش با چین درگیر می‌شوند حمایت نکند. مانیل و واشنگتن یک معاهده دفاعی متقابل دارند و ایالات متحده متعهد شده است که به فیلیپین در برابر حملات مسلحانه به کشتی‌ها و سربازان این کشور در دریای چین جنوبی کمک کند.