وجود ۹ آرامگاه به نام شمس در کشورهای ایران، ترکیه، افغانستان، پاکستان و هندوستان

گروه کتاب - ایران آنلاین: مدیرعامل خانه دانش و فرهنگ زریاب در گفت‌وگو با «ایران» در پاسخ به این پرسش که در میان اسنادی که به این منظور جمع‌آوری شد، موارد خاصی هم بوده که برای شما و گروه پژوهشگران همراه‌تان شگفتی به دنبال داشته باشد، گفت: به اطلاعات جالبی دست پیدا کردیم، متوجه شدیم دست‌کم ۹ آرامگاه در کشورهای ایران، ترکیه، افغانستان، پاکستان و هندوستان به نام شمس وجود دارد. به سراغ ماهیت واقعی صاحبان آرامگاه‌ها رفتیم، اینکه هرکدام متعلق به چه زمانی هستند و چه عواملی سبب شده با گذر زمان مقبره آنان، آرامگاه شمس معرفی شود. به غیر از مقبره خوی، دو مقبره در آمل و تبریز هم منسوب به شمس هستند. حداقل ۳ مقبره هم در ترکیه هستند که مشهورترین‌شان در قونیه است.

در همه این شهرها یک داستان مشابه درباره شمس شنیده می‌شود. به دلیل شهرتی که شمس و مولانا پیدا می‌کنند، به مرور آن داستان‌ها را به عارفان محلی نسبت می‌دهند و کم‌کم اسامی صاحبان این مقبره‌ها که شباهتی به شمس تبریزی داشته هم تغییر می‌کند. سند دیگری که جالب بود، به کتاب تاریخ عثمان‌پاشا مشهور است. یک کتاب تاریخی عثمانی که شرح لشکرکشی سردار عثمانی به نام عثمان پاشا در آن آمده است. محققان بسیاری از جمله استاد موحد به انتهای این کتاب که به نقل از نگارنده درباره اینکه زیارت تربت شمس تبریزی در قصبه خوی نصیب‌شان شده اشاره کرده‌اند. درباره این کتاب نکته جالب دیگری هم وجود دارد و آن اینکه در ابتدای همان کتاب، لشکر عثمانی در شهر قونیه به زیارت تربت مولانا رفته است. این اشاره همزمان در یک کتاب به آرامگاه مولانا در قونیه و آرامگاه شمس در خوی نشانه واضحی بر نبودن مقبره شمس در قونیه است. بویژه اینکه لشکر عثمانی از حضور افراد آگاه و لشکرنویسان خبره برخوردار بوده است.

* متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید.