اصلاح مصرف انرژی، نیازمند نهادی فرادست و هماهنگ‌کننده

احسان حسینی_ کارشناس انرژی: در ساختار فعلی، تنها دو نهاد اصلی انرژی یعنی وزارت نفت و وزارت نیرو حضور دارند؛ هر دو تولیدکننده انرژی‌اند و طبیعتاً نمی‌توانند در حوزه مدیریت و کاهش مصرف نقش‌آفرینی مؤثری داشته باشند. بهینه‌سازی مصرف، هم با بخش تولید مرتبط است که زیر نظر وزارت نفت و وزارت نیرو قرار دارد و هم با بخش مصرف که در اختیار مجموعه گسترده‌ای از دستگاه‌هاست؛ از شهرداری‌ها تا وزارت صمت، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت راه و شهرسازی و چندین نهاد بزرگ دیگر؛ بنابراین نه وزارت نفت و نه وزارت نیرو نمی‌توانند به‌تنهایی این مأموریت را پیش ببرند.
برای این کار باید نهادی در رأس قرار گیرد که بتواند بر همه این وزارتخانه‌ها اثرگذار باشد. به همین دلیل بهترین راه، ایجاد سازمانی مستقل با ریاستی در سطح «معاون رئیس‌جمهور» است تا شأن لازم برای هماهنگی بین وزرا و هدایت سیاست‌های ملی بهینه‌سازی را داشته باشد. ظرفیت ایران در حوزه بهینه‌سازی بسیار بالاست. اگر این سازمان تشکیل و پروژه‌های اصلاح مصرف با هماهنگی آغاز شود، کشور می‌تواند تا دو میلیون بشکه معادل نفت خام در روز صرفه‌جویی کند.
 

امروز مجموع تولید نفت و گاز ایران حدود ۹ میلیون بشکه معادل نفت خام است؛ یعنی امکان صرفه‌جویی حدود ۲۵ درصد از تولید انرژی کشور وجود دارد. این رقم فراتر از کل صادرات سالانه نفت ایران است و می‌تواند تنها از محل کاهش تلفات مصرف، منبع درآمدی عظیم ایجاد کند. بااین‌حال  عدم همراهی برخی دستگاه‌ها موجب شد این طرح نزدیک به یک سال عقب بیفتد، اما با ورود مستقیم رئیس‌جمهوری موضوع دوباره در مسیر اصلی خود قرار گرفت. نبود هماهنگی و فقدان مرجع تصمیم‌گیر واحد دقیقاً دلیل ضرورت ایجاد چنین سازمانی است؛ حتی در ساختار وزارت نفت نیز نهادی قدرتمند برای بهینه‌سازی مصرف سوخت وجود ندارد.

اتلاف انرژی سالانه حدود ۳۰ میلیارد دلار خسارت و عدم‌النفع به کشور وارد می‌کند؛ رقمی معادل یک سال بودجه دولت، ناشی از خاموشی‌ها، قطع گاز، مصرف بی‌رویه بنزین و گازوئیل. اگر دیر اقدام شود، کشور به جایی خواهد رسید که ناچار به اعمال خاموشی‌های گسترده در تمام ماه‌های سال یا تحمل تورم سنگین ناشی از افزایش هزینه‌های انرژی خواهد شد؛ آن هم درحالی‌که ایران چهارمین تولیدکننده بزرگ نفت و گاز دنیاست.