بالاخره ضد آفتاب بزنیم یا نزنیم؟

سارا کاویانی_ ایران آنلاین: باهل (Vedika Bahl) روزنامه‌نگار، مجری و تهیه‌کننده مستقر در پاریس است که برای شبکه بین‌المللی فرانس ۲۴ فعالیت می‌کند. او با تمرکز بر تحلیل انتقادی روایت‌های رایج در فضای مجازی، به‌ویژه در برنامه‌ی «Truth or Fake»، به بررسی علمی اخبار و شایعات می‌پردازد. سابقه‌ی تحصیل در روزنامه‌نگاری تلویزیونی در لندن و تجربه همکاری با رسانه‌های بین‌المللی، او را به یکی از چهره‌های قابل‌اعتماد در حوزه فکت‌چک و تحلیل رسانه‌ای تبدیل کرده است.

در آغاز برنامه، مجری می‌گوید: اخیرا موجی از پست‌ها در فضای مجازی، ادعا می‌کند کرم ضد آفتاب یا همانطور که آمریکایی‌ها دوست دارند بگویند که کرم ضد‌آفتاب خطرناک است و در واقع خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. آیا این خبر جعلی است؟ آیا کرم ضدآفتاب اس پی اف خطر مبتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد؟

شایعات چه می‌گویند؟

کاربری در تیک‌تاک، پستی با بیش از ۲۰۰هزار بازدید منتشر کرده ودر آن می‌گوید که چقدر کرم ضدآفتاب را خطرناک می‌داند و فکر می‌کند چگونه مواد شیمیایی موجود در آن جذب جریان خون و بدنش ‌می‌شود.

کاربر دیگری با ۲۲هزار دنبال‌کننده ادعا کرده که کرم ضد آفتاب سمی است و دیگر اجازه نمی‌دهد خانواده‌اش از آن استفاده کنند.
اما فقط در تیک‌تاک نیست و در همه شبکه‌های اجتماعی می‌دیدم که این روایت کرم ضد آفتاب دارد همه جا پخش می‌شود.

در پستی دیگر، ادعا شده که کرم ضد آفتاب «کلاهبرداری» است و حتی خطر ملانوما را افزایش می‌دهد.

حتی برخی گفته‌اند که اصلاً خورشید عامل سرطان پوست نیست، بلکه خود کرم ضد آفتاب است که این خطر را ایجاد می‌کند، چون پر از مواد شیمیایی سرطان‌زا است.

در میان این موج، برخی کاربران نیز تصویری از یک نمودار آماری را به اشتراک گذاشته‌اند که به منبعی به‌نام ثبت تومورهای ایالت کنتیکت نسبت داده شده است. این نمودار مدعی‌ است که با افزایش استفاده از کرم‌های ضدآفتاب، نرخ ابتلا به ملانوما نیز افزایش یافته است.

کاربران زیادی به این نمودار و همچنین به ترکیبات شیمیایی خاصی در کرم‌های ضد آفتاب اشاره کرده‌اند. برای نمونه، مواد آووبنزون و اکسی‌بنزون که گفته می‌شود تنها پس از یک روز استفاده وارد جریان خون می‌شوند.
(آووبنزون (Avobenzone) و اکسی‌بنزون (Oxybenzone) دو ماده‌ی شیمیایی هستند که در فرمولاسیون بسیاری از کرم‌های ضدآفتاب به‌کار می‌روند و نقش اصلی آن‌ها جذب و فیلتر کردن اشعه‌های مضر فرابنفش خورشید (UV) است.)

همچنین برخی افراد استدلال می‌کنند که ویتامین D حاصل از نور خورشید می‌تواند از سرطان پوست جلوگیری کند، پس نیازی به کرم ضد آفتاب نیست.

علم چه جوابی برای این ادعاها دارد؟

چیزی که بدون شک می‌توان بگویم این است که بسیاری از مطالب کلیدی از قلم افتاده و اطلاعات گمراه کننده زیادی توسط این کاربران در اینجا به اشتراک گذاشته شده است.

می‌خواهم با همان نموداری شروع کنم که به ثبت تومورهای ایالت کنتیکت نسبت داده شده است. طبق گفته بریتنی شیفر از وزارت بهداشت عمومی ایالت کنتیکت، این نمودار نادرست است. او به دویچه‌وله گفته که داده‌های اولیه نمودار احتمالاً از ثبت قدیمی موارد تومور (مانند سی‌تی‌اسکن‌ها) استخراج شده‌اند، اما توضیحاتی که درباره کرم ضد آفتاب به نمودار اضافه شده، هیچ ربطی به آن نهاد رسمی ندارد.

به گفته او، این تصویر و توضیحاتش از منابعی ناشناس آمده‌اند و وزارت بهداشت ایالت کنتیکت این نمودار را تأیید نمی‌کند.

در مورد ترکیبات شیمیایی جنجال‌برانگیز مانند آووبنزون و اکسی‌بنزون نیز باید گفت تبلیغات منفی درباره آن‌ها عمدتاً به یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ بازمی‌گردد. آن مطالعه نشان داد که این مواد به‌سرعت وارد جریان خون می‌شوند، اما هیچ مدرک علمی مبنی بر خطرناک بودن آن‌ها وجود ندارد.

دکتر جنیفر لین، مدیر کلینیک پیشگیری و کاهش خطر ملانوما در مرکز پزشکی هاروارد، نیز در گفت‌وگو با Harvard Health Online گفت که نگرانی‌ها درباره اکسی‌بنزون معمولاً به مطالعاتی مربوط است که روی موش‌ها انجام شده. در این مطالعات، دوزی از اکسی‌بنزون به موش‌ها خورانده شده که اگر بخواهیم آن را به بدن انسان تعمیم دهیم، رسیدن به همان دوز ۲۷۷ سال زمان می‌برد! پس باید با دید انتقادی به آن نگاه کرد.

در مورد ویتامین D هم باید گفت که استفاده از کرم ضد آفتاب باعث کمبود آن نمی‌شود. مطالعه‌ای در کالج کینگز لندن نشان داد که حتی زمانی که افراد از کرم‌های با SPF بالا استفاده می‌کنند، بدنشان همچنان قادر است از نور خورشید ویتامین D جذب کند. بنابراین، این ادعای برخی کاربران که می‌گویند ویتامین D برای پیشگیری از سرطان کافی است و نیازی به کرم ضد آفتاب نیست، هیچ مبنای علمی ندارد. 

در نهایت، شواهد علمی بسیار محکمی وجود دارد که نشان می‌دهد استفاده از کرم ضد آفتاب روش مؤثر و ضروری‌ای برای محافظت در برابر اشعه فرابنفش خورشید و کاهش خطر ابتلا به ملانوما است.

برای مثال، مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹ روی ۱۷۰۰ تبعه رژیم اشغالگر بین ۱۸ تا ۴۰ سال انجام شد. این مطالعه نشان داد افرادی که در دوران کودکی به‌طور منظم از کرم ضد آفتاب استفاده کرده بودند، %۴۰ کمتر از دیگران در معرض ملانوما قرار داشتند.

پس اگر این تابستان به تعطیلات می‌روید یا قصد آفتاب‌گرفتن دارید، به علم اعتماد کنید. از کرم ضد آفتاب استفاده کنید، از خودتان محافظت کنید، و به توصیه‌های متخصصانی گوش دهید که برای سلامت شما تلاش می‌کنند.