رونق صنعت در آغاز پاییز

گروه اقتصادی: این جهش چشمگیر که با افزایش تولید و دریافت سفارش‌های جدید داخلی همراه شده، نویدبخش تحرکی تازه در کوران رکود تورمی است و انتظارات فعالان اقتصادی برای آینده را به بالاترین سطح در ۱۱ ماه اخیر رسانده است.
این رشد قابل توجه، پیش از هر چیز مرهون جهش چشمگیر در «میزان تولید» و «دریافت سفارش‌های جدید» است. شاخص تولید در بخش صنعت برای دومین ماه متوالی از مرز ۵۰ واحد عبور کرد و به بالاترین سطح خود در ۱۲ ماه اخیر رسید. از سوی دیگر، شاخص سفارشات جدید مشتریان نیز بالاترین رقم از ابتدای سال جاری را ثبت کرده که نشان‌دهنده احیای تدریجی تقاضا در بازار داخلی است. به نظر می‌رسد بهبود پایدار تأمین برق صنایع، یکی از عوامل کلیدی در تحقق این دستاورد مثبت بوده است.
در کنار این تحرک مثبت، «چشم‌انداز آینده» نیز برای فعالان صنعتی امیدبخش‌تر شده است. شاخص انتظارات کسب‌وکارها درباره میزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده، با یک جهش قابل توجه، به بالاترین سطح در ۱۱ ماه اخیر صعود کرده است. این خوش‌بینی نوظهور که عمدتاً ناشی از حل نسبی مشکل قطعی برق و انتظار برای تداوم افزایش تولید است، می‌تواند سرآغازی برای خروج اقتصاد از رکود طولانی  باشد و فضای روانی مثبتی را در جامعه کسب ‌و کار ایجاد کند.
این موفقیت در بخش صنعت، در حالی به دست آمده که بر اساس گزارش، «میزان فروش محصولات» نیز پس از گذراندن یک دوره هفت‌ماهه کاهش، برای دومین ماه پیاپی روندی افزایشی را تجربه کرده است. این بهبود عمدتاً متکی به افزایش تقاضای داخلی در اکثر رشته‌فعالیت‌ها بوده و نشان می‌دهد که چرخ‌های اقتصاد ملی اگرچه کند، اما در حال چرخش مجدد است. این تحولات مثبت در کنار یکدیگر، تصویری امیدوارکننده از توانایی بخش مولد کشور برای عبور از دوره‌های دشوار ترسیم می‌کند.
 
شامخ کل اقتصاد
شاخص مدیران خرید کل اقتصاد برای مهرماه برابر با ۴۷.۴ برآورد شده و حاکی از آن است که وضعیت کسب ‌و کارها در این ماه برای نوزدهمین ماه متوالی روندی کاهشی داشته است. میزان تولید محصول یا ارائه خدمات نیز با وجود کاهش ملایم‌تر نسبت به ماه قبل، همچنان برای نوزدهمین ماه متوالی کمتر از محدوده خنثی یعنی ۵۰ باقی مانده‌است. در این ماه نیز تداوم محدودیت منابع مالی، رکود در تقاضا و افزایش شدید نرخ ارز مهم‌ترین عوامل افت فعالیت کسب ‌و کارها بوده‌ است.
 علاوه‌بر این، شاخص میزان سفاش‌های جدید مشتریان و صادرات کالا و خدمات همچنان کاهشی است. بر اساس این گزارش، شاخص میزان سفارش‌های جدید مشتریان ۴۶.۲ ثبت شده که برای بیستمین ماه متوالی روندی کاهشی داشته‌؛ اما شدت کاهش در این ماه نسبت به ۵ ماه گذشته اندکی ملایم‌تر بوده ‌است. از سوی دیگر میزان صادرات کالا و خدمات به عنوان عامل تأثیرگذار در شاخص سفارش جدید مشتریان همچنان کاهش داشته و نرخ این کاهش نیز نسبت به ماه گذشته کمی بیشتر بوده ‌است (در شهریورماه عدد این شاخص ۴۴.۸ و در مهرماه ۴۳.۶ ثبت شده ‌است). این درحالی است که کاهش نسبی در نرخ ریال که موجب رقابتی‌تر شدن قیمت محصولات ایرانی شده، به دلایلی همچون مشکلات رفع تعهد ارزی و نگرانی‌های ژئوپلیتیکی مانع از رشد صادرات غیرنفتی شده است. همچنین نگرانی ناشی از تبعات مکانیسم ماشه، صادرات را برای کسب ‌و کارها محدود خواهد کرد و ریسک فعالیت‌های صادراتی را افزایش داده ‌است که در نهایت به کاهش درآمدهای ارزی و کاهش توان رقابتی در صادرات خواهد انجامید. بر همین اساس، میزان فروش کالا و خدمات که در ماه قبل اندکی بهبود داشت، مجدداً در مهرماه با کاهش همراه شد (در شهریورماه این شاخص ۵۱.۸ بود و در مهرماه به  ۴۸ رسید).
 
شامخ صنعت
شاخص مدیران خرید بخش صنایع کارخانه‌ای و تولیدی کشور، نمایی بهتر و بارزتری برای سنجش وضعیت کسب و کارهای صنعتی و روند تغییرات تولید و فروش صنعتی است. براساس داده‌های حاصل از نظرسنجی به دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید صنعت ایران در مهرماه معادل ۵۳.۴ برآورد شده ‌است. نکته قابل توجه این که مقدار شاخص در این ماه، پس از هفت ماه متوالی رکود، بهبود داشته و برای دومین بار بالاتر از محدوده خنثی (۵۰) قرار گرفته و در مهرماه بیشترین میزان ۲۰ ماهه خود از اسفندماه سال ۱۴۰۲ را به ثبت رسانده ‌است.
بهبود نسبی در اکثر صنایع (به غیر از صنایع فرآورده‌های نفت و گاز، صنایع فلزی و سایر صنایع) رخ داده‌ است. در این ماه بهبود در مقدار شاخص تحت تأثیر افزایش در سه مؤلفه اصلی خود (شاخص مقدار تولید محصولات، میزان سفارشات جدید مشتریان و سرعت انجام و تحویل سفارش) قرار گرفته‌ است. مقدار تولید محصولات بخش صنعت در مهرماه، معادل ۵۴.۰ محاسبه شده؛ شاخص مذکور که از ابتدای سال شاهد چهار ماه کاهش بوده، برای دومین ماه متوالی با عبور از سطح خنثی افزایش داشته و بیشترین سطح تولید در ۱۲ ماه اخیر را ثبت کرده ‌است. افزایش در تولید بنگاه‌های صنعتی به دلیل بهبود در تأمین انرژی مشاهده شده ‌است، هرچند برخی از صنایع همچنان با کاهش در میزان تولید در مهرماه روبه‌رو بوده‌اند. میزان سفارشات جدید مشتریان در مهرماه افزایش داشته به طوری که بالاترین میزان خود را از ابتدای سال به ثبت رسانده و برای دومین ماه متوالی از ابتدای سال افزایش داشت. انتظارات تورمی طی ماه‌های آینده، باعث شده تا افزایش در تقاضا در برخی از صنایع مشاهده شود، با این حال میزان افزایش تقاضا اندک بوده و تولیدکنندگان در مجموع همچنان با تقاضای محدود (ناشی از تورم بالا و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان و بی‌ثباتی اقتصادی) مواجه هستند.
 
تقاضا به بازار برگشت
 همزمان میزان فروش محصولات در مهرماه بعد از هفت ماه متوالی کاهش طی ماه‌های گذشته، برای دومین ماه متوالی افزایش یافته ‌است. افزایش تقاضای داخلی در اکثر رشته فعالیت‌ها از مهم‌ترین عوامل بهبود فروش بوده‌اند. این در حالی‌ است که در  بخش فروش خارجی میزان صادرات کالا با شدت بیشتری نسبت به ماه قبل کاهش داشته‌ است. شاخص انتظارات تولید در ماه آینده که در ماه گذشته به شدت کاهش داشت و پایین‌ترین سطح ۵ سال اخیر را ثبت کرده‌ بود، در مهرماه با بهبود انتظارات خوشبینانه بالاترین سطح ۶ ماه اخیر را نشان می‌دهد. هرچند برخی از صنایع همچنان دیدگاه منفی نسبت به چشم‌انداز کوتاه‌مدت خود دارند. نااطمینانی و عدم ثبات سیاسی-اقتصادی و نوسانات افزایشی نرخ ارز از مهم‌ترین دلایل نگرانی بنگاه‌های صنعتی نسبت به آینده عنوان شده‌اند.

برش

انبارها خالی می‌شود؟

موجودی مواد اولیه خریداری شده در مهرماه برای بیستمین ماه متوالی کاهشی است و اندکی بیشتر نسبت به ماه قبل کاهش یافته ‌است. افزایش نرخ ارز و قیمت مواد اولیه، باعث کمبود یا کیفیت پایین آن شده‌؛ از سوی دیگر تأخیر در تخصیص ارز و مشکلات مرتبط با ثبت سفارشات و عملکرد نادرست بهینه‌سازی ارزی  به چالش تأمین مالی مواد اولیه   دامن زده است. این عوامل در مجموع موجب شده‌اند تا بسیاری از تولیدکنندگان برای پاسخگویی به سفارشات جاری، از موجودی انبار خود نیز استفاده کنند. به طوری که شاخص موجودی محصول نهایی در انبار برای دومین ماه متوالی کاهش داشته و در شرایطی که تولید شرکت‌ها در این ماه بهبود یافته، اما موجودی انبار کاهش داشته است. به نظر می‌رسد با توجه به فعالیت در سطوح پایین ظرفیت تولید طی ماه‌های گذشته و همچنین شرایط نامشخص ماه‌های آتی و کمبود مواد اولیه، تولیدکنندگان برای تأمین تقاضای محدود مشتریان خود از انبار به میزان بیشتری استفاده کرده‌اند.