نمایندگان مراجع تقلید در حج چه می‌کنند؟
رابط بعثه‌های مراجع عظام تقلید با بعثه رهبر معظم انقلاب با اشاره به حضور بعثه برخی مراجع معظم تقلید در حج و پاسخگویی به مسائل شرعی زائران، گفت: مسائل حج پیچیده است و کتاب مناسک حج به اندازه توضیح المسائل کوچک جزئیات دارد؛ حضور مجتهدین و چهره‌های علمی که طرف مراجعه حجاج باشند و پرسش از آنها، اطمینان‌بخش است و این کارکرد با فضای مجازی حاصل نمی‌شود.
ایران آنلاین: حج یکی از فروع دین و از جمله اعمال واجبی است که برخلاف اعمال دیگر مانند نماز و روزه، هر شخص در طول عمر خود ممکن است تنها یک بار توفیق این سفر معنوی را داشته باشد و طبعا زائران دغدغه دارند اعمال حج را به‌درستی انجام دهند. حضور مجتهدین و چهره‌های علمی در حج برای پاسخگویی به سوالات زائران و مراجعه حجاج، اطمینان‌بخش است و این کارکرد با حضور در فضای مجازی حاصل نمی‌شود.
به گزارش ایرنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی معراجی، رابط بعثه‌های مراجع عظام تقلید با بعثه رهبر معظم انقلاب در این مورد می‌گوید: چند روز مانده به عاشورا (۱۵ تیر)، حج امسال هم تمام شد و زائران برخی هوایی، برخی زمینی و از طریق خاک عراق و برخی دیگر هوایی از طریق مشهد به شهرهای خود بازگشتند تا زندگی جدیدی را پس از توفیق حج آغاز کنند. یکی از بخش های حاضر در میان حجاج ایرانی، بعثه‌های مراجع معظم تقلید است؛ به این معنا که شماری از علما و روحانیون که به نمایندگی از دفتر یک مرجع تقلید در مکه و مدینه همچنین عرفات و منا حضور دارند تا پاسخگوی مسائل حجاج باشند.
اما در عصری که فضای مجازی دسترسی به بسیاری کارها، حتی ارائه مسائل شرعی را راحت کرده، باز هم حضور این نمایندگان ضرورت دارد؟ این افراد چه اقداماتی انجام می‌دهند و آیا حضورشان در حج، در بازبینی و احیانا تجدید نظر در برخی احکام حج موثر است؟ این پرسش‌ها و سوالاتی مشابه آنها، مواردی است که حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی معراجی در گفت‌وگو با با بعثه رهبر معظم انقلاب پاسخ داده است.
وظیفه اصلی اعضای بعثه مراجع معظم تقلید چیست؟ در این صورت آیا کتاب ها، سایت‌ها و نرم‌افزارهای فضای مجازی نمی‌تواند برای پاسخگویی به مسائل شرعی کافی باشد؟
وظیفه اول بعثه مراجع معظم تقلید، پاسخگویی به مسائل شرعی زائران است، اما نباید تصور کنیم این وظیفه تنها با فضای مجازی ممکن است و مخاطب را قانع و نیازش را رفع می‌کند. اگر به ترکیب اعضای بعثه یا هیات علمی اعزامی به نمایندگی یک مرجع نگاه کنید، خواهید دید اکثر کسانی که در بعثه او در حج حضور دارند، برجسته ترین اعضای هیات استفتای آن مرجع هستند. چون مرجع تقلید باید به حد کافی به این نماینده خود و توانایی انتقال مبانی فقهی خود به مقلدینش باور و اعتماد داشته باشد. همه این افراد مهر تایید علمی مرجع خود را دارند و مجتهد مسلم یا قریب الاجتهاد اند.
در گذشته نیز افراد برجسته ای چون مرحومان آیات محفوظی، حاج آقا جلال طاهر شمسی، نیری، ثابتی، افتخاری گلپایگانی، سید جعفر کریمی و قدیری و آیات صلواتی، خرازی و دیباجی در این بعثه ها حضور می‌یافتند.
تفاوت حج با دیگر عبادات این است که برخلاف نماز و روزه، در طول عمر هر شخص تنها یک بار اتفاق می‌افتد، از این رو مکلفان به مسائل حج تسلط ندارند و حتی بعد از شرکت در کلاس‌های مختلف، سوالات و ابهاماتی دارند. ضمنا مسائل حج پیچیده است و کتاب مناسک حج به اندازه توضیح المسائل کوچک جزئیات دارد و تا وقتی کسی عملا در حج شرکت نکند، نمی‌تواند نگاه دقیق و جامعی به مناسک داشته باشد. زائرانی که بعد از یک عمر به سرزمین وحی آمده اند، دغدغه دارند اعمال حج را درست انجام دهند، حضور مجتهدین و چهره های علمی که طرف مراجعه حجاج باشند و پرسش از آنها، اطمینان بخش است و این کارکرد با فضای مجازی حاصل نمی‌شود.
علاوه بر مردم، این افراد، مورد مراجعه روحانیون کاروان ها هم هستند. با وجود آن که برای گزینش روحانیون کاروان‌ها امتحانات دقیقی گرفته می‌شود، گاه مسائل جدیدی پیش می‌آید و نیازمند بررسی و بیان پاسخ‌های جدید توسط مجتهدان تراز اول حاضر در بعثه مراجع است. در زمانی که روحانی کاروان بودم، گاه چندبار بار برای دریافت پاسخ مسائل شرعی حجاج، به بعثه مراجع مراجعه می‌کردم. علاوه بر این، در مواردی مسائل اعتقادی و کلامی و شبهاتی که از طرف وهابیت مطرح می‌شد نیز در مراجعه به دفاتر مراجع مورد سوال قرار می‌گرفت و مباحثات فکری انجام می‌شد که در سفرنامه ها آمده است.
گاهی هم مراجعه به دفاتر، برای حل مسائل شرعی مالی است، مثل این که فردی قبل از اعمال حج می‌خواهد حقوق شرعیخود را بپردازد و تلاش کند حق الناسی گردنش نباشد. همچنین کمک‌هایی به خانواده شیعیان فقیر انجام شده است؛ یا در کاروان‌ها و خیمه های منا و عرفات حضور می‌یابند و به حل مشکلات مردم کمک می‌کنند. در واقع، مجموعه ای از اقدامات توسط نمایندگان مراجع انجام می‌شود و اعزام آنها را ضرورت می‌بخشد. ضمنا نمایندگان بعثه برخی مراجع در میان کاروان‌های استان‌هایی که آن مراجع مقلدین بیشتری دارند، حضور یافته و با حجاج ارتباط برقرار می‌کنند.
تغییر فتاوا در راستای پویایی فقه شیعه
آیا بین اعضای بعثه مراجع و بعثه رهبر معظم انقلاب ارتباط علمی و فقهی در بررسی مناسک و همفکری در بازبینی مسائل وجود دارد؟
این ارتباط علمی از قبل وجود داشته و از دید و بازدید اخلاقی آغاز شده و در خلال این رفت و آمدها مسائل فقهی هم بحث می‌شد و الان جدی‌تر شده است. با حضور حجت الاسلام والمسلمین سید عبدالفتاح نواب، نماینده ولی فقیه در امور حج ابتکار عملی اجرایی و یک جلسه علمی ماهانه بین نمایندگان خبره بیوت مراجع برای بحث در زمینه مسائل حج تشکیل شد. در این جلسات، مسائل مستحدثه حج مثل سر تراشیدن با ماشین، نحوه رمی جمار و استظلال در قالب یک مباحثه فقهی بحث می‌شود و امسال هم این جلسه، نتایج عملی خوبی داشت. این هم اندیشی امسال در مکه هم برگزار شد. همفکری آغاز شده و باید ادامه یابد.
چه تلاش‌هایی برای بررسی مشکلات حجاج در عمل به فتاوا و بازنگری احتمالی در احکام حج وجود دارد؟ آیا مشاوره‌های لازم به مراجع تقلید جهت بازبینی برخی مسائل که زائران را دچار زحمت می‌کند رخ می‌دهد؟ گزارش‌های بعثه های مراجع، منجر به تغییر فتاوا در راستای پویایی فقه شیعه شده است؟
یکی از اهداف این جلسات همین و این فرایند و نوآوری هایی در این مسیر در حال انجام است. مثلا در یک جلسه در قم، یک سرداور آرایشگران را دعوت کردیم تا استفاده از ماشین ته‌زن و امکان استفاده از آن به جای تراشیدن سر با تیغ با حضور نماینده مراجع بررسی شود.
امسال بعثه کدام مراجع در موسم حج برپا بود؟
به ترتیب الفبا، بعثه حضرات آیات جوادی آملی، حائری، سبحانی، سیستانی، شبیری زنجانی، فیاض، مکارم شیرازی، نوری همدانی، وحید خراسانی و همچنین بعثه مقام معظم رهبری فعال بودند.
چه نظم و روالی در اعزام اعضای بعثه مراجع وجود دارد؟
پایه اصلی حضور افراد در بعثه علما این است که توانمندی علمی افراد از سوی مرجع تقلید احراز شود و اطمینان حاصل شود که این افراد قدرت حل مسائل پیش آمده را دارند.
بعثه مراجع، چه میزان مورد مراجعه حجاج قرار می‌گیرد؟
میزان مقلدین برخی مراجع کمتر و مقلدان برخی بیشتر است. طبعا مراجعه برخی که مقلدین بیشتری دارند، بیشتر است و در مجموع مراجعه در مکه و مدینه خوب است. البته فضای مجازی برخی نیازهای مقلدین را تامین و آنها را از مراجعه حضوری بی نیاز می‌کند.
آیا اطلاع‌رسانی لازم به مقلدان مراجع تقلید در خصوص حضور نمایندگان آیات صورت می‌گیرد؟
شماره و آدرس این دفاتر توسط بعثه مقام معظم رهبری در هتل ها و فضای مجازی منتشر می‌شود. اما هنوز اطلاع رسانی کافی در این زمینه صورت نگرفته است؛ به خصوص در سرزمین عرفات برخی حجاج از محل دفاتر نمایندگی مطلع نمی‌شوند.
آیا ارتباط و تعامل علمی با علمای سایر کشورها اعم از شیعه و سنی برقرار می‌شود؟
در مواردی ارتباط بین علمای حاضر در مکه و مدینه، با علمای جهان اسلام برقرار می‌شد و تقریب عملی صورت می‌گرفت که البته در سال‌های اخیر محدودیت‌های کشور میزبان مانع تداوم این ارتباطات شده است. مثلا شبهه اعتقاد شیعه به تحریف قرآن با چند جلسه رفت و آمد و رد و بدل قرآن برطرف شد و امیدواریم زمینه برای ارتقای ارتباط علمی بین علمای جهان اسلام حاصل شود.
انتهای پیام/