کرسی‌های سرنوشت‌ساز

گروه جهان: این انتخابات که سه روز دیگر برگزار خواهد شد، معیاری برای سنجش مشروعیت نهادهای حکومتی و توانایی دولت در پاسخ به خواسته‌های مردم است.
انتخابات پارلمانی پیش ‌رو در شرایطی برگزار می‌شود که فضای سیاسی عراق در آستانه بازآرایی جدیدی قرار دارد. این انتخابات می‌تواند مسیر سیاست‌گذاری دولت آینده، ترکیب قدرت در بغداد و نقش‌آفرینی عراق در معادلات منطقه‌ای را تحت تأثیر قرار دهد؛ به‌ویژه با توجه به اینکه نیروهای سیاسی شیعه، همچنان ستون اصلی ساختار سیاسی کشور محسوب می‌شوند.

انتخابات قبلی در اکتبر ۲۰۲۱ و در پی اعتراضات ۲۰۱۹ شگفتی‌های زیادی را به همراه داشت و پیروزی ائتلاف مقتدی صدر و ظهور نامزدهای مستقل شیعه را رقم زد، اما انتخابات ۱۱ نوامبر امسال به نظر می‌رسد در فضایی متفاوت‌تر برگزار شود. قانون انتخابات به مدل قبلی خود که به نفع احزاب بزرگ‌تر بود، بازگشته است، صدر انتخابات را تحریم کرده است.

به گزارش نیوعرب، صدر در ژوئن ۲۰۲۲ پس از آنکه بلوکش-که در انتخابات پارلمانی اکتبر ۲۰۲۱ بیشترین کرسی را کسب کرده بود- نتوانست دولتی تشکیل دهد، اعلام کرد از فرآیند سیاسی کناره‌گیری می‌کند. با وجود کسب ۷۳ کرسی از مجموع ۳۲۹ کرسی، جنبش صدر نتوانست ائتلافی تشکیل دهد. در چنین فضایی برای جناح اکثریت شیعه عراق، تحریم صدر، آرای متعلق به «چهارچوب هماهنگی» را در شرایط متفاوتی قرار خواهد داد.
 
ائتلاف‌هایی سرنوشت‌ساز

فضای سیاسی عراق به طور عمومی همواره ترکیبی از احزاب سنتی، گروه‌های تازه‌نفوذ و فهرست‌های مستقل است. در طیف شیعی، چند بازیگر برجسته عبارت‌اند از: ائتلاف‌های مرتبط با «چهارچوب هماهنگی (CF)» که از سوی طیفی از احزاب و چهره‌های نزدیک به مقاومت و گروه‌های مبارزه با داعش شکل گرفته و در انتخابات گذشته نقش پررنگی داشت؛ ائتلاف‌هایی چون «دولت قانون» به رهبری نوری المالکی؛ ائتلاف نیروی دولت با مرکزیت «سید عمار حکیم»، ائتلاف صادقون وابسته به عصائب اهل الحق و عراق مقتدر به رهبری ‌هادی العامری که با فهرست‌هایی مجزا در انتخابات حضور خواهند داشت.

گفتنی است ائتلاف دولت قانون، خود را قطب مخالف تمدید نخست‌وزیری السودانی نشان می‌دهد. در انتخابات فعلی، ۴ وزیر از کابینه دولت السودانی به عنوان نامزدهای مورد حمایت لیست دولت قانون در انتخابات حضور یافته‌اند.

«ائتلاف سازندگی و توسعه» با محوریت «محمد شیاع السودانی» نخست وزیر مستقر، یکی از اضلاع مهم انتخابات پارلمانی پیش رو است. مهم‌ترین جریان‌های این ائتلاف، حزب الفراتین به رهبری نخست‌وزیر فعلی، «الوطنیه» به رهبری ایاد علاوی، سیاستمدار جنجالی و نخست‌وزیر منصوب آمریکا در سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶، جنبش عطا به رهبری فالح فیاض رئیس سازمان حشدالشعبی، «بلاد سومر» به رهبری «احمد الاسدی» وزیر کار فعلی و سخنگوی سابق ائتلاف فتح و از فرماندهان ارشد حشد، جنبش اراده به رهبری «حنان فتلاوی» نماینده چند دوره پارلمان و مشاور سابق نوری المالکی و «ابداع کربلا» به رهبری «نصیف الخطابی» استاندار فعلی کربلاست.

این ائتلاف بزرگ‌ترین ائتلاف انتخاباتی عراق است که تعداد نامزدهای اولیه آن بیش از ۴۷۰ نفر بوده و در ۱۲ استان عراق لیست اختصاصی ارائه داده‌اند. هدف نهایی این ائتلاف، تمدید نخست‌وزیری السودانی است.

ائتلاف «عراق مقتدر» یکی دیگر از مهم‌ترین لیست‌های انتخاباتی برای حضور در پارلمان است. برای اولین بار، سازمان بدر (به رهبری «هادی العامری») با یک لیست کاملاً اختصاصی و بدون ائتلاف با احزاب دیگر وارد عرصه انتخابات شده و نام «عراق مقتدر» را برای لیست خود برگزیده است. سازمان بدر در انتخابات ۲۰۰۵، جزئی از «مجلس اعلای اسلامی» به شمار می‌رفت.

در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۴ سازمان بدر، بخشی از ائتلاف «دولت قانون» (به رهبری «نوری المالکی») بود. در انتخابات ۲۰۱۸، سازمان بدر محور اصلی ائتلاف تازه‌تأسیس «فتح» بود و ‌هادی العامری - همزمان با رهبری بدر - در رأس این ائتلاف قرار گرفت.

فراتر از سیاست‌های «احزاب  شیعه»، احزاب سنی و کرد نیز در حال تنظیم مجدد استراتژی‌های خود هستند. حزب تقدم (پیشرفت) که زمانی غالب بود، به رهبری محمد الحلبوسی رئیس سابق پارلمان، با رقابت شدیدی از سوی گروه‌های سنی رقیب که مشتاق جذب رأی‌دهندگان ناراضی سنی هستند، روبه‌روست. ائتلاف «جایگزین یا بدیل» هم ائتلافی متشکل از سکولارها در این انتخابات است. بدیل بزرگ‌ترین ائتلاف مخالف احزاب سنتی محسوب می‌شود که مواضعی آشکاراً منفی نسبت به محور مقاومت دارد.

در رأس  این ائتلاف، «عدنان الزرفی» چهره‌ای نزدیک به محافل جمهوری‌خواهان آمریکا و منتقد خروج نظامیان آمریکایی از عراق قرار دارد. تأسیس بدیل همزمان با تشدید فشارهای واشنگتن علیه بغداد بود. از دیگر ائتلاف‌های رقیب در انتخابات عراق، ائتلاف‌های کردی مانند «اتحاد میهنی کردستان» به رهبری جلال طالبانی و «حزب دموکرات کردستان» به رهبری مسعود بارزانی است.

برش

 اکثریت پارلمان را شیعیان فتح خواهند کرد

دولت کنونی به ریاست محمد شیاع السودانی تلاش کرده است خود را به‌عنوان دولتی عمل‌گرا معرفی کند؛ دولتی که تمرکز خود را بر بهبود خدمات عمومی، مدیریت اقتصادی و تقویت روابط متوازن خارجی قرار داده است. اگرچه منتقدانی دارد اما بخش قابل‌توجهی از نخبگان و افکار عمومی، تلاش‌های او برای حرکت از فضای تنش سیاسی به سوی توسعه اقتصادی را مثبت ارزیابی می‌کنند.
بر اساس آخرین برآوردها، ترکیب احتمالی پارلمان عراق با ۳۲۹ کرسی به این شکل خواهد بود: اکثریت یعنی شیعیان  حداق ۱۷۵ کرسی و در صورت مشارکت بالا، حدود ۲۰۰ کرسی را به دست می‌آورند، سهم بزرگ‌ترین اقلیت یعنی اهل سنت هم بین ۷۱ تا ۹۵ کرسی است. تاکنون این گروه بیشتر از ۹۵ کرسی کسب نکرده است، اما در شرایط ایده‌آل امکان کسب ۱۰۰ کرسی را دارند. این ترکیب نشان‌دهنده جایگاه برتر شیعیان به عنوان اکثریت جمعیت در پارلمان عراق است، گرچه تنوع فهرست‌های انتخاباتی باعث می‌شود که ائتلاف‌ها و توافقات سیاسی، تعیین‌کننده دولت‌های بعدی باشد.