رشید خالدی در صد سال جنگ بر سر فلسطین روایتی مستند از سرگذشت مردم فلسطین ارائه میدهد؛
صد سال مقاومـت
کتاب «صد سال جنگ بر سر فلسطین» با عنوان فرعی «تاریخ استعمار شهرکنشینان و مقاومت ۲۰۱۷- ۱۹۱۷»، نوشته رشید خالدی، علاوه بر پژوهشی مستند، شامل حکایتهایی زنده و خواندنی است.
گروه کتاب - ایران آنلاین: رشید خالدی، تاریخنگار فلسطینی ـ آمریکایی که استاد کرسی ادوارد سعید (مطالعات مدرن عرب) در دانشگاه کلمبیا و از دوستان ادوارد سعید است، در این کتاب سرگذشت فلسطین را با استناد به اسناد و مآخذ معتبر شرح داده و در میان مطالب کتاب، از تجربه خود و خانوادهاش هم روایتهای جالبی دارد. خانواده خالدی از تکنوکراتهای فلسطینی در دوران حاکمیت عثمانی و پیش از جنگ جهانی اول و قیمومت انگلستان بر فلسطین بودهاند. انتشارات جهان کتاب به تازگی چاپ دوم «صد سال جنگ بر سر فلسطین» را با ترجمه مریم صالحی منتشر کرده است.
رشید خالدی هم به دولتهای آمریکا و غرب و جهان عرب نگاه انتقادی دارد و هم به سازمانها و رهبران فلسطینی. او در نگارش کتابش بهجای بررسی جامع و مفصلِ تاریخ فلسطین، بر شش نقطهعطف در مبارزه بر سر فلسطین تمرکز کرده است. این شش رویداد، از صدور بیانیه بالفور در سال ۱۹۱۷ که تکلیف فلسطین را تعیین کرد تا محاصره نوار غزه به دست رژیم اسرائیل و جنگهای متناوب آن با جمعیت غزه در اوایل دهه ۲۰۰۰، ماهیت استعماری جنگ صدساله با فلسطین و نیز نقش حیاتی قدرتهای خارجی در پیشبرد آن را تشریح میکند. خالدی این داستان را تا حدودی از دریچه تجربه فلسطینیانی نقل میکند که در جنگ زندگی کردهاند.
مخمصه فلسطینی
پس از ۱۹۱۷ (و صدور بیانیه بالفور)، فلسطینیها خود را در مخمصهای یافتند که احتمالاً در تاریخ مقاومت در برابر اقدامات استعماری ـ شهرکنشینی بیسابقه بود. برخلاف بسیاری از مردمانی که تحت حکومت استعماری قرار گرفتند، فلسطینیها نهتنها میبایست با قدرت استعماری در کلانشهر - در این مورد لندن - مقابله کنند بلکه میبایست با جنبش استعماری _ شهرکنشین منحصربهفردی که متعلق به بریتانیا بود اما مستقل از آن بود نیز مبارزه میکردند. این جنبش استعماری مأموریت ملی خود را داشت، توجیه کتابمقدسی [عزیمت یهودیان اروپایی به سرزمین باستانی قوم بنیاسرائیل] اغواکنندهای داشت و همچنین پایگاهی بینالمللی و منابع مالی تثبیتشده در اختیار داشت.
با وجود ظرفیت خارقالعاده جنبش صهیونیستی برای تجهیز و سرمایهگذاری در فلسطین، بین سالهای ۱۹۲۶ تا ۱۹۳۲ رشد جمعیت یهودیان به نسبت کل جمعیت کشور متوقف شد و بین ۱۷ تا ۵/۱۸ درصد راکد ماند. برخی از این سالها مصادف شد با رکود جهانی، زمانی که یهودیانی که فلسطین را ترک میکردند از کسانی که وارد میشدند پیشی میگرفتند اما همهچیز در سال ۱۹۳۳ با به قدرت رسیدن نازیها در آلمان تغییر کرد. نازیها بلافاصله آزارواذیت و بیرونراندن جامعه تثبیتشده یهودی را آغاز کردند. قوانین مهاجرت در ایالات متحده و بریتانیا و دیگر کشورها تبعیضآمیز و سفتوسخت شد، بنابراین بسیاری از یهودیان آلمان جایی جز فلسطین برای رفتن نداشتند. به قدرت رسیدن هیتلر یکی از مهمترین رویدادها در تاریخ معاصر فلسطین و صهیونیسم بود. تنها در سال ۱۹۳۵، بیش از ۶۰۰ هزار مهاجر یهودی به فلسطین آمدند که شمار آنها از کل جمعیت یهودی کشور در سال ۱۹۱۷ بیشتر بود. بیشتر این پناهندگان که اغلب از آلمان و همچنین از کشورهای همسایه که یهودیستیزی و آزار یهودیان در آنجا شدت یافته بود آمده بودند، ماهر و تحصیلکرده بودند.
اخبار قتلعامها در شهرها و روستاهای کوچکتر در بسیاری از نقاط کشور پخش شد و مردم با شنیدن خبر قتلعامهایی مانند قتلعام ۹ آوریل ۱۹۴۸ روستای دیر یاسین در نزدیکی بیتالمقدس از ترس میگریختند. در مرحله اول نکبت پیش از ۱۵ مه ۱۹۴۸، یک الگوی پاکسازی قومی به اخراج و خروج وحشتزده حدود ۳۰۰ هزار فلسطینی و ویرانی بسیاری از مراکز کلیدی اقتصادی، سیاسی، مدنی و فرهنگی با اکثریت عرب منجر شد. در میان کسانی که در سال ۱۹۴۸ آواره شدند، پدربزرگ و مادربزرگ نویسنده کتاب نیز بودند که مجبور شدند خانه خود را در تلالریش، که در آن پدرش و بیشتر خواهر و برادرانش متولد شده بودند، ترک کنند. به اعتقاد رشید خالدی روز نکبت نشاندهنده نقطه عطفی در تاریخ فلسطین و خاورمیانه بود. بخش اعظم فلسطین را از آنچه طی یکهزار سال گذشته بود ــ کشوری با اکثریت عرب ــ به کشور جدیدی تبدیل کرد که جمعیت چشمگیر یهودی داشت.
او این دگرگونی را نتیجه دو فرآیند میداند: پاکسازی قومی نظاممند مناطق عربنشین کشور که طی جنگ تصرف شده بودند و سرقت زمینها و اموال بهجامانده فلسطینیهای پناهنده و همچنین بسیاری از اموال متعلق به عربهایی که در اسرائیل باقی ماندند. حتی آنهایی که هنوز در فلسطین هستند، چه پناهنده باشند چه نباشند، تابع سه رژیم سیاسی مختلفاند: اسرائیل، مصر (برای کسانی که در نوار غزه ساکناند) و اردن (برای کسانی که در کرانه باختری و در شرق بیتالمقدس هستند). این وضعیت پریشانی و پراکندگی، که به عربی به آن شتّت گفته میشود، از آن زمان تاکنون گریبان مردم فلسطین را گرفته است. رشید خالدی در پایان کتابش به این جمعبندی میرسد که یکی از عناصر فراموششده اما اساسی برنامه سیاسی فلسطین کار در داخل اسرائیل است، بویژه متقاعد کردن اسرائیلیها به اینکه جایگزینی برای ظلم مداوم بر فلسطینیها وجود دارد.
آمیزهای چشمگیر از سه لایه
ویلیام بی. کوانت، نویسنده کتاب«آمریکا در لابیرنت: کارنامه دولت آمریکا در روند صلح خاورمیانه» ارزیابیاش از کتاب رشید خالدی را اینگونه خلاصه میکند: «این کتاب آمیزهای چشمگیر از سه لایه مشخص است: تاریخچه عمیقاً تحقیقشده مبارزه بین آرمانهای صهیونیستی و مقاومت فلسطین؛ بستری تحلیلی که درگیری را در چهارچوب استعمار شهرکنشینان قرار میدهد؛ و تاریخچه خانوادگی نویسنده که این روایت را زنده میسازد.
خوانندگان عادی و متخصصان از خواندن این گزارش جامع بسیار خواهند آموخت.» استیون ام. والت، نویسنده کتاب «لابی اسرائیل و سیاست خارجی ایالات متحده» هم معتقد است: «این تاریخِ مجابکننده، به شیوهای علمی و روشنبینانه، جنگ طولانی برای انکار حقوق فلسطینیها، یک قرن اشتباهات، قضاوتهای نادرست و فریبهای عمدی را آشکار میکند.»
صد سال جنگ بر سر فلسطین
تاریخ استعمار شهرکنشینان
و مقاومت / ۲۰۱۷- ۱۹۱۷
نویسنده: رشید خالدی
مترجم: مریم صالحی
انتشارات: جهان کتاب
تعداد صفحات: ۳۹۸ صفحه
قیمت: ۷۰۰۰۰۰ تومان
انتهای پیام/