سیاست منطقه‌ای دولت چهاردهم؛ موازنه‌ای میان رقابت و همکاری
اینجا ستون «ذره بین» است و ما با دقت بیشتری به جزئیات یک سوژه خبری پرداخته ایم:
ایستادن بر جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه به عنوان کشوری توسعه‌یافته آنچنان که در سند چشم‌انداز ایران و سیاست‌های کلی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری ترسیم شده است؛ هدف غایی است که دولت چهاردهم پیش روی خود قرار داده و مسعود پزشکیان به واسطه برعهده‌گرفتن مسئولیت عالی نهاد اجرایی کشور بر آن تأکید کرده است. این هدف اگرچه در بدو امر متضمن نوعی رقابت‌جویی صرف تلقی می‌شود با این حال چه آنجا که در سیاست‌های کلی و در بیان ابتنای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر رعایت سه اصل عزت، حکمت و مصلحت، «گسترش همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای»، «پرهیز از تشنج در روابط» و «تلاش برای رهایی منطقه از حضور نظامی بیگانگان» تأکید شده و چه در مواضع رئیس جمهور، هدفی است که جز از مسیر همکاری و تعامل با همسایگان دنبال نمی‌شود.
چنین است که سخنان دیروز مسعود پزشکیان در جمع فرماندهان سپاه و مسئولان قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) را باید از منظر ترسیم دقیق نقشه راه ایران برای رقابت و همکاری توأمان با کشورهای منطقه و همسایگان 15 گانه‌اش ارزیابی کرد. نقشه راهی که در آن همچنان که عالی‌ترین مقام اجرایی کشور نسبت به کوچک‌ترین عقب ماندن از رقیبان هشدار می‌دهد و آن را در تعارض با هدف ایستادن بر جایگاه نخست منطقه اعلام می‌کند، به همان میزان بر عزم و برنامه دولتش برای توسعه همکاری‌ها و تعاملات بین‌المللی بویژه با کشورهای همسایه اصرار دارد.
تبیین رئیس جمهور از رویکرد مطلوب دولت در قبال این موازنه رقابت و همکاری نشانگر آن است که او حتی به گفتمان «وفاق ملی» نیز تنها از منظر یک راه حل صرف برای مشکلات داخلی نگاه نمی‌کند. در این رویکرد استفاده از توان و ظرفیت همه افراد توانمند و نخبگان شایسته فارغ از تفاوت نگرش‌های سیاسی و جناحی شرط لازم برای جلوگیری از هرگونه عقب ماندن از کشورهای رقیب و افزایش فاصله ایران با آن جایگاه نخست است.
با این حال تلاش ایران برای رسیدن به قله‌های روزآمدترین فناوری‌های پیشرفته جهان چنان که تاکنون نیز در پیشرفت‌های چشم‌گیر دانشمندان ایرانی در فناوری‌های موشکی و فضایی ، تکنولوژی نانو و نظایر آن رخ داده و متوقف نخواهد ماند؛ تلاشی تنها برای پشت سر گذاشتن همسایگان و اعمال قدرت فرامرزی نبوده و نیست. چنان که در سخنان دیروز رئیس جمهور نیز تصریح شد، سیاست ایران در ثمربخشی این رقابت تحکیم و تقویت روابط از مسیر به اشتراک گذاشتن و صادرات همین دستاوردهای فنی و مهندسی است. جایگاه اول منطقه بودن در افقی که ترسیم می‌شود جایی است که نه تنها تن دادن کشورهای همسایه و دیگران را به تحریم‌هایی که دشمنان برای محدود کردن تعاملات بین‌المللی ایران اعمال کرده‌اند، به هزینه‌ای گراف و زاید تبدیل می‌کند و دلیلی برای باقی ماندن در حصار آن باقی نمی‌گذارد؛ بلکه توان چانه‌زنی درمذاکرات ناگزیر برای رفع تحریم‌ها را بشدت افزایش می‌دهد.
دکترین منطقه‌ای که اگر چه امتداد روشنی است بر آنچه در دولت‌های گذشته تحت عناوین «منطقه قوی‌تر و امنیت شبکه‌ای» و «سیاست همسایگی» مطرح شده بود، اما در نوع خود بر تقویت انگیزه‌های درونی و منفعت‌یابی بیرونی بنا نهاده شده است.