افشای راز گیتی با یک فسیل کیهانی

آرزو کیهان - گروه علم و فناوری روزنامه ایران: این کهکشان ۷ میلیارد ساله که از آن با عنوان «فسیل کیهانی» یاد می‌شود، به دلیل بکر بودن به عنوان منبع بزرگی از اطلاعات و داده‌ها برای اخترشناسان عمل خواهد کرد زیرا برای میلیاردها سال «یخ‌زده در زمان» باقی مانده است؛ درست همان‌طور که محققان از فسیل دایناسورها روی زمین برای بررسی تکامل حیات استفاده می‌کنند، این فسیل کیهانی به نام کهکشان KiDS J۰۸۴۲+۰۰۵۹ می‌تواند برای درک چگونگی تکامل کیهان، مورد استفاده قرار گیرد.کهکشان فسیلی، کهکشانی است که توانسته از برخوردها و تعاملات با کهکشان‌ها و سیارات دیگر مصون بماند. چنین کهکشان‌هایی در واقع کپسول‌های زمان دست‌نخورده‌ای هستند که به اخترشناسان کمک می‌کنند کهکشان‌های اولیه کیهان را مطالعه کنند.

بررسی یک فسیل با چند تلسکوپ
تحقیقات اخیر با استفاده از داده‌های تلسکوپLBT انجام شده و نشان داده‌ که این کهکشان حدود ۷ میلیارد سال بدون تغییر باقی مانده است. «کرشنزو دووه»، از سرپرستان تیم تحقیقاتی مؤسسه ملی اخترفیزیک ایتالیایی INAF گفت: «ما کهکشانی را کشف کرده‌ایم که برای میلیاردها سال «کاملاً حفظ شده» باقی مانده است؛ یک یافته‌ باستانی واقعی که به ما می‌گوید اولین کهکشان‌ها چگونه به دنیا آمده‌اند و کمک می‌کند تا بفهمیم جهان امروز چگونه تکامل یافته است.»
کهکشان KiDS J۰۸۴۲+۰۰۵۹، حدود ۳میلیارد سال نوری از زمین فاصله دارد و تصاویر به‌دست‌آمده از تلسکوپ نقشه‌برداری VST، اندازه و جرم این کهکشان را در اختیار اخترشناسان قرار داد. این اندازه‌گیری‌ها سپس با استفاده از تلسکوپ VLT و ابزار X-Shooter دقیق‌تر مورد بررسی قرار گرفتند.(X-Shooter یک ابزار پیچیده است که به اخترشناسان امکان می‌دهد طیف‌های گسترده‌ای از نور را از اجرام آسمانی مختلف تجزیه و تحلیل کنند و اطلاعات مهمی‌درباره ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی این اجرام ارائه ‌دهند).

کهکشانی با جرم  ۱۰۰میلیارد برابر خورشید
نتایج نشان داد این کهکشان، جرمی‌معادل حدود صد میلیارد برابر خورشید دارد اما نسبت به کهکشان‌هایی با جرم مشابه، فشرده‌تر است. همچنین مشخص شد که این کهکشان، بخش زیادی از عمر خود را بدون تشکیل ستاره‌های جدید گذرانده است. چنین یافته‌هایی نشان می‌دهد که با یک کهکشان فسیلی روبه‌رو هستیم. طبق داده‌ها، تقریباً هیچ نشانه‌ای از تشکیل ستاره در طول میلیاردها سال در این کهکشان دیده نشده و این روند برای کهکشان‌هایی با این اندازه، غیرمعمول است. بیشتر کهکشان‌ها از طریق برخوردها و ادغام‌ها که به انفجارهایی از تشکیل ستاره‌های جدید می‌انجامد، تکامل می‌یابند اما این کهکشان فسیلی، در طول زمان فریز شده و بدون فعل و انفعال باقی مانده است.
«کیارا سپینیلو»، پژوهشگر دانشگاه آکسفورد و از اعضای این تیم تحقیقاتی هم یادآور شد: « این اولین بار است که توانسته‌ایم برای یک کهکشان فسیلی‌ در فاصله‌ای دور، داده‌هایی با چنین وضوح بالایی به‌دست آوریم. همچنین ما موفق شدیم نمونه دیگری از کهکشان فسیلی به نام NGC ۱۲۷۷ را که در طول زمان کوچک مانده و در حدود ۲۴۰ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد، یعنی خیلی نزدیک‌تر از کهکشان فسیلی است را نیز کشف کنیم.»
این کشف‌ها، نشان می‌دهد برخی از کهکشان‌ها می‌توانند به‌سرعت شکل بگیرند، فشرده باقی بمانند و با اجتناب از برخورد با کهکشان‌های دیگر، برای میلیاردها سال «خاموش» شوند و عملاً نقش کهکشان‌های فسیلی را بازی کنند تا ما با بررسی بیشتر آنها، تاریخچه شکل‌گیری هسته‌های کهکشان‌های عظیم امروزی را بازسازی کنیم.