مشتریان واقعی برای خرید تردید دارند

یاسمن صادق‌شیرازی_ گرو ه خودرو: خودروهای داخلی که تا همین یک ماه پیش در محدوده‌های قابل پیش‌بینی معامله می‌شدند، حالا با جهشی چند ده و حتی صد میلیون تومانی وارد کانال‌های قیمتی تازه شده‌ و خودروهای به‌اصطلاح اقتصادی نیز فاصله زیادی با ماهیت واقعی خود پیدا کرده‌اند. اما این موج تازه گرانی از کجا آمد و چرا درست در این بازه زمانی خودش را نشان داد؟

محرک همیشگی بازار خودرو
عبدالله بابایی، کارشناس صنعت خودرو به ‌روزنامه ایران، می‌گوید: «بازار خودرو همیشه آینه رفتار دلار بوده و این‌بار هم از این قاعده مستثنی نیست.» او توضیح می‌دهد که «‌نوسانات ارزی قبل از آنکه اثر واقعی خود را به زنجیره تولید بگذارد، سریع‌تر از همه در قیمت‌های بازار آزاد دیده شد. خودروهای مونتاژی و وارداتی کوچک‌ترین تکان ارزی را با پرش قیمتی پاسخ می‌دهند اما حتی خودروهای داخلی و اقتصادی نیز از این موج بی‌نصیب نبودند و جهش قیمتی قابل‌توجهی را تجربه کردند.»
بررسی سایت‌های خرید و فروش نشان می‌دهد، قیمت خودروهای مونتاژی تولیدی و وارداتی در دو هفته اخیر بیش از 10 درصد رشد داشته است. نکته جالب این‌‌که امسال خودرو زودتر از همیشه به سمت گرانی رفت. هر سال حوالی اسفندماه و پیش از تعطیلات نوروز، خودروها به علت افزایش خرید و فروش رشد قیمت پیدا می‌کردند، اما این‌بار در آذرماه بازار خودرو جوش آورد. بابایی درباره علت این جهش قیمت توضیح می‌دهد: «وقتی نوسانات ارزی رخ می‌دهد، انتظارات فروشنده‌ها تغییر می‌کند و احساس می‌کنند باید قیمت‌های خود را بالاتر ببرند. این روند فقط مختص خودرو نیست و شامل بسیاری از کالاهای دیگر هم می‌شود. خریداران نیز محتاط‌تر عمل می‌کنند زیرا می‌ترسند قیمت‌ها کاهش یابد، اما وقتی افزایش قیمت ادامه پیدا می‌کند، بسیاری از خریداران چه مصرف‌کننده واقعی و چه سرمایه‌ای، نگران هستند که فردا قیمت‌ها از امروز هم بالاتر برود. همین رفتار موج دوم گرانی را شکل می‌دهد و قیمت‌ها را شتاب‌دارتر از قبل بالا می‌کشاند.»
این کارشناس صنعت خودرو همچنین با اشاره به رکود بازار، می‌گوید: «به طور کلی خرید و فروش به علت افزایش قیمت‌ها پایین است. البته این رکود سنگین تا مدتی ادامه داشت اما پس از افزایش شدید قیمت‌ها، گروهی از خریداران جدید وارد بازار شده و باعث شدند رکود کمتر احساس شود.»
 فعالان بازار خودرو معتقدند، افزایش قیمت‌ها خرید خودرو را برای مردم سخت کرده است. خرید خودرو برای مصرف‌کننده‌های جدید تقریباً غیرممکن شده و کسانی که پیش‌تر خودرو داشتند، اکنون نمی‌توانند با این قیمت‌ها خودروی خود را ارتقا دهند. اما سؤال اصلی این است که چگونه می‌توان جلوی این موج گرانی را گرفت؟ بابایی در این باره، می‌گوید: «حدود ۲۰ درصد خریداران فعلی بازار، مصرف‌کننده واقعی هستند و برای خرید تردید دارند. اما ۸۰ درصد دیگر برای سرمایه‌گذاری خودرو می‌خرند. وقتی قیمت بازار آزاد بالا می‌رود و فاصله قیمت کارخانه و بازار زیاد می‌شود، واسطه‌ها دوباره به بازار بازمی‌گردند. تنها راه فروکش کردن این تب‌، کاهش پایدار قیمت ارز است. این کاهش باید نه مقطعی بلکه چند ماهه و ثابت باشد تا فروشنده‌ها و واسطه‌ها برای فروش خودروهایشان به بازار بازگردند و قدرت خرید واقعی خریداران افزایش یابد.»
در چند ماه اخیر، چند دوره شرایط فروش از سوی خودروسازان اعلام و دو هفته پیش نیز سامانه خودروهای وارداتی باز شد. اختلاف قیمت ۵۰۰ میلیون تومانی برخی خودروهای داخلی و نیز اختلاف ۸۰۰ میلیون تا ۲ میلیارد تومانی خودروهای وارداتی باعث شده تا برخی حواله‌های خود را در بازار سیاه بفروشند. بابایی البته این رفتار را طبیعی می‌داند و می‌گوید: «وقتی فاصله قیمتی ایجاد می‌شود، واسطه‌ها دوباره به بازار بازمی‌گردند.» او البته پیش‌بینی می‌کند: «با توجه به تورم و احتمال افزایش هزینه تولید، خودروسازان و شرکت‌ها نیز معمولاً درخواست افزایش قیمت خودرو را ارائه می‌دهند تا افزایش هزینه‌های تولید را جبران کنند.»

عرضه کم؛ مقصر بعدی ماجرا
در کنار نوسانات ارزی، بازار خودرو با کاهش محسوس عرضه نیز مواجه شد. بخشی از خودروها به‌موقع به بازار نرسید و نتیجه این شد، بازاری که از قبل هم متعادل نبود، حالا با عطش بیشتری برای خرید روبه‌رو شده و همین خلأ، میدان دلالی را بازتر از همیشه کرده است. سعید مؤتمنی، رئیس پیشین اتحادیه نمایشگاه‌داران خودروی تهران، در این باره به «ایران» توضیح می‌دهد: «اگرچه نوسانات ارزی در بالا رفتن قیمت خودروها تأثیرگذار هستند، اما بخش دیگری از ماجرا به عرضه خودروها برمی‌گردد. وقتی عرضه یک خودرو در بازار زیاد باشد، نوسانات قیمت تأثیر کمتری دارند، اما با کاهش عرضه، دست فروشنده‌ها برای بالا بردن قیمت‌ها هر روز بازتر می‌شود.»
مؤتمنی همچنین به کاهش قدرت خرید مردم نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگرچه قیمت خودروها بالا رفته، اما توان خرید مردم پایین مانده است؛ به همین دلیل بازار آنچنان که باید رونق ندارد.» او تأکید می‌کند: «با افزایش عرضه خودرو و ثابت نگه‌داشتن قیمت ارز می‌توان جلوی این موج گرانی را گرفت تا مردم بتوانند خرید خود را راحت‌تر انجام دهند. در حال حاضر حتی خودروهای اقتصادی هم برای بسیاری از خریداران گران هستند و تعداد قابل‌توجهی از مردم توان خرید آنها را ندارند.»