جنگ، اتباع و «تحریم ومذاکره»

ایران ـ آنلاین: بررسی داده‌های مربوط به دغدغه‌های افکار عمومی در یک سال نخست دولت چهاردهم نشان می‌دهد «جنگ»، موضوع «اتباع خارجی» و همچنین «مذاکره و تحریم» برجسته‌ترین و پرتکرارترین موضوعاتی است که کاربران توئیتر فارسی به آنها پرداخته و مضامینی را نشر و بازنشر داده‌اند.

به گزارش ایرنا، همزمان با یک سالگی دولت چهاردهم، گروه داده‌کاوی ایرنا به رصد و تحلیل نظرات افکار عمومی در بستر توئیتر فارسی پرداخته و در یک سال گذشته، مهم‌ترین دغدغه‌های کاربران مجازی را که در قالب پرتکرارترین خواسته‌ها در بستر توئیتر فارسی مطرح شده، استخراج و مورد تحلیل و بررسی قرار داده است.

در این گزارش که در بازه زمانی ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ تا ۱۵ مرداد ۱۴۰۴ انجام شده، داده‌های کاربران توئیتری در قالب توئیت، ریتوئیت، کوت و ریپلای استخراج و از طریق تحلیل مضمون و استفاده از گراف ابر کلمات و ابر هشتگ‌ها، محورهای مهم استخراج و به تفکیک تکرار گزارش شده است.

برجسته‌ترین دغدغه‌های افکار عمومی در یک سال اول دولت پزشکیان در هشت محور اصلی جنگ، اتباع خارجی، تحریم و مذاکره، ترور و ناامنی، دلار و ارز، اینترنت و فیلترینگ، حجاب و گرانی و تورم دسته ‌بندی شده است که گراف تجمیعی این محورها بر اساس میزان تکرار و همچنین دسته‌بندی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن در نمودار زیر ارائه شده است:

۱. جنگ

موضوع جنگ، مهم‌ترین و در عین حال پرتکرارترین مساله‌ای است که کاربران توئیتر فارسی در سال‌های اخیر درباره آن اظهار نظر کردند. داده‌کاوی ایرنا از استخراج کلمات مرتبط با کلیدواژه جنگ در یک سال اخیر از ثبت بیش از ۷ میلیون توئیت و ریتوئیت در این موضوع حکایت دارد.

پرتکرارترین محتوای مربوط به جنگ در توئیتر مربوط به جنگ ایران و اسرائیل بوده که حجم قابل توجه محتوای مربوط را به خود اختصاص داده است. علاوه بر جنگ ایران و اسرائیل، جنگ‌های مربوط به آمریکا، سوریه، لبنان، غزه، عراق، اوکراین و حماس بیشترین توجهات کاربران این بسترها را به خود جلب کرده است.

در میان چهره‌های سیاسی، ترامپ با اختلاف شاخص‌ترین چهره سیاسی مرتبط با جنگ در میان کاربران فارسی زبان توئیتر بوده است (این در حالی است که جنگ با اسرائیل به عنوان برجسته‌ترین موضوع مطرح شده است) این همپوشانی و تکرار به نوعی نشان می‌دهد که از نظر کاربران توئیتری، حتی در جنگ اسرائیل علیه ایران نیز، ترامپ چهره مهم‌تر و قابل توجه‌تری بوده است. بعد از ترامپ، نتانیاهو و پزشکیان چهره‌های شاخصی بودند که نامشان در کنار مساله جنگ، پرتکرار و به تبع آن با اهمیت‌تر متصور شده‌اند.

۲. اتباع افغانستانی

موضوع افغانستانی‌ها بعد از مساله جنگ، پرتکرارترین موضوع مطرح شده از سوی کاربران توئیتر در بازه زمانی مرداد ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۴ بوده است. یکی از دلایل این تراکم و انبوهی محتوا، هشتگ‌هایی بوده که درباره افغان‌ها در توئیتر فارسی منتشر شده است. برای نمونه تنها هشتگ اخراج افغانی مطالبه ملی در حدود ۴۰ درصد این حجم محتوا آمده است و با اختلاف مهم‌ترین هشتگی بوده که در یک سال اخیر علیه حضور افغان‌ها منتشر شده است.

هشتگ‌های دیگری نیز در این بازه علیه حضور افغان‌ها منتشر شده که می‌توان به اخراج بی قید و شرط اتباع افغانستانی اشاره کرد. در مجموع، بررسی یک ساله توئیتر فارسی نشان می‌دهد علاوه بر اینکه موضوع اتباع خارجی و افاغنه مساله مهمی برای افکار عمومی بوده، عمده محتوا در این خصوص به خروج افغان‌ها از ایران و تقابل با این افراد مربوط بوده است.

در توئیتر فارسی بحث اتباع بیشتر متوجه افغان‌ها بوده است، اما به جز آن، موضوع اتباع خارجی چون پاکستانی‌ها نیز مورد توجه و تاکید کاربران این بستر قرار گرفته بود.

۳. تحریم، مذاکره برجام

مساله سیاست خارجی در قالب مذاکره، رفع تحریم‌ها و برجام در توئیتر فارسی از دیگر مطالبات پرتکرار کاربران بوده است که اهمیت این مساله را در زندگی و معیشت و آینده آنها نشان می‌دهد.

بررسی کلیدواژه‌های به کار رفته در این موضوع، نشان می‌دهد بیشترین توجهات در خصوص رفع تحریم‌ها، موضوع برجام و مذاکره معطوف به آمریکا و شخص ترامپ بوده که بیشترین تکرار و تاکید کاربران را به همراه داشته است.

در میان شخصیت‌های سیاسی ایرانی نام سه شخصیت برجسته یعنی ظریف، پزشکیان و رهبری با فاصله نسبتا کمی تکرار داشته که نشان از این دارد که به زعم کاربران توئیتر، حوزه سیاست خارجی تا چه اندازه به سیاست‌ها و اقدامات این افراد وابستگی داشته و دارد. در مراتب بعدی، نام عراقچی و روحانی و همچنین رئیسی و جلیلی نیز در مساله برجام و مذاکرات برجسته و تکرار شده‌ است.

در خصوص مساله تحریم و مذاکره، کاربران توئیتر به ترتیب نام کشورها و مناطقی چون آمریکا، اسرائیل، روسیه و چین را به کار برده‌اند که به نوعی مساله برجام، تحریم و مذاکره را به این جغرافیا مربوط دانسته‌اند.

۴. دلار و ارز

دلار و ارز از دیگر پیگیری‌های کاربران مجازی بوده که در تلگرام بیشتر و در توئیتر نیز به نحوی دیگر امتداد داشته است. در تلگرام بیشتر، بحث گرفتن قیمت لحظه‌ای و روزانه ارز مهم است اما در توئیتر نوع مواجهه با مساله ارز، تحلیلی‌ و انتقادی‌ است و از حوزه خبر و پست فراتر می‌رود و به بررسی وابستگی دیگر مسائل به آن نیز می‌رسد.

ترامپ و پزشکیان بیشترین تکرار و توجه را پیرامون مساله دلار رو ارز در توئیتر داشتند؛ گویی کاربران توئیتر نوسانات ارزی و رفع مشکلات مربوط به افزایش دلار را به این دو شخصیت سیاسی مرتبط دانسته‌اند.

همتی وزیر پیشین اقتصاد دولت چهاردهم یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های سیاسی و اقتصادی بوده که بحث دلار همراه با نام او برجسته و پرتکرار شده و به نوعی مشکلات دلار و نوسانات ارزی به او ارتباط داده شده است.

دیگر موضوعات متفرقه مرتبط با دلار، از جمله تخصیص ارز به لبنان و حزب‌الله، سیاست‌های ارزی دولت رئیسی، انتقاد از عملکرد بانک مرکزی و توجه به نقش چین و روسیه در خصوص ارز و قیمت آن، از دیگر مسائلی است که در این بازه در این باره مطرح شده است.

۵. ترور و ناامنی

بحث ترور و متعاقب آن ناامنی، یکی از جالب‌ترین موضوعات برجسته شده در میان کاربران توئیتر بود که با کلیدواژه‌هایی چون ترور، ناامنی حجم قابل توجهی از دیتای سالانه را به خود اختصاص دادند. در این مساله نیز بررسی کلیدواژه‌های پرتکرار، اسرائیل و آمریکا را به عنوان پرتکرارترین مناطقی که بحث ترور پیرامون آنها مطرح شده، برجسته کرده است.

ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس که همزمان با تحلیف رئیس‌جمهوری پزشکیان انجام شد، مهم‌ترین محتوای مربوط به ترور در یک سال گذشته در توئیتر فارسی بوده است و کاربران زیادی در این باره بحث و ابراز نظر کردند.

لبنان، سوریه، خاورمیانه، حماس و از سوی دیگر مریم رجوی و موساد از کلمات پرتکراری بودند که همراه با بحث ناامنی و ترور در توئیتر مطرح شدند.

۶. اینترنت و فیلترینگ

برجسته‌ شدن موضوع اینترنت و فیلترینگ در سه حوزه اصلی از سوی کاربران توئیتر قابل تحلیل است: نخست موضوع فیلترینگ که به طور مشخص مطالبه طیف زیادی از کاربران این بستر است و توئیتری‌ها این مطالبه خود را بیش از هر چیز با منشن کردن و تکرار کلیدواژه پزشکیان نشان دادند. با این حال کلیدواژه شورای عالی فضای مجازی نیز به عنوان یکی از متولیان فیلترینگ و تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری در این حوزه برجسته شده است.

دومین موضوع پرتکرار در حوزه فناوری و اینترنت به بحث اینترنت استارلینک و ایلان ماسک مربوط می‌شود که جزو سه کلیدواژه نخست پرتکرار در این بخش تخمین زده شده است. بحث این کاربران درباره استارلینک بیشتر در سه موضوع کلی قابل طبقه‌بندی است: نخست پس از گمانه‌زنی‌های گسترده در خصوص اینترنت طبقاتی، بحث استارلینک بیش از گذشته طرح و بحث شد. دوم همزمان با قطعی اینترنت بار دیگر بحث اینترنت استارلینک بالا گرفت و حتی شایعات زیادی از اتصال برخی کاربران فارسی ‌زبان داخلی به این فناوری شنیده شد که همزمان با جنگ اسرائیل علیه ایران تشدید شد؛ به طور کلی استارلینک به مثابه اینترنت آزاد از سوی کاربران توئیتر، موضوعی جذاب و مورد توجه بوده است.

سومین مساله در حوزه فناوری نیز که با تکرار بسترهایی چون واتساپ،تلگرام، اینستاگرام و یوتیوب برجسته شده است، به موضوع فیلترینگ اینترنت مربوط بوده که توجه و تاکید شمار زیادی از کاربران را برانگیخته است.

همچنین یوسف قبادی از جمله فعالان مجازی بود که کاربران توئیتری بارها نام او را تکرار کردند. دلیل این توجه و تکرار بازداشت این کاربر بوده که سبب ایجاد کمپین‌های مجازی و برجسته‌شدن هشتگ‌هایی با نام او نیز شد.

۷. حجاب

بحث درباره حجاب همزمان با روی کار آمدن دولت چهاردهم و شخص مسعود پزشکیان از جمله موضوعات داغ و پرتکرار فضای مجازی به خصوص توئیتر فارسی بوده است. در این مدت بیش از هر چیز بحث و نقل‌ها پیرامون حجاب به قانون حجاب و عفاف مربوط می‌شد که در قالب کلیدواژه‌هایی چون لایحه حجاب، قانون عفاف و حجاب و قانون حجاب در این بستر پرتکرار شدند.

آرزو بدری از جمله شهروندانی بود که نام او در یک سال گذشته همراه با موضوع حجاب در توئیتر فارسی بارها تکرار شد. آن طور که کاربران مدعی بودند آرزو بدری، خانمی ۳۱ ساله است که به دلیل عدم رعایت حجاب با برخورد مواجه و دچار آسیب شد.

۸. گرانی و تورم

گرانی و بحث‌های مربوط به افزایش قیمت از دیگر موضوعات ترند و برجسته‌ شده کاربران مجازی بود که در توئیتر فارسی نیز بازتاب گسترده‌ای پیدا کرد. در این بخش نیز همانند موضوع اینترنت و فیلترینگ، شخص اول مورد اشاره کاربران، پزشکیان بوده که بیشترین تکرار و همپوشانی میان نام او و بحث تورم و گرانی اتفاق افتاده است.

همتی وزیر استیضاح شده دولت پزشکیان، شهید رئیسی، روحانی و افغانی از دیگر مرتبطان افزایش قیمت و نوسانات ارزش کالاها از سوی کاربران توئیتری معرفی شدند و بارها محل بحث و جدل آنها قرار گرفتند.

بحث درباره برخی اتهامات و شایعات پیرامون بانک آینده از دیگر موضوعات پرچالش کاربران توئیتری در یک سال گذشته بوده است. هشتگ انحلال بانک آینده از هشتگ‌های مهمی بود که در اعتراض به عملکرد بانک آینده در فضای توئیتر فارسی برجسته شد.

بانک مرکزی، حزب‌الله، پهلوی، وزیر اقتصاد و تامین اجتماعی از دیگر نهادها و مراکز سازمانی بودند که بحث قیمت‌ها در خصوص آنها بارها بالا گرفته و برخی کاربران مجازی به نوعی آنها را از عوامل گرانی در جامعه عنوان کردند.

جمع‌بندی نهایی

۱. بررسی مطالبات و دغدغه‌های افکار عمومی از طریق تحلیل نظرات کاربران توئیتر نشان می‌دهد موضوع جنگ با اختلاف مهم‌ترین مساله کاربران این بستر بوده که محتوای قابل توجهی درباه آن نشر و بازنشر شده است. در موضوع جنگ نیز جنگ اسرائیل محل اصلی مباحثات توئیتری‌ها بوده است و در میان اشخاص و سیاستمداران درگیر در این جنگ، ترامپ بیشترین توجهات را به خود اختصاص داده است.

۲. در میان مطالبات اجتماعی برجسته سال گذشته، بحث درباره اتباع خارجی و افغانستانی‌ها پرتکرارترین موضوع کاربران فارسی زبان توئیتر بوده است. نکته قابل توجه به نگاه انتقادی کاربران این بستر نسبت به حضور افاغنه مربوط می‌شود، به نحوی که در قالب هشتگ اخراج افغانی مطالبه ملی تقریبا نیمی از محتوای این دسته را به خود اختصاص دادند.

۳. بررسی کلمات کلیدی مطالبات مردم در توئیتر نشان می‌دهد که توئیتری‌ها در سه حوزه اینترنت و فیلترینگ، گرانی و تورم، ارز و دلار به شخص مسعود پزشکیان توجه داشته‌اند که از طریق برابری و تکرار قابل توجه کلیدواژه‌های مربوط به این موضوع و اشاره به نام رئیس‌جمهور دولت چهاردهم قابل ردیابی بوده است.

۴. در موضوع اینترنت و فیلترینگ برجستگی‌ محتوا روی مساله اینترنت استارلینک، اینترنت طبقاتی و یک متهم حوره فناوری بوده است، این در حالی است که عمده برجستگی و تراکم محتوا در بحث حجاب به مساله قانون حجاب و عفاف و همچنین آرزو بدری از آسیب‌دیدگان موضوع حجاب در مازنداران بوده است.

۵. مطالبه درباره انحلال بانک آینده در قالب هشتگ انحلال بانک آینده، حمایت از رهبری در قالب هشتگ لبیک یا خامنه‌ای، درخواست خروج افغان‌ها در قالب هشتگ اخراج افغانی مطالبه ملی، حمایت سایبری از ترامپ با برجسته کردن هشتگ miga و برخی تحرکات حامیان سارماندهی شده منافقین در قالب هشتگ مریم رجوی و مسعود رجوی از پرتکرارترین هشتگ‌های محتوای ۶۵۰ میلیون توئیتی است که در یک سال گذشته بین یک تا ۱۴ میلیون تکرار داشته‌اند.